Strona podmiotowa czynu zabronionego a formy jego popełnienia — zagadnienia wybrane

• Authors: Jacek Giezek

Title variants

EN

Subjective side of a prohibited act and forms of its commitment — selected issues

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zasadnicza teza opracowania sprowadza się do twierdzenia, że znaczenie stanu świadomości sprawcy czynu zabronionego wzrasta wraz z przesuwaniem kryminalizacji zachowania na przedpole naruszenia dobra prawem chronionego, a także wraz z pojawianiem się rozmaitych form przestępnego współdziałania. Każdej ze zmodyfikowanych form popełnienia czynu zabronionego — zarówno stadialnych, jak i wiążących się z przestępnym współdziałaniem — towarzyszy bowiem wzrost znaczenia elementów składających się na stronę podmiotową. Chodzi przy tym nie tylko o stan świadomości, lecz także o płaszczyznę wolicjonalną. Tendencja taka oznacza, że rekonstrukcja strony podmiotowej w procesie karnym powinna koncentrować się przede wszystkim na tym, czego każdy ze współdziałających chciał i do czego zmierzał, gdyż zewnętrzne zachowanie może zasadzać się na aktywności innych osób, a w rezultacie — podlegać dość daleko idącej redukcji. Można by nawet przyjąć, że to nie zewnętrzne zachowanie, ale stan świadomości osoby współdziałającej w popełnieniu czynu zabronionego decyduje o zakresie jej odpowiedzialności. Tendencji takiej — kryminalnopolitycznie zapewne dobrze uzasadnionej — towarzyszą jednak również pewne komplikacje, wynikające z faktu, że nie jest ona realizowana w sposób do końca konsekwentny. Swoista niekonsekwencja daje o sobie znać, gdy ustawodawca decyduje się na kryminalizowanie zachowań wiążących się z nieumyślnym narażeniem dobra prawnego na niebezpieczeństwo. Problem pojawia się także w wypadku form przestępnego współdziałania, a wyraża się w braku pożądanej symetrii między stanem świadomości i woli osób współdziałających. Nasuwa się bowiem pytanie, czy mamy do czynienia z podżeganiem w rozumieniu art. 18 § 2 k.k., jeśli nakłaniający powoduje wykonanie zachowania, które — ze względu na pozostawanie nakłanianego w błędzie — nie może stanowić umyślnego czynu zabronionego, w systemie prawa nie istnieje zaś żaden jego nieumyślny odpowiednik. Przykładem na brak pożądanej symetrii między stanem świadomości i woli osób współdziałających jest również sytuacja, w której mamy do czynienia z udzielaniem w zamiarze ewentualnym pomocy do popełnienia przestępstwa, które przez wykonawcę może zostać popełnione wyłącznie w zamiarze bezpośrednim.

EN

The principal thesis of the study comes down to the contention that meaning of the awareness of the prohibited act perpetrator increases with movement of criminalization of behavior to the foreground of infringement of the interest protected by law and also with appearance of various forms of criminal cooperation. It is for each of the modified forms of commitment of a prohibited act — both staged as well as related to criminal cooperation — is accompanied by the increase of meaning of the elements composing the subjective side. It is not only about the state of awareness, but also about the volitional area. This tendency means that reconstruction of the subjective side in the criminal trial should focus first of all on what each of the cooperating persons wanted and what they headed to, as the extrinsic behavior can be founded on activities of other persons and in the result be subject to a far-reaching reduction. It could be even assumed that it is not the extrinsic behavior, but the state of awareness of the person cooperating in committing a prohibited act that decides about the person’s responsibility. This tendency — probably well justified from the criminal and political point of view — is also accompanied by some complications that result from the fact that it is not strictly performed to the end. A peculiar lack of consequence is demonstrated when law makers decide for criminalization of behaviors related to unintended exposition to hazard of the interest protected by law. A problem also appears in case of criminal cooperation forms and it is demonstrated by lack of desired symmetry between the state of awareness and will of the cooperating persons, for there is a question if we deal with instigation in the sense of Art. 18 § 2 of criminal code, when the instigating person causes performance of the behavior, which — due to suborn person being mistaken — cannot constitute an intentional prohibited act, when in the system of law there is no its unintentional counterpart. An example of lack of the desired symmetry between the state of awareness and the will of the cooperating persons is also the situation in which we deal with participation in conceivable intent of help in committing of a crime, which can be committed by a perpetrator only with direct intent.

Keywords

PL

świadomość; strona podmiotowa; zamiar; formy popełnienia przestępstwa; sprawstwo a strona podmiotowa; podżeganie a strona podmiotowa

EN

awareness; subjective side; intension; forms of committing a crime; perpetration vs. subjective side; instigation vs. subjective side

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Wroclawskiego
• Journal: Przegląd Prawa i Administracji
• Year: 2020
• Volume: 120
• Issue: Tom 2
• Pages: 19 36

Contributors

author

Jacek Giezek

• Uniwersytet Wrocławski