Z badań nad schyłkowo paleolitycznym osadnictwem w Kotlinie Kolskiej

• Authors: Dominik Płaza , Juliusz Twardy , Piotr Kitell

Title variants

EN

From the research on the final Palaeolithic settlement in the Koło Basin

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Badania archeologiczne w Kotlinie Kolskiej mają długą, ponad 90-letnią tradycję. W tym czasie przebadano metodami ar-cheologicznymi kilkanaście stanowisk ze schyłkowego paleolitu. Większość z nich pozostawiła ludność określana mianem kultury świderskiej. Odnotowano też pojedyncze zabytki krzemienne wiązane ze starszymi społecznościami – z kulturą hamburską oraz z tzw. tylczakami łukowymi. Powiązanie wyników badań archeologicznych z interdyscyplinarnymi studiami środowiskowymi, które są prowadzone od kilkunastu lat w Kotlinie Kolskiej, pozwoliło na bardziej precyzyjne osadzenie zabytków pozostawionych przez człowieka z końca paleolitu w czasie i przestrzeni. Kooperacja geografii i archeologii daje szansę na kolejne odkrycia stanowisk archeologicznych z paleolitu w tym rejonie

EN

Archaeological research in Koło Basin has a long, over 90 years, history. During that time dozen of late Palaeo-lithic sites were discovered. Most of them are linked with Tanged point Complex which is also called Sviderian Culture. From other periods of the Late Weichselian there are just signals of possible presence of settlement of Hambugian Culture and Federmessergruppe or Arch Back Pieces. Combination of interdisciplinary palaeoecological research at the Koźmin Las site and archaeological query helped with more accurate dating and locating of the Palaeolithic camps in the geomorfological landscape. Cooperation of geography and archaeology also gives chance for future discovery of unknown late Palaeolithic sites from that area.

Keywords

PL

schyłkowy paleolit; kultura świderska; ostrza trzoneczkowate; stanowisko Koźmin Las

EN

Final Palaeolithic; Sviderian cCulture; tanged points; Koźmin Las site

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Acta Geographica Lodziensia
• Year: 2014
• Volume: 102
• Pages: 87-95

Dates

published

2014

Contributors

author

Dominik Płaza

• Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, Dział Starszej i Środkowej Epoki Kamienia,

author

Juliusz Twardy

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geomorfologii i Paleogeografii

author

Piotr Kitell

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geomorfologii i Paleogeografii

