Socjologiczne widzenie filmu i kina. Artykulacje i praktyki w polu socjologii filmu i kina

• Authors: Wejbert-Wąsiewicz Ewelina

Title variants

EN

The sociological perception of film and cinema. Articulations and practices in the field of film and cinema sociology

Abstracts

PL

W artykule podjęto próbę rekonstrukcji kształtowania się pola socjologii filmu i kina na podstawie analizy porównawczej ważnych, zagranicznych i polskich prac mieszczących się w ramach opisywanej subdyscypliny. Wśród nich znajdują się: pionierskie rozprawy oraz badania dotyczące kina i filmu, socjologiczne postulaty i programy badawcze, studia socjologiczne, opracowania poświęcone socjologii filmu i kina. Główny cel stanowiło uporządkowanie i podsumowanie dziedzictwa wąskiej dyscypliny socjologii filmu i kina, ujęcie pewnych praktyk, orientacji i nurtów badawczych. Autorka ukazała także obszar badań poświęcony instytucjom filmowym jako słabo reprezentowanym w praktyce badań socjologicznych w Polsce i za granicą. Inspirację teoretyczną dla nakreślonych poszukiwań stanowi teoria praktyki naukowej Pierre’a Bourdieu, a także pojęcia: habitus, pole oraz kapitał.

EN

The article attempts to reconstruct the field of the sociology of film and cinema based on a comparative analysis of important foreign and Polish works falling within the described subdiscipline. Among them are pioneering dissertations and research on cinema and film, sociological research programs, sociological studies, and studies devoted to the sociology of film and cinema. The main goal was to organise and summarise the heritage of the narrow discipline of film and cinema sociology, and to include certain practices, orientations and research trends. The author also showed the area of research devoted to film institutions as being poorly represented in the practice of sociological research in Poland and abroad. The theoretical inspiration for the explorations is Pierre Bourdieu’s theory of scientific practice as well as the notion of habitus, field and capital.

Keywords

PL

socjologia filmu; socjologia kina; film; kinematografia

kino

EN

film sociology; sociology of cinema; cinema; film; cinematography

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2018
• Volume: LXVII (67)
• Issue: 4
• Pages: 141-169

