Refinansowanie zobowiązań kredytowych w warunkach niewypłacalności państwa na przykładzie PRL w latach 1981–1983. Fiasko planu ograniczenia zadłużenia Polski w świetle uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych

• Authors: Grala Dariusz

Title variants

EN

Refinancing debt commitments in the face of government insolvency on the basis of The People’s Republic of Poland 1981–1983. The fiasco of the plan to limit Polish public debt in light of internal and external conditions

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rząd PRL utracił zdolność de regulowania bieżących zobowiązań kredytowych wobec zagranicy w marcu 1981 r. Informacja o tym fakcie przekazana bankom zachodnim oraz dyplomatom była dużym zaskoczeniem dla obserwatorów zachodnich oraz polityków państw kapitalistycznych. Gabinet gen. Jaruzelskiego starał się uspokajać kierownictwo banków wierzycieli obietnicami spłaty chociażby cząstki długów, gdy tylko zostaną odbudowane zasoby dewizowe oraz przedstawiony konstruktywny plan naprawy gospodarki. O ile jednak negocjacje dotyczące ustalenia programu naprawy przebiegały sprawnie, o tyle projekty refinansowania zadłużenia omawiane były w napięciu i dotyczyły tylko najbliższych miesięcy. Załamanie stosunków politycznych i ekonomicznych PRL z najbliższymi sojusznikami USA po 13 grudnia 1981 r. było w pewnym stopniu zrekompensowane przez poprawę relacji z ZSRR (oraz krajami RWPG), który wsparł juntę gen Jaruzelskiego tanimi dostawami surowców oraz pożyczką dolarową. W latach 1981–1983 ważył się los PRL jako kraju wysokiego ryzyka – najwięksi wierzyciele byli gotowi ogłosić publicznie jego niewypłacalność. Zabiegi dyplomatyczne i misterna gra zapobiegły katastrofie bankructwa, ale nie ograniczono zadłużenia. Polskim negocjatorom nie powiodły się próby refinansowania zadłużenia i powstrzymania procesu kumulacji odsetek. Na niekorzyść oddziaływały takie zdarzenia jak stan wojenny i represje wobec społeczeństwa oraz ekonomiczne ciężary związane ze stanem wojennym.

EN

The government of the People’s Republic of Poland lost the ability to settle existing foreign loan liabilities in March 1981. Information of this state passed on to foreign banks and diplomats came as a big surprise for western observers and politicians of the capitalist nations. The Cabinet of General Jaruzelski attempted to calm the directors of creditor banks with promises to pay off at least instalments of the debts as soon as foreign currency reserves were built up and a constructive economic recovery plan had been proposed. In as much as the negotiations over the recovery plan were conducted efficiently, so the talks on refinancing the debts were characterised by tension and covered only the nearest months. The breakdown in political and economic relations between Poland and the closest allies of the USA after 13th December 1981 was partially compensated for with an improvement in relations with the Soviet Union (and other Comecon nations), who supported the Junta of Jaruzelski with cheap supplies of raw materials and Dollar loans. In the period 1981–1983 Poland was consigned to a fate as a high-risk country, against whom even her biggest creditors were prepared to publicly announce its insolvency. Diplomatic initiatives and elaborate games helped to avoid the catastrophe of bankruptcy, but failed to limit the debt. Polish negotiators were unsuccessful in their efforts to refinance the debt and cancel the accumulation of interest payments. Such factors as Martial Law and its accompanying social repression, and the economic burden connected with Martial Law had a negative impact on these diplomatic activities.

