Miejskie przestrzenie we władaniu prywatnym (hybrydowe przestrzenie publiczne) i ich funkcje w mieście

• Authors: Gałkowski Marcin , Antosz Patrycja

Title variants

EN

Privately owned public spaces (hybrid public spaces) and their function within the city

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ukazanie specyfiki hybrydowych przestrzeni miejskich. Zwiększenie się liczby takich obszarów ma bezpośredni związek ze stopniowym wzrostem dominacji modelu relacji społecznych opartych na konsumpcji [Bauman 2006; Ritzer 2001]. W wyniku tych zmian przestrzeń miejska, w tym otwarte przestrzenie piesze, zmieniają się w towar wykorzystywany do pomnażania i gromadzenia kapitału. Zmiana ta prowadzi do powstawania nowego typu przestrzeni miejskich, stanowiących konglomerat elementów charakterystycznych dla przestrzeni prywatnych i publicznych. To właśnie takie obszary wielu autorów nazywa hybrydowymi [Kohn 2004; Nissen 2008]. W dalszym ciągu mogą być one wykorzystywane jako miejsca rozrywki i socjalizacji, jednak komodyfikacja mocno zmienia ich funkcje w porównaniu z tradycyjnie rozumianą przestrzenią publiczną. Efektem jest tworzenie obszarów miasta zdominowanych wyłącznie przez rozrywkę, których użytkownicy są segregowani, a scenariusz podejmowanych na nich działań jest z góry określony. Co więcej, dochodzi tam do ograniczenia aktywności obywatelskich [Harvey 2012; Kohn 2004; Lofland 2007; Low, Smith 2006; Mitchell 2003; Sorkin, 1992]. Skomodyfikowana przestrzeń nie wspiera bowiem głębszych funkcji społecznych, takich jak: niesymulowane spotkania z „innymi” i „obcymi”, publiczne zgromadzenia i pikiety czy obywatelskie protesty. Utowarowieniu towarzyszy też homogenizacja przestrzeni śródmiejskich, zarówno w warstwie wizualnej, jak i funkcjonalnej. Wspomniane ograniczenia oraz redukcja fizycznego dostępu do hybrydowych obszarów miejskich mogą stać się źródłem poważnych konfliktów społecznych. By lepiej zidentyfikować powyższe zagadnienia, w prezentowanym tekście dokładniej omówiono przykład Centrum Handlowego „Manufaktura” w Ł odzi. Centralne miejsce tego złożonego kompleksu zajmuje plac, który (według niektórych źródeł) jest największym prywatnym placem miejskim w E uropie. Analiza hybrydowej natury tej przestrzeni jasno pokazuje również brak skutecznej metodologii pozwalającej na systemowy opis i porównywanie przestrzeni miejskich w warstwie ich społecznej użyteczności. Autorzy starają się wypełnić istniejącą lukę, proponując podejście mieszane.

EN

The purpose of this paper is to allow for a better understanding of the specificity of hybrid spaces present in cities. The number of these particular city spaces is increasing, as the model of social relationships based on consumption becomes dominant [Bauman 2006; Ritzer 2001]. As a result of these changes, urban spaces, including pedestrian open spaces, are becoming a commodity used for the accumulation and reproduction of capital. The pressure of private capital quickly leads to the creation of a new type of city space that is an amalgamation of features found in private and public spaces. Several authors have labelled them hybrid spaces [Kohn 2004; Nissen 2008]. These areas can still be used for socializing, but commodification has strongly changed their function, compared to the traditionally understood idea of a public space. The commodification process usually leads to the homogenization of city spaces, both functionally and visually. The result is the formation of areas of the city dominated by entertainment, in which users are segregated, and the scenario of their possible actions is predetermined. What is more, there is also a limitation of any civic activities [Harvey 2012; Kohn 2004; Lofland 2007; Low, Smith 2006; Mitchell 2003; Sorkin, 1992]. The commodified space does not support deeper social functions: from unbalanced, natural encounters with “others” and “strangers”, through public gatherings, to the expression of civic protests. These processes usually also lead to the homogenization of inner-city spaces, both in the visual and functional layers. These limitations and the reduction of physical access to hybrid urban areas can become a source of serious social conflicts. To better describe the issues outlined above, the privatized pedestrian space of the “Manufaktura” shopping center in Lodz (Central Poland) is analysed. This retail complex consists of several buildings, which are located around a privately-owned square, which (according to some sources) is the largest private city plaza in Europe. The discussion about the functions of this area as a hybrid space leads to the conclusion that a methodology of systematic description, which also allows for comparisons between such spaces (at the functional layer), is lacking. Therefore, the authors outline a mixed-methods approach which fills the existing gap.

