Wstępna charakterystyka geologiczna i paleobotaniczna mokradła w Kopytkowie na tle analizy współczesnych warunków wodnych i szaty roślinnej (dolina Biebrzy, NE Polska)

• Authors: Okupny Daniel , Fortuniak Krzysztof , Kloss Marek , Ziułkiewicz Maciej , Forysiak Jacek , Fortuniak Anna , Bednorz Leszek , Pawlak Włodzimierz

Title variants

EN

(Preliminary geological and palaeobotanical description of the Kopytkowo swamp in relation to the analysis of contemporary water conditions and vegetation (Biebrza River valley, NE Poland)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań geologicznych i paleobotanicznych mokradła Kopytkowo, położonego w Basenie Środkowej Biebrzy. Prace wykonane zostały w otoczeniu stanowiska pomiarów strumieni gazów cieplarnianych w Kopytkowie. Misa opisywanego mokradła powstała w wyniku odcięcia koryta rzecznego, a następnie podtopienia odcinka doliny Biebrzy. Złoże budują przede wszystkim mułki organiczne, a warstwę przypowierzchniową stanowi torf turzycowy. Wody stwierdzone w badanym złożu wykazują silne powiązania z wodami podziemnymi i ograniczone z wodami opadowymi. Obecnie w najbliższym otoczeniu stanowiska pomiarowego dominują dwa zbiorowiska roślinne: trzcinowisko wzdłuż koryta Kopytkówki i zbiorowisko wysokich turzyc.

EN

The article presents the results of geological and palaeobotanical studies of the Kopytkowo swamp, located in the Middle Biebrza Basin. The work was carried out in the vicinity of a measure point for streams of greenhouse gases in Kopyt - kowo. The basin of the described swamp developed as a result of a cut-off of a river channel and a subsequent flooding of a part of the lower Biebrza. The deposit is composed mainly of organic silt. The subsurface layer is composed of sedge peat. The waters contained in the studied deposit display a strong genetic connection to underground waters and a limited connection to rainwater. Currently there are two dominant plant communities in the immediate vicinity of the measure point: an assemblage of high sedges and an extended patch of reed along the Kopytówka.

Keywords

PL

proces zabagnienia; budowa geologiczna; stratygrafia złoża; warunki siedliskowe; dolina Biebrzy

EN

swamping process; geological structure; stratigraphy of deposits; habitat conditions; Biebrza river valley

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Acta Geographica Lodziensia
• Year: 2016
• Volume: 105
• Pages: 149-162

Dates

published

2016

Contributors

author

Okupny Daniel

• Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Wydział Geograficzno-Biologiczny, Instytut Geografii

author

Fortuniak Krzysztof

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

author

Kloss Marek

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Wydział Biologii i Nauk o Środowisku, Zakład Biologii Roślin

author

Ziułkiewicz Maciej

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Pracownia Geologii

author

Forysiak Jacek

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geomorfologii i Paleogeografii