Keywords

PL

kredyt gwarantowany; kredyt prywatny; refinansowanie; konwersja

EN

sovereign credit; private credit; refinancing; debts conversion

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: UR Journal of Humanities and Social Sciences
• Year: 2018
• Issue: 1(6)
• Pages: 23-44

Contributors

author

Grala Dariusz

• Instytut Kliometrii i Badań nad Transformacją, ul. Nałęczowska 85/9, 61-875 Poznań

References

• Antowska-Bartosiewicz I., 1985, Stan i struktura zadłużenia Polski w walutach wymienialnych na tle zadłużenia innych krajów, „Ośrodek Informacji Centralnej”, nr 26.
• Archiwum Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (AKPRM), Finanse 1981–1983, sygn. 1.4/4, Notatka z dnia 29 X 1983 r. na temat refinansowania zobowiązań kredytowych Polski wobec krajów zachodnich (Notatka… 1983).
• AKPRM, Finanse, 1981–1983, sygn. 1.4/4, Notatka z rozmowy z przedstawicielami Dresdner Bank przeprowadzonej w Warszawie w dniu 11 I 1982 r. (Notatka… 1982a).
• AKPRM, Finanse. Sprawozdania z rozmów międzynarodowych w latach 1981–1983, sygn. 88/44, Ministerstwo Finansów, Notatka w sprawie polityki płatniczej wobec krajów zachodnich z 14 stycznia 1982 r. (Notatka… 1982b).
• AKPRM, Gabinet Prezesa Rady Ministrów W. Pawlaka, Współpraca z zagranicą, 1994, t. IV, sygn. nr 2781/30, Sprawozdanie z negocjacji z grupą roboczą banków komercyjnych.
• Archiwum Zakładowe Ministerstwa Finansów (AZMF), Departament Międzynarodowych Instytucji Finansowych, sygn. 822/7, Raport o sytuacji ekonomicznej i płatniczej Polski do roku 1990 oraz o założeniach jej polityki gospodarczej, 27–28 IV 1981.
• Bień W., 2017, Jak doszło do zadłużenia Polski za granicą w latach 1970–1985. Wspomnienia uczestnika wydarzeń, Difin, Warszawa.
• Biuletyn Informacyjny NBP 1983, Warszawa.
• Biuletyn Informacyjny NBP 1988, Warszawa.
• Długosz S., 1992, Służyłem dziewięciu premierom, wyd. BGW, Warszawa.
• Dodsworth T., 1981, Poles sign $2,5 bn debt rescheduling accord with West, „Financial Times”, 28 April.
• Głuchowski J., 1997, Międzynarodowe stosunki finansowe, PWE, Warszawa.
• Grala D., 2005, Reformy gospodarcze PRL. Próba uratowania socjalizmu, wyd. TRIO, Warszawa.
• Jędrychowski S., 1982, Zadłużenie Polski w krajach kapitalistycznych, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Kamosiński S., 2007, Próby otwarcia się Polski Ludowej na międzynarodowy podział pracy. Polityka eksportowa i import licencji na przykładzie województwa bydgoskiego (1950–1980), „Zapiski Historyczne”, t. LXXII, z. 2–3.
• Krzak M., 1983, Polskie długi. Jak było naprawdę?, „Polityka”, nr 3.
• Materiały z dyskusji partyjnej w lutym 1981 r., 1981, „Nowe Drogi”, nr 3.
• Notatka w sprawie aktualnej oceny warunków realizacji NPSG na rok 1980 i wniosków wynikających z tej oceny, 1992 [w:] Tajne dokumenty Biura Politycznego. PZPR a „Solidarność” 1980–1981, oprac. Z. Włodek, Aneks, Londyn.
• Paris serves up spaghetti Polonais, 1981, „The Economist”, 2 May.
• Portes R., 1981, Parasol i płaszcz, „Polityka”, nr 25.
• Richard Portes o naszych długach. Rozmowa z autorem raportu na temat polskiego kryzysu gospodarczego (A. Lubowski), 1981, „Życie Gospodarcze”, nr 21.
• Rocznik Informacyjny NBP, 1984, Warszawa.
• Rozmowy kredytowe, 1981, „Życie Gospodarcze”, nr 19.
• Rydygier W., 1985, Pułapka zadłużenia [w:] U źródeł polskiego kryzysu, red. A. Müller, Warszawa.
• Samotyj M., 1981, W kieszeni innych (korespondencja własna z RFN), „Przegląd Techniczny – Innowacje”, nr 26.
• Tomorowicz J., 1981, Jak wyrwać się z pułapki zadłużenia, „Życie Gospodarcze”, nr 41.