Keywords

PL

miasto; przestrzeń publiczna; prywatyzacja przestrzeni miejskiej; komodyfikacja; prawo do miasta; funkcje przestrzeni publicznej; przemiany przestrzeni miejskiej; przestrzenie hybrydowe

EN

city; public space; privatization of public space; commodification; right to the city; functions of public space; urban space; transformations of urban space; hybrid public spaces; POPS

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2018
• Volume: LXVII (67)
• Issue: 1
• Pages: 119-138

Dates

published

2018

Contributors

author

Gałkowski Marcin

• Politechnika Opolska, Wydział Budownictwa i Architektury

author

Antosz Patrycja

• Uniwersytet Jagielloński, Instytut Socjologii

References

• Bauman Zygmunt. 2006. Praca Konsumpcjonizm i Nowi Ubodzy. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Bierwiaczonek Krzysztof, Barbara Lewicka, Tomasz Nawrocki. 2012. Rynki, Malle i Cmentarze. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Debord Guy. 2006. Społeczeństwo spektaklu oraz Rozważania o społeczeństwie spektaklu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Flusty Steven. 1963. Building paranoia: The proliferation of intardictory space and the erosion of spatial justice. Los Angeles Forum for Architecture and Urban Design.
• Gałkowski Marcin. 2015. Zmiany funkcjonalne miejskich pieszych przestrzeni publicznych w procesach komodyfikacji i prywatyzacji. Rozprawa doktorska (niepublikowana). Politechnika Krakowska.
• Gądecki Jacek. 2009. Za Murami. Osiedla grodzone w Polsce – analiza dyskursu. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Gehl Jan. 2010. Cities for people. Washington: Island Press.
• Gehl Jan. 2006. New city life. Kopenhaga: The Danish Architectural Press.
• Gehl Jan, Lars Gemzøe. 2004. Public Spaces, Public Life. Kopenhaga: Danish Architectural Press.
• Gehl Jan, Lars Gemzøe. 2000. New City Spaces. Kopenhaga: The Danish Architectural Press.
• Gottdiener Mark. 2001. The Theming of America. American dreams, media fantasies, and themed enviroment. Boulder: Westview Press.
• Habermas Jürgen. 2007. Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Harvey David. 2012. Bunt Miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja. Warszawa: Fundacja Kultury Bęc Zmiana.
• Harvey David. 2008. Neoliberalizm. Historia katastrofy. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
• Jacobs Jane. 1961. The death and life of great American cities. Nowy Jork: Random House.
• Jałowiecki Bohdan. 2010. Społeczne wytwarzanie przestrzeni. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Kayden Jerold S. 2011. Zuccotti Park and the Private Plaza Problem.
• The New York Times. http://nyti.ms/1Pi6jaN [dostęp: 19.10.2015].
• Kohn Margaret. 2004. Brave new neighborhoods. The privatization of public space. New York and London: Routledge.
• Lofland Lyn H. 2007. The public realm. Exploring the city’s quintessential social territory. Londyn: Aladine Transaction.
• Lorens Piotr, Justyna Martyniuk-Pęczek. 2010. Problemy kształtowania przestrzeni publicznych. Gdańsk: Wydawnictwo Urbanista.
• Low Setha. 2003. Behind the gates. Life, Security and Pursuit of Hapiness in Fortress America. New York: Routledge.
• Makowski Grzegorz. 2003. Świątynia Konsumpcji. Geneza i znaczenie Centrum Handlowego. Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
• Mitchell Don, Lynn A. Staeheli. 2008. The people’s property? Power, politics and the public. Abingdon: Routeledge.
• Mitchell Don. 2003. The right to the city. Social justice and the fight for public space. Londyn: The Guilford Press.
• Moskowitz Peter. 2017. How to kill a city. Gentrification, ineqality, and the fight for the neighborohood. Nation Books
• Murray Michael. 2010. „Private management of public spaces: nonprofit organizations and urban parks” Harvard Environmental Law Review 34: 180–203.
• Nissen Sylke. 2008. „Urban transformation from public and private space to spaces of hybrid character”. Czech Sociological Review 44, 06: 1129–1149.
• Oldenburg Ray. 1989. The great good place: cafes, coffee shops, bookstores, bars, hair salons, and other hangouts at the heart of a community. New York: Parragon Books.
• Orum Anthony M., Zachary P. Neal. 2010. Common ground? Readings and reflections on public space. New York: Routeledge.
• Pluciński Przemysław, Marek Nowak. (red.). 2011. O miejskiej Sferze Publicznej. Obywatelskość i konflikty o przestrzeń. Kraków: korporacja ha!art.
• Rąkowska Katarzyna. 2009. Manufaktura, czyli symbol udanej rewitalizacji.
• Inżynier budownictwa. http://www.inzynierbudownictwa.pl/biznes,inwestycje,artykul,manufaktura__czyli_symbol_udanej_rewitalizacji, 3314 [data dostępu: 2018.06.30].
• Ritzer George. 2001. Magiczny świat konsumpcji. Warszawa: Muza SA.
• Saryusz-Wolska Magdalena. 2010. Łódzka Manufaktura – przemiany przestrzeni publicznej i muzealnej. W: Sztuka – kapitał kulturowy polskich miast. E. Rewers, A. Skórzyńska (red.). 103–120 Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• Shiffman Ron. (red.). 2012. Zuccotti Park. Freedom of assembly and the occupation of public space. Oakland: New Village Press.
• Sorkin Michael. (red.). 1992. Variations on a Theme Park. The new american city and the end of public space. New York: Hill and Wang.
• Zukin Sharon. 1996. The cultures of cities. New York: Wiley-Blackwell Publishers.
• Varna Georgiana. 2014. Measuring public space: the star model. Farnham: Ashgate Publishing Limited.

Identifiers

DOI

10.26485/PS/2018/67.1/6