author

Fortuniak Anna

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Pracownia Geologii

author

Bednorz Leszek

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu, Katedra Botaniki

author

Pawlak Włodzimierz

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

References

• Baldocchi D. 2014. Measuring fluxes of trace gases and energy between ecosystems and the atmosphere – the state and future of the eddy covariance method. Global Change Biology 20, 12: 3600-3609.
• Banaszuk H. 2004. Geomorfologia Kotliny Biebrzańskiej. W: H. Banaszuk (red.) Kotlina Biebrzańska i Biebrzański Park Narodowy. Aktualny stan, walory, zagrożenia i potrzeby czynnej ochrony środowiska. Monografia przyrodnicza. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok: 44-98.
• Banaszuk H., Micun K. 2009. Kształtowanie i ewolucja dolin rzecznych w dużych obniżeniach wytopiskowych na obszarze Niziny Północnopodlaskiej. Prace i Studia Geograficzne 41: 25-36.
• Bartoszuk H. 2005. Zbiorowiska roślinne Biebrzańskiego Parku Narodowego. W: A. Dyrcz, C. Werpachowski (red.) Przyroda Biebrzańskiego Parku Narodowego. Biebrzański Park Narodowy, Osowiec-Twierdza: 133-148.
• Braun-Blanquet J. 1964. Pflanzensoziologie, Gründzüge der Vegetationskunde. Dritte Auflage, Springer Verlag, Wien-New York: 1-865.
• Byczkowski A., Kiciński T. 1991. Hydrologia i hydrografia dorzecza Biebrzy. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 372: 75-118.
• Ciais P., Sabine C., Bala G., Bopp L., Brovkin V., Canadell J., Chhabra A., DeFries R., Galloway J., Heimann M., Jones C., Le Quéré C., Myneni R.B., Piao S., Thornton P. 2013. Carbon and Other Biogeochemical Cycles. W: T.F. Stocke, D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex, P.M. Midgley (red.) Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge Univer¬sity Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA: 465-570.
• Dembek W., Oświt J. 1992. Rozpoznawanie warunków hydrologicznego zasilania siedlisk mokradłowych. Biblioteczka Wiadomości IMUZ 79: 15-38.
• Dembek W., Piórkowski H., Rycharski M. 2000. Mokradła na tle regionalizacji fizycznogeograficznej Polski. Biblioteczka Wiadomości IMUZ 97: 1-131.
• Denman K.L., Brasseur G., Chidthaisong A., Ciais P., Cox P.M., Dickinson R.E., Hauglustaine D., Heinze C., Holland E., Jacob D., Lohmann U., Ramachandran S., da Silva Dias P.L., Wofsy S.C., Zhang X. 2007. Couplings between changes in the climate system and biogeochemistry. W: S. Solomon, D. Qin, M. Man-ning, Z. Chen, M. Marquis, K.D. Averyt, M. Tignor, H.L. Miller (red.) Climate change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom: 501-588.
• Engstrom D.R., Wright Jr. H.E. 1984. Chemical stratigraphy of lake sediments as a record of environmental change. W: E.Y. Haworth, J.W.G., Lund (red.) Lake sediments and environmental history. Leicester Univ. Press, Lei¬cester: 11-67.
• Fortuniak K., Pawlak W., Bednorz L., Grygoruk M., Forysiak J., Ziułkiewicz M., Fortuniak A., Okupny D. 2016. Stanowisko pomiarów turbulencyjnych strumieni gazów cieplarnianych w Kopytkowie (Biebrzański Park Narodowy). W: K. Fortuniak (red.) Wybrane problemy pomiarów wymiany gazowej pomiędzy powierzchnią Ziemi a atmosferą na terenach bagiennych – doświadczenia trzyletnich pomiarów w Kopytkowie w Biebrzańskim Parku Narodowym. Katedra Meteorologii i Klimatologii WNG UŁ: 19-31.
• Fortuniak K., Pawlak W., Bednorz L., Grygoruk M., Siedlecki M., Zieliński M. 2017. Methane and carbon dioxide fluxes on a temperate mire in Central Europe. Agricultural and Forest Meteorology 232: 306-318.
• Frolking S., Roulet N.T. 2007. Holocene radioactive forcing impact of northern peatland carbon accumulation and methane emissions. Global Change Biology 13: 1079-1088.
• Grygoruk M., Batelaan O., Okruszko T., Mirosław-Świętek D., Chormański J., Rycharski M. 2011. Groundwater model ling and hydrological system analysis of wetlands in the Middle Biebrza Basin. W: T. Okruszko, D. Mirosław-Świątek (red.) Modelling of Hydrological Processes in the Narew Catchment. Geoplanet: Earth and Planetary Sciences Springer Verlag, Berlin-Heidelberg: 89-109.
• Heiri O., Lotter A.F., Lemcke G. 2001. Loss on ignition as a method for estimating organic and carbonate content in sediments: reproducibility and comparability of results. Journal of Paleolimnology 25: 101-110.