References

• Chmielewska M., 1957 – Stanowisko mezolityczne w Cichmianie w pow. kolskim. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna, 2: 5-12.
• Chmielewska M., 1978 – Późny paleolit pradoliny warszawsko-berlińskiej. Ossolineum Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: 276 s.
• Cyrek K., 1976 – Schyłkowopaleolityczna pracownia krzemieniarska z Windugi koło Sulejowa. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna, 23: 121-157.
• Cyrek K., 1996 – Osadnictwo schyłkowopaleolityczne w Zakolu Załęczańskim doliny Warty. Biblioteka Muzeum Archeologicznego i Etno-graficznego w Łodzi, 30, Łódź: 194 s.
• Dzieduszyńska D., Twardy J., 2014 – Ogólna charakterystyka stanowiska Koźmin Las. Acta Geographica Lodziensia, 102: 11-21.
• Dzieduszyńska D., Petera-Zganiacz J., Krąpiec M., 2011 – The age of the subfossil trunk horizon in deposits of the Warta River valley (central Poland) based on 14C datings. Geochronometria, 38: 334-340.
• Dzieduszyńska D.A., Kittel P., Petera-Zganiacz J., Brooks S.J., Korzeń K., Krąpiec M., Pawłowski D., Płaza D.K., Płóciennik M., Stachowicz-Rybka R., Twardy J., 2014 – Environmental influence on forest development and decline in the War-ta River valley (Central Poland) during the Late Weichselian. Quaternary International, 324: 99-114.
• Forysiak J., 2005 – Rozwój doliny Warty między Burzeninem a Dobrowem po zlodowaceniu warty. Acta Geographica Lodziensia, 90: 116 s.
• Inizan M.L., Reduron-Ballinger M., Roche H., Tixier J., 1999 – Technology and terminology of knapped stone. Nanterre, CREP: 189 s.
• Kabaciński J., Sobkowiak-Tabaka I., 2009 – Późny paleolit i mezolit basenu środkowej Warty. Ratownicze Badania Archeologiczne Instytutu Archeologii i Etnologii PAN – Oddział w Poznaniu, t. 1, Poznań: 527 s.
• Kittel P., Petera-Zganiacz J., Dzieduszyńska D., Twardy J., Krąpiec M., Bijak Sz., Bronisz K., Zasada M., Płaza D., 2012 – Badania „kopalnego lasu” ze schyłku vistulianu w dolinie Warty (Kotlina Kolska, środkowa Polska). Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, 1 (30): 238-245.
• Kondracki J., 2002 – Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa: 440 s.
• Kozłowski S.K., 1999 – The tanged points complex. W: S.K. Kozłowski, J. Gurba, L. Zaliznyak (eds), Tanged Points Cultures in Europe. Read at the International Archaeolo-gical Symposium Lublin, September, 13–16, 1993: 28-35.
• Niesiołowska-Śreniowska E., Płaza D.K., Marosik P., Balwierz Z., 2011 – Obozowiska ze starszej i środkowej epoki kamienia na stanowisku 1 w Aleksandrowie Łódzkim w kontekście analizy środowiska naturalnego. Wydawnictwo Fundacji Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego, 15, Łódź: 179 s.
• Papiernik P., 1998 – Poźnopaleolityczna pracownia wiórów w Łęgu Ręczyńskim, st. 1, woj. piotrkowskie. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna, 39: 21-64.
• Papiernik P., Płaza D.K., 2012 – Materiały krzemienne ze stanowiska 3 a – c w Lutomiersku Koniówkach. W: R. Grygiel (red.), Lutomiersk – Koziówki stanowisko 3 a – c, pow. pabianicki woj. łódzkie. Wielokulturowy zespół osadniczy od schyłku paleolitu po okres nowożytny. Biblioteka Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi nr 39: 9-52.
• Papiernik P., Wąs M., 2002 – Osadnictwo późno-paleolityczne. W: R. Grygiel (red.), Wyniki ratowniczych badań wykopaliskowych na te-renie odkrywki „Szczerców” KWB „Bełchatów” S.A. na stanowisku nr 11 w Grabku, gm. Szczerców, woj. łódzkie. Wydawnictwo Fundacji Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego, 5, Łódź: 33-74.
• Petera J., 2002 – Vistuliańskie osady dolinne w basenie uniejowskim i ich wymowa paleogeograficzna. Acta Geographica Lodziensia, 83: 174 s.
• Petera-Zganiacz J., Forysiak J., 2012 – Historia rozwoju doliny Warty w basenie uniejowskim. Biuletyn Uniejowski, 1: 23-41.
• Petera-Zganiacz J., Andrzejak K., 2014 – Uwarunkowania rozprzestrzenienia i właściwości serii organicznej zawierającej szczątki lasu z młodszego dryasu w Kotlinie Kolskiej. Acta Geographica Lodziensia, 102: 39-51.
• Petera-Zganiacz J., Dzieduszyńska D., Twardy J., Pawłowski D., Płóciennik M., Lutyńska M., Kittel P., w druku – Younger Dryas flood events: A case study from the middle Warta River valley (Central Poland). Quaternary International.
• http://doi.org/10.1016/j.quaint.2014.09.074
• Płaza D.K., Kittel P., Petera-Zganiacz J., Dzieduszyńska D., Twardy J., w druku – Late Palaeolithic settlement pattern in palaeo-geographical context of the river valleys in the Koło Basin (Central Poland). Quaternary In-ternational. http://dx.doi.org/10.1016/j.quaint.2014.09.058
• Rzepecki S., 2013 – Wielokulturowy kompleks osadniczy ze stanowiska Kwiatków 11, gm. Brudzew, [online:] http://archeologia.uni.lodz.pl/wielokulturowy-kompleks-osadniczy-ze-stanowiska-kwiatkow-11-gm-brudzew/ (dostęp: czerwiec 2014).
• Schild R., 1975 – Późny paleolit. W: W. Chmielewski, W. Hensel (red.), Prahistoria ziem polskich, t. 1, Paleolit i mezolit. Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: 195-338.
• Schild R., 2001 – The reason why it is likely that the early Mesolithic population in Poland was not aboriginal. W: B. Ginter, B. Drobniewicz, B. Kazior, M. Nowak, M. Połtowicz (red.), Problemy epoki kamienia na obszarze starego świata. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi K. Kozłowskiemu. Instytut Archeologii UJ, Kraków: 229-233.
• Schild R., Tobolski K., Kubiak-Martens L., Pazdur M.F., Pazdur A., Vogel J.C., Stafford T., 1999 – Stratigraphy, pa-laeoecology and radiochronology of the site of Całowanie. Folia Quaternaria, 70: 239-268.
• Schild R., Królik H., Tomaszewski A.J., Ciepielewska E., 2011 – Rydno. A stone age red ochre quarry and socioeconomic center. A century of research. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa: 467 s.
• Sobkowiak-Tabaka I., 2011 – Społeczności późnego paleolitu w dorzeczu Odry. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Poznań: 416 s.
• Sulgostowska Z., 1997 – The phenomenon of chocolate flint distribution on the North European Plain during the Final Palaeolithic. W: R. Schild, Z. Sulgostowska (eds), Man and flint. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa: 313-318.
• Sulgostowska Z., 2005 – Kontakty społeczności późno paleolitycznych i mezolitycznych między Odrą, Dźwiną i górnym Dniestrem. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa: 342 s.
• Twardy J., 2014 – Litologiczna charakterystyka osadów w stanowisku Koźmin Las i ich interpretacja paleogeograficzna. Acta Geographica Lodziensia, 102: 23-38.

Identifiers

ISSN

0065-1249