Contributors

author

Wejbert-Wąsiewicz Ewelina

• Uniwersytet Łódzki, Instytut Socjologii, Katedra Socjologii Sztuki i Edukacji

References

• Adamczak Marcin. 2010. Globalne Hollywood, filmowa Europa i polskie kino po 1989 roku. Gdańsk: wyd. słowo/obraz terytoria.
• Balazs Bela. 1987. Wybór pism. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Bevans George E. 1913. How working men spend their spare time. New York, New York USA : Columbia University Press.
• Blumer Herbert. 1933. Movies and conduct. New York: The Macmillan Company.
• Blumer Herbert. 1933. Movies, delinquency, and crime. New York: The Macmillan Company.
• Bocheńska Jadwiga. 1975. Antologia tekstów o kinie, powstałych na przestrzeni lat 1898–1939. Wrocław: Ossolineum.
• Bogunia-Borowska Małgorzata. 2012. Fenomen telewizji. Interpretacje socjologiczne i kulturowe. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bourdieu Pierre. 2009. Rozum praktyczny. Kraków: Wyd UJ.
• Bourdieu Pierre. 2001. Reguły sztuki. Kraków: Universitas.
• Bourdieu Pierre. 2005. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Warszawa: Wydawnictwo naukowe Scholar.
• Bourdieu Pierre. 2008. Zmysł praktyczny. Kraków: Wyd UJ.
• Bourdieu Pierre. 2013. „Homo Academicus. Posłowie dwadzieścia lat później”. Praktyka Teoretyczna 2: 31–50. http://www.praktykateoretyczna.pl/PT_nr7_2013_NOU/03. Bourdieu.pdf.
• Box Kathleen, Loiss Moss. 1943. The cinema audience. London: Central Office of Information.
• Bystroń Jan. 1919. „Socjologia kina”. Ekran 11: 1.
• Dale Edgar. 1933. The content of motion pictures. New York: Macmillan.
• Darmas Marcin. 2014. Obywatel Rycerz. Zarys socjologii filmu. Warszawa: Wyd. UW.
• Drozdowski Rafał, Marek Krajewski. (red.). 2010. Za fotografię! W stronę radykalnego programu socjologii wizualnej. Warszawa: Wyd. Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
• Drzał-Sierocka Aleksandra, Elżbieta Durys, Mirosław Filiciak, Piotr Majewski, Anna Pietraszko, Michał Rauszer, Radosław Sierocki, Anna Szczeblewska, Karol Wittels. 2017. Festiwale filmowe w Polsce. Raport 2017. http: //www.obserwatorium.org.pl/wp-content/uploads/2018/02/Festiwale_filmowe_PL-Raport.pdf.
• Drzał-Sierocka Aleksandra, Wiesław Godzic. (red.). 2010. Media audiowizualne. Podręcznik akademicki. Warszawa: Wyd. Akademickie i Profesjonalne.
• Esquenazi Jean-Pierre. 2007. Sociologie des oeuvres. De la production ŕ l’interprétation. Paris: Armand Colin.
• Ethis Emmanuel. 2007. Sociologie du cinéma et de ses publics. Paris: Armand Colin.
• Ferro Marc. 2011. Kino i historia. Warszawa: PWN .
• Filiciak Mirosław. 2013. Med ia, wersja beta: film i telewizja w czasach gier komputerowych i internetu. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
• Fiske John. 2010. Zrozumieć kulturę popularną. Kraków: Wyd. UJ.
• Gałuszka Mieczysław, Kazimierz Kowalewicz. 1977. „Szkic do badań potocznego odbioru filmu”. Kino 11: 29–31 .
• Gałuszka Mieczysław. 1984. „Potoczne odtworzenie filmu”. Studia Socjologiczne 4: 161–184.
• Gałuszka Mieczysław. 1996. Między przyjemnością a rytuałem. Serial telewizyjny w kulturze popularnej. Łódź: Wyd. AM.
• Gierszewska Barbara. 2005. „Film i kino w lwowskiej prasie 1895–1918”. Studia Bibliologiczne Akademii Świętokrzyskiej 9: 13–33.
• Godzic Wiesław. 1996. Oglądanie i inne przyjemności kultury popularnej. Kraków: Universitas.
• Halawa Mateusz. 2006. Życie codzienne z telewizorem. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Hall Stuart. 1979. „Serial albo obłaskawianie świata”. Przekazy i Opinie 2: 58–72.
• Hall Stuart. 1987. „Kodowanie i dekodowanie”. Przekazy i Opinie 1–2: 58–71.
• Hertz Aleksander. 1938. „Zadania społeczne teatru”. Scena Polska 2–3: 402–425.
• Horkheimer Max, Theodor Adorno. 1994. Dialektyka oświecenia. Warszawa: IFiS PAN .
• Jacyno Małgorzata. 1998. „Portret bohatera ze stygmą. Bohater seriali telewizyjnych”. Kultura Współczesna 2–3: 36–49.
• Jarvie Ian. 1970. Movies and society. New York: Basic Books Inc. Publishers.
• Klejsa Konrad. 2014. „Badania widowni filmowej: historia i współczesność (rekonesans bibliograficzny)”. Kwartalnik Filmowy 85: 100–117.
• Kluszczyński Ryszard. 2008. Doświadczenie – pamięć – tożsamość. Doświadczenie medialne jako fundament hybrydycznej tożsamości W: Nowoczesność jako doświadczenie. Dyscypliny – paradygmaty – dyskursy, A. Zeidler-Janiszewska, R. Nycz (red.), 170–184. Warszawa: Wydawnictwo SW PS „Academica”.
• Kłoskowska Antonina, Rokuszewska-Pawełek Alicja. 1977. „Mity literackie w świadomości potocznej: (przykład potocznego odbioru Wesela)”. Kultura i Społeczeństwo 1: 35–62.
• Kościelski Zygmunt. 1987. „Odbiór i ocena serialu „Ptaki ciernistych krzewów”. Aktualności Radiowo-Telewizyjne 5: 12–20.
• Kowalewicz Kazimierz. 1978. „Notatki do szkicu o odbiorze filmów na przykładzie Prześwietlenia
• Krzysztofa Kieślowskiego”. Przekazy i Opinie 4: 11–22 .