• Kalisz B., Łachacz A. 2008. Morfologia i systematyka gleb mułowych w dolinie Omulwi i Rozogi na Równinie Kurpiowskiej. Roczniki Gleboznawcze LIX,3-4: 89-96.
• Kiryluk A. 2007. Zmiany siedlisk pobagiennych i fitocenoz w dolinie Supraśli. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 20: 1-146.
• Kozakiewicz A. 1962. Charakterystyka substancji organicznej gleb torfowych i torfów torfowisk dolinowych. Roczniki Gleboznawcze 11: 73-100.
• Kwiatkowski A. 1971. Nieorganiczne składniki torfu. Biuletyn Informacyjny Torf 4: 31-43.
• Laurila T., Aurela M., Tuovinen J.P. 2012. Eddy covariance measurements over wetlands. W: M. Aubinet, T. Vesala, D. Papale (red.) Eddy Covariance: A Practical Guide to Measurement and Data Analysis. Springer, Dordrecht, Heidelberg, London, New York: 345-364.
• Maksimow A. 1965. Torf i jego użytkowanie w rolnictwie. PWRiL, Warszawa: 1-396.
• Markowski S. 1980. Struktura i właściwości podtorfowych osadów jeziornych rozprzestrzenionych na Pomorzu Zachodnim jako podstawa ich rozpoznawania i klasyfikacji. Materiały Pokonferencyjne Kreda jeziorna i gytie, 2. PTPNoZ, Gorzów-Zielona Góra: 44-55.
• Matuszkiewicz W. 2011. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, War¬szawa: 1-537.
• Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. 2002. Vascular plants of Poland a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. W: Z. Mirek (red.) Różnorodność biologiczna Polski. Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków, 1: 1-442.
• Myślińska E. 2001. Grunty organiczne i laboratoryjne metody ich badania. PWN, Warszawa: 1-208.
• Nanson G.C., Knighton A.D. 1996. Anabranching rivers: their cause, character and classification. Earth Surface Processes and Landforms 21: 217-239.
• Nicolini G., Castaldi S., Fratini G., Valentini R. 2013. A literature overview of micrometeorological CH4 and N2O flux measurements in terrestrial ecosystems. Atmospheric Environment 81: 311-319.
• Okruszko H. 1964. Czynniki hydrologiczne jako podstawa podziału torfowisk. Wiadomości IMUZ 4,2: 147-164.
• Okruszko H. 1969. Powstawanie mułów i gleb mułowych. Roczniki Gleboznawcze XX,1: 25-49.
• Okruszko H. 1976. Zasady rozpoznawania i podziału gleb organicznych z punktu widzenia potrzeb melioracji. Biblioteczka Wiadomości IMUZ 52: 7-54.
• Okruszko H. 1983. Zróżnicowanie warunków hydrologicznych mokradeł w aspekcie ich melioracji. Wiadomości IMUZ 14,1: 13-32.
• Okruszko H. 1988. Zasady podziału gleb hydroge¬nicznych na rodzaje oraz łączenia rodzajów w kompleksy. Roczniki Gleboznawcze XXXIX, 1: 127-152.
• Okruszko H., Oświt J. 1969. Gleby mułowe na tle warunków Doliny Dolnej Biebrzy. Roczniki Gleboznawcze XX,1: 51-66.
• Okruszko T., Wasilewicz M., Dembek W., Rycharski M., Matuszkiewicz A. 2003. Analiza zmian warunków wodnych, szaty roślinnej i gleb Bagna Ławski w dolinie Biebrzy. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 3,1: 107-128.
• Oświt J. 1968. Strefowy układ zbiorowisk roślinnych jako odzwierciedlenie stosunków wodnych w dolinie dolnej Biebrzy. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 83: 217-232.
• Oświt J. 1991. Roślinność i siedliska zabagnionych dolin rzecznych na tle warunków wodnych. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria D, Monografie, 221: 1-229.
• Oświt J., Pacowski R., Żurek S. 1976. Characteristics of more import ant peat species in Poland. Proceedings of 5th International Peat Congress Peatlands and their utilization in Poland. Poznań-Warszawa, Poland: 316-320.
• Oświt J., Żurek S., Liwski S. 1980. Stosunki glebowe doliny Śliny na tle warunków wodnych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 234: 159-194.
• Pawlak W., Fortuniak K., Siedlecki M., Zieliński M. 2016. Urban–Wetland contrast in turbulent exchange of methane. Atmospheric Environment 145: 176-191.
• Pawłowski D., Okupny D., Włodarski W., Zieliński T. 2014. Spatial variability of selected physicochemical parameters within peat deposits in small valley mire: a geostatistical approach. Geologos 20,4: 269-288.
• Roj-Rojewski S. 2003. Właściwości chemiczne gleb mułowych wykształconych w dolinach zalewowych Narwi i Biebrzy. Acta Agrophysica 1,2: 287-293.
• Roj-Rojewski S., Banaszuk H. 2004. Typologia i sekwencja gleb mułowych i mad na tle mikrorzeźby tarasów zalewowych Narwi i Biebrzy. Roczniki Gleboznawcze LV,4: 115-127.
• Rydelek P. 2011. Geneza i skład części mineralnych wybranych złóż torfów niskich Wysoczyzny Lubartowskiej. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 11,2: 135-149.
