Intymność współczesnych dzienników „mistycznych”. Wyznanie, wyzwanie czy może przesłanie?

• Authors: JOANNA KOGUT

Title variants

EN

The intimacy of contemporary ”mystical” journals. A confession, a challenge, or a message?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Gdzie zaczyna się przestrzeń najbardziej prywatna? To pytanie budzi wiele kontrowersji i to nie tylko w odniesieniu do badań socjologicznych, psychologicznych czy kulturowych, lecz dotyka również gruntu literackiego. Kategoria intymności ma płynne granice, a subiektywność w ocenie, gdzie zaczyna się zakres jej działania, wciąż wzbudza liczne wątpliwości wśród jej badaczy. To właśnie w głębi duszy ludzkiej odkrywamy przestrzeń najbardziej intymną. Tu należy szukać pierwotnego znaczenia tegoż terminu. Coraz częściej odtajniane są teksty, które chcą tę rzeczywistość uchwycić; i choć powszechna opinia dotycząca prawdy, że jest ona wartością względną, wciąż jeszcze dość mocno wybrzmiewa na gruncie literackim, to teksty takie jak dzienniki „mistyczne” – które nadal pozostają na granicy pomiędzy literaturą a dokumentem – stają się wręcz wyzwaniem dla niektórych badaczy. Potrzeba bliższego przyjrzenia się prozie niefikcjonalnej, a w szczególności takiemu gatunkowi literackiemu, jakim jest dziennik „mistyczny” jest więc zasadna. Nie chodzi tu jednak o wzajemne związki z tradycyjnymi gatunkami literackimi, ale o wewnętrzne zróżnicowania tego obszaru i jego własne wartości. Zainteresowanie dziennikiem „mistycznym” jako tekstem literackim nie jest tylko wyrazem intelektualnej jego ciekawości, lecz także pytaniem o osobowość jego autora, a przede wszystkim pragnieniem zbadania jego przesłania. Niemniej jednak z punktu widzenia literaturoznawczego teksty tego typu wymagają na pewno pogłębionych analiz, a co za tym idzie – stają się „wyzwaniem” dla ich badaczy

EN

Where does the most private space begin? This question raises a lot of controversy, not only in relation to sociological, psychological and cultural research, but also it touches on literary grounds. The category of intimacy has fluid boundaries, and subjectivity in the assessment of where the scope of its activity begins still raises numerous doubts among its researchers. It is in the depths of the human soul that we discover the most intimate space possible. Here is where the original meaning of the term should be sought.sought. Texts that want to capture this reality are increasingly declassified, and although the common opinion that truth is a relative value still resonates quite strongly in literary terms, texts such as ‘mystical’ journals, which still remain in the area on the border between literature and a document, may even become a challenge for some researchers. Therefore, the need for a closer look at nonfictional prose, and in particular at such a literary genre as the ‘mystical’ journal, is justified. However, it is not about mutual relations with traditional literary genres but about the internal diversity of this area and its own values. Interest in the ‘mystical’’mystical’ journal as a literary text is not only an expression of the intellectual curiosity of the author,curiosity of the author, but also a question about the author’s personality and,, above all, a desire to explore its message. However, from the point of view of literary studies, texts of this type certainly require in-depth analyses, and thus become a ‘challenge’ for their researchers.

Keywords

PL

mistyka; intymność; dziennik; wyznanie; wyzwanie; przesłanie

EN

mysticism; intimacy; journal; confession; challenge; message

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Dydaktyka Polonistyczna
• Year: 2021
• Issue: Dydaktyka Polonistyczna
• Pages: 85-101