• Kracauer Siegfried. 2009. Od Caligariego do Hitlera: z psychologii filmu niemieckiego. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Krakowski Andrzej. 2013. „Jak Oscar stał się Oscarem”. Film 2: 22–27.
• Kurz Iwona (red.). 2008. Film i historia: antologia. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kurz Iwona. 2005. Twarze w tłumie. Wizerunki bohaterów wyobraźni zbiorowej w kulturze polskiej lat 1955-1969. Warszawa: Świat Literacki.
• Latour Bruno. 2010. Splatając to co nowoczesne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Kraków: Universitas.
• Lazarsfeld Paul. 1947. “Audience research in the movie field”. The Annals of American Academy of Political and Social Science 254(1): 160–168. doi: 10.1177/000271624725400125.
• Lewicki Bolesław. 1935. Młodzież przed ekranem. Lwów: Drukarnia „Słowa Polskiego”.
• Łaciak Beata. 2013. Kwestie społeczne w polskich serialach obyczajowych – prezentacje i odbiór. Analiza socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Manvell Roger. 1946. Survey of the cinema and its public. London: Pelican Book.
• Mayer Jacob. 1946. Sociology of film: Studies and documents. London: Dennis Dobson.
• Mayer Jacob. 1948. British cinemas and their audiences: Sociological studies. London: Dennis Dobson.
• Michalewicz Kazimierz. 1998. Polskie rodowody filmu. Narodziny masowego zjawiska. Warszawa: Polska Agencja Ekologiczna SA .
• Michalewicz Kazimierz. 2003. Film i socjologia. Warszawa: Neriton
• Morawski Stefan. 1977. Kultura filmowa młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo COK.
• Morin Edgar. 1975. Kino i wyobraźnia. Warszawa: PIW .
• Murphy Robert. 1989. Realism and tinsel: Cinema and society in Britain 1939–48. London: Routledge.
• Olechnicki Krzysztof. 2009. Fotoblogi, pamiętniki z opcją przekazu. Fotografia i fotoblogerzy w kulturze konsumpcyjnej. Warszawa: WAI P.
• Ossowski Stanisław. 1958. U podstaw estetyki. Warszawa: PWN .
• Peters Charles. 1933. Motion pictures and standards of morality. New York: Macmillan Company.
• Piekarski Ireneusz. 2007. „Stanisław Salzman – gawęda tragiczna. Lwowski esej środowiskowy”. Teksty Drugie 5(107): 214–225.
• Prasek Cezary. 1970. „Czym mogłaby być socjologia filmu?”. Kino 56: 30–33.
• Prasek Cezary. 2010. Złota młodzież PRL. Warszawa: Bellona.
• Prasek Cezary. 2013. Film i jego obraz w PRL. Warszawa: Bellona.
• Prokop Dieter. 1970. Soziologie des films. Berlin: Luchterhand.
• Renshaw Samuel, Vernon Miller, Dorothy Marquis. 1933. Children’s sleep. New York: Arno Press.
• Siemieńska Renata. 1981. „Percepcja serialu telewizyjnego a sytuacja osobista oraz stosunek do narodu(na przykładzie Szpitala na peryferiach)”. Przekazy i Opinie 1: 49–54.
• Sklar Robert, Charles Musser. 1990. Resisting images. Essays about cinema and history. Philadelphia: Temple University Press.
• Skotarczak Dorota. 2004. Obraz społeczeństwa PRL w komedii filmowej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Sokołowski Łukasz. 2011. „Serial jako element praktyk społecznych”. Kultura i społeczeństwo 2–3: 187–208.
• Sorlin Pierre. 1991. European cinema European societies 1939–1990. New York: Routledge.
• Sutherland Jean-Anne, Kathryn M. Feltey. 2009. Cinematic sociology: Social life in film. Los Angeles, London, New Delphi, Singapore, Washington DC: Sage Publications.
• Szczutkowska Joanna. 2014. Polityka kulturalna PRL w dziedzinie kinematografii w latach 70. Bydgoszcz: Wyd UKW.
• Sztandar-Sztanderska Karolina. 2010. Teoria praktyki i praktyka teorii. Wstęp do socjologii Pierre’a Bourdieu. Warszawa: WUW.
• Tudor Andrew. 1974. Image and influence. Studies in the sociology of film. London: Allen & Unwin.
• Wejbert-Wąsiewicz Ewelina. 2017. Bez retuszu czy po liftingu? Obrazy starości i aborcji w filmie. Łódź: Wyd. UŁ.
• Wróblewska Anna. 2013. „Polska produkcja filmowa po roku 2005 w perspektywie badań ilościowych”. Images 22 (13): 9-25.
• Wróblewska Anna. 2014. Rynek filmowy w Polsce Warszawa: Wydawnictwo Wojciech Marzec.
• Zajiček Edward. 2015. Zarys historii gospodarczej kinematografii polskiej. Tom I. Łódź: Wydawnictwo PWS FTviT.
• Žižek Slavoy. 2001. Wzniosły obiekt ideologii. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Znaniecki Florian. 1934. Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości. Lwów-Warszawa: Książnica- Atlas.
• Żygulski Kazimierz. 1966. Socjologia filmu. Kraków: Wyd. Artystyczne i Filmowe.
• Gildia Reżyserów Polskich. http://polishdirectors.com/o-nas/ [dostęp: 12.09.2018]. Magdalena Sroka odwołana z funkcji dyrektora Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej przez ministra Glińskiego. https://www.newsweek.pl/kultura/magdalena-sroka-odwolana-przezglinskiego-z-funkcji-szefa-pisf/3w2w5hp [dostęp: 02.05.2018].
• Wiadomości WP. https://wiadomosci.wp.pl/protest-polskich-rezyserow-ws-komentarza-przedfilmem-ida-wtvp2-krzysztof-klopotowski-odpowiada-na-zarzuty-wymowa-filmu-jestniekorzystna-dla-polski-6025263394432129a [dostęp: 02.05.2018].