• Siedlecki M., Pawlak W., Fortuniak K., Zieliński M. 2016. Wetland evapotranspiration: Eddy Coviarnace Measurement in the Biebrza Valley, Poland. Wetlands, online-first: DOI 10.1007/s13157-016-0821-0.
• Stelmaszczyk M., Chormański J., Grygoruk M., Kardel I., Okruszko T., Bartoszul H. 2009. Groundwater chemistry variation in wetland vegetation habitats of the „Red Bog Strict Protected Area”. W: A. Łachacz (red.) Wetlands - their functions and protection. Olsztyn: 157-172.
• Ścibor K., Rydelek P., Stępień M. 2015. Wpływ wybranych torfowisk na kształtowanie składu chemicznego płytkich wód podziemnych Drawieńskiego Parku Narodowego. Przegląd Geologiczny 63,10/2: 1099-1104.
• Tobolski K. 2000. Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. Vademecum Geobotani¬cum, PWN, Warszawa: 1-508.
• Tobolski K. 2004. Kryterium geologiczne w badaniach zbiorników akumulacji biogenicznej. Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego 5: 119-126.
• Tołpa S., Jasnowski M., Pałczyński A. 1967. System der genetischen Klassifizierung der Torfe Mitteleuropas. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 76: 9-100.
• Wassen M., Barendregt A., Pałczyński A., de Smidt J.T., de Mars H. 1990. The relationship between fen vegetation gradients, groundwater flow and flooding in an undrained valley mire at Biebrza, Poland. Journal of Ecology 78: 1106-1122.
• Wassen M., Barendregt A., Pałczyński A., de Smidt J.T., de Mars H. 1992. Hydro-ecological analysis oft he Biebrza mire (Poland). Wetlands Ecology and Management 2,3: 119-134.
• Witczak S., Kania J., Kmiecik E. 2013. Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i me¬tod ich oznaczania. Biblioteka Monitoringu Środowiska. PIOŚ, Warszawa: 1-717.
• Woszczyk M. 2011. Paleolimnologiczna interpretacja krzemionki biogenicznej – dyskusja na przykładzie wybranych jezior Niżu Polskiego. Badania Fizjograficzne, Seria A. Geografia Fizyczna 62: 165-179.
• Woszczyk M., Szczepaniak M. 2008. Reevaluation of the Scheibler method and its usefulness in the analysis of carbonate content in lake sediments. W: E. Bajkiewicz-Grabowska, D. Borowiak (red.) Anthropogenic and natural transformations of lakes, Vol. 2. Department of Limnology, University of Gdańsk, Polish Limnological Society, Gdańsk: 223-226.
• Ziułkiewicz M., Fortuniak A. 2016. Hydrochemical zoning of valley peatlands as a result of water supply conditions: examples from Poland. Geology, Geophysics & Environment 42,1: 39-56.
• Ziułkiewicz M., Fortuniak A. 2016. Hydrochemical zoning of valley peatlands as a result of water supply conditions: examples from Poland. Geology, Geophysics & Environment 42,1: 39-56.
• Ziułkiewicz M., Fortuniak A., Fortuniak K., Okupny D., Kloss M., Forysiak J. 2014. Selected environmental charateristics of the greenhouse gases measurement site at wetland of the Biebrza National Park, Poland. Proceedings of the Fourth International Field Symposium West Siberian Peatlands and Carbon Cycle: Past and Present. Novosibirsk, August 4-17, 2014: 152-154.
• Żurek S. 1975. Geneza zabagnienia Pradoliny Biebrzy. Prace Geograficzne Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 110: 1-107.
• Żurek S. 1983. Charakterystyka geomorfologiczna basenu środkowej Biebrzy. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 255: 13-31.
• Żurek S. 1990. Związek procesu zatorfienia z elementami środowiska przyrodniczego wschodniej Polski. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria D, Monografie 220: 1-174.
• Żurek S. 1991. Geomorfologia Pradoliny Biebrzy. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 372: 29-62.
• Żurek S. 1993. Zmiany paleohydrologiczne w mokradłach. Przegląd Geograficzny 64: 75-95.
• Żurek S. 1997. Torfowiska. W: R. Zielony (red.) Lasy Puszczy Kozienickiej. Monografia przyrodniczoleśna. Wyd. SGGW, Warszawa: 79-86.
• Żurek S. 2005. Rzeźba i budowa geologiczna doliny Biebrzy. W: A. Dyrcz, C. Werpachowski (red.) Przyroda Biebrzańskiego Parku Narodowego. Biebrzański Park Narodowy, Osowiec-Twierdza: 19-32.
• Żurek S., Okupny D. 2015. Torfowiska regionu łódzkiego. Studia Limnologica et Telmatologica 9,2: 59-69.
• Żurek S., Tomaszewicz H. 1996. Badanie bagien. W: M. Gutry-Korycka, H. Werner-Więckowska (red.) Przewodnik do terenowych ćwiczeń z hydrografii. PWN, Warszawa: 190-210.

Identifiers

ISSN

0065-1249