Dates

published

2022-01-30

Contributors

author

JOANNA KOGUT

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

References

• Adamczyk K., Dziennik jako wyzwanie. Lechoń, Gombrowicz, Herling-Grudziński, Kraków 1994.
• Aktualizacje encyklopedyczne. Kultura – Sztuka, t. IV, red. A. Grzegorczyk, Poznań 1997.
• Antropologia kultury: zagadnienia i wybór tekstów, red. A. Mencwel, Warszawa 1995.
• Czaczkowska E.K., Siostra Faustyna. Biografia Świętej, Kraków 2012.
• Czermińska M., Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie, Kraków 2000.
• Eco U., Dzieło otwarte. Forma i niedoskonałość w poetykach współczesnych, przeł. J. Gałuszka, Warszawa 1973.
• Fellmann F., Para. Erotyczne źródła człowieczeństwa, przeł. J. Duraj i W. Małecki, wstęp A. Przyłębski, Poznań 2009.
• Głowiński M. Gry powieściowe. Szkice z teorii i historii form narracyjnych, Warszawa 1973.
• Głowiński M., „Tak jest dziwnie, tak jest inaczej”, „Teksty” 1973, nr 4.
• Green J., Dziennik, wybrał i przeł. J. Rogoziński, Warszawa 1972.
• Grzegorczyk A., Filozofia światła Edyty Stein, Poznań 2004.
• Grzegorczyk A., Obecność wartości, Poznań 2010.
• Ingarden R., Spór o prawdę istnienia. Listy Edith Stein do Romana Ingardena, przeł. M. Klentak-Zabłocka, A. Wajs, oprac. A. Polkowski, Kraków–Warszawa 1994.
• Jaworski S., „Piszę, więc jestem”. O procesie twórczym w literaturze, Kraków 1993.
• Kirchner H., Nałkowska albo życie pisane, Warszawa 2011.
• Kogut J., Ciało malowane – piękno jako twór konsumpcyjny, „Studia Filologiczne UJK” 2017, nr 30.
• Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1989.
• Kowalska F. ZMBM, Dzienniczek. Miłosierdzie Boże w duszy mojej, Kraków 2011.
• Kulczycka D., Czym jest soliloquium? W kręgu refleksji teoretycznoliterackiej, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2013, nr 4.
• Lejeune P., „Drogi zeszycie...”, „drogi ekranie...”: o dziennikach osobistych, przeł. A. Karpowicz, M. i P. Rodakowie, Warszawa 2010.
• Leksykon filozofii klasycznej, red. J. Herbut, Lublin 1997.
• Lubas-Bartoszyńska R., Między autobiografią a literaturą, Warszawa 1993.
• Łopatyńska L., Dziennik osobisty, jego odmiany i przemiany, „Prace Polonistyczne” 1950, t. VIII.
• Markiewicz H., Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1980.
• McNair B., Seks, demokratyzacja pożądania i media czyli kultura obnażania, przeł. E. Klekot, Warszawa 2004.
• Milecki A., Forma dziennika w literaturze francuskiej. Z dziejów form artystycznych w literaturze francuskiej, Kraków 1983.
• Musiał M., Intymność i jej współczesne przemiany. Studium z filozofii kultury, Kraków 2015.
• Nałkowska Z., Dzienniki 1899–1905, oprac., wstęp i komentarz H. Kirchner, Warszawa 1974.
• Nycz R., Literatura jako trop rzeczywistości, Kraków 2004.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. Biblia Tysiąclecia, Poznań 2003.
• Podsiad A., Słownik terminów i pojęć filozoficznych, Warszawa 2000.
• Problemy odbioru i odbiorcy, red. T. Bujnicki i J. Sławiński, Wrocław 1977.
• Rodak P., Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku, Warszawa 2011.
• Sennett R., Upadek człowieka publicznego, przeł. H. Jankowska, Warszawa 2009.
• Sierotowiński S., Słownik terminów literackich, Kraków 1994.
• Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1977.
• Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991.
• Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka, M. Puchalska, M. Semczuk, A. Sobolewska, E. Szary-Matywiecka, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
• Słownik gatunków literackich, red. M. Bernacki, M. Pawlus, Bielsko-Biała 2002.
• Słownik terminów literackich, red. M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Warszawa 1998.
• Stein E., O zagadnieniu wczucia, przeł. D. Gierulanka, J. Gierula, Kraków 1988.
• Stein E., Światłość w ciemności, t. I, przeł. I.J. Adamska, Kraków 1977.
• Stein E., Wiedza Krzyża, przeł. I.J. Adamska, Kraków 2005.
• Św. Jan od Krzyża, Droga na Górę Karmel, Kraków 2001.
• Św. Jan od Krzyża, Noc ciemna, Kraków 2001.
• Św. Teresa z Avila / Św. Teresa od Jezusa, Twierdza wewnętrzna [w:] Dzieła, t. II, Kraków 1987.
• Wartość – antropologia – kultura w badaniach humanistycznych, red. R. Strzelecki, E. Górecka, Bydgoszcz 2017.
• Wielka encyklopedia Jana Pawła II, t. XX, red. G. Polak, Kraków 2003.
• Wojtyła K., O humanizmie św. Jana od Krzyża, „Znak” 1951, nr 1/27.
• Wstyd i nagość, red. M. Grabowski, Toruń 2003.
• Zimand R., Diarysta Stefan Ż., Wrocław 1990.
• Życiński J., Bóg postmodernistów. Wielkie pytania filozofii we współczesnej krytyce moderny, Lublin 2001.

Identifiers

DOI

10.15584/dyd.pol.16.2021.7