CZAS JAKO (NIE) WARTOŚĆ W BIOGRAFII CZŁOWIEKA STARSZEGO

• Authors: Mariola Markowska

Title variants

EN

Time as (non) value in the biography of the older person

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Człowiek w okresie starości inaczej niż w minionych fazach życia zaczyna postrzegać czas. Jest to efektem nawarstwienia się doświadczeń, które krystalizowały się w przeszłości. Owe doświadczenia mogą być zarówno pozytywne, jak i negatywne, co z kolei w ostatnim etapie życia znajduje odzwierciedlenie w towarzyszących człowiekowi staremu emocjach. W związku z tym pamięć o przeszłości w dużej mierze determinuje percepcję czasu w starości. Poza minionymi latami na przeżywaną przez seniorki i seniorów teraźniejszość wpływ ma wiele czynników, często od nich niezależnych, takich jak: zły stan zdrowia, samotność, niekorzystna sytuacja materialna. Czy zatem czas starości może być wartościowy? Oczywiście tak, gdyż stwarza człowiekowi, który osiągnął ją w dobrej formie psychicznej i fizycznej, olbrzymią szansę twórczego dopełnienia swojego dorobku życiowego, a w niektórych przypadkach nawet zneutralizowania konsekwencji niepowodzeń życiowych, których doświadczył we wcześniejszych okresach życia.

EN

People at the old age perceive time in a different way than during the previous phases of life. This is an effect of cumulating experiences which had been crystallizing in the past. These experiences may be both positive and negative, which at the last stage of life is reflected in the emotions of the old person. Therefore, the memory of the past to a large extent determines the perception of time at the old age. Apart from the past years, the present experienced by seniors is determined by a number of factors, often independent of them, such as: bad health condition, loneliness, unfavourable material situation. Thus, can the old age be a valuable time? Certainly, as it provides for the person who is in a good mental and physical condition an enormous opportunity for creative completion of their life achievement, and in some cases even for the neutralization of consequences of life failures which he/she experienced in the earlier stages of life.

Keywords

PL

czas; wartość; biografia; człowiek stary; starość

EN

time; value; biography; old person; old age

• Publisher: Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
• Journal: Edukacja Dorosłych
• Year: 2014
• Issue: 2(71)

Contributors

author

Mariola Markowska

• Uniwersytet Śląski

References

• Bauman Z. (2006), Płynna nowoczesność, Wyd. Literackie, Kraków.
• Bron A. (2011), O starzeniu i uczeniu się, Praca i miłość w jesieni życia, [w:] M. Malec (red.), Edukacyjne, kulturowe, społeczne konteksty starości, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław.
• Brzezińska A.I., Hejmanowski Sz. (2013), Okres późnej dorosłości. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać? [w:] A.I. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Sopot.
• Chłopecki J. (1989), Czas. Świadomość. Historia, Wyd. Książka i Wiedza, Warszawa.
• Czerniawska O. (2007), Szkice z andragogiki i gerontologii, Wyd. Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź.
• Czerniawska O. (2011), Nowe drogi w andragogice i gerontologii, Wyd. Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź.
• Furmanek W. (2008), Czas jako wartość w pedagogice współczesnej, [w:] W. Furmanek (red.), Wartości w pedagogice. Czas jako wartość we współczesnej pedagogice, Wyd. Oświatowe FOSZE, Rzeszów.
• Malec M. (2011), Poszukiwanie recepty na starość – wyzwaniem dla edukacji dorosłych. Refleksje nad uczeniem się starości przez całe życie, [w:] M. Malec (red.), Edukacyjne, kulturowe, społeczne konteksty starości, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław.
• Ożóg K. (2008), Kilka uwag o czasie w języku i kulturze, [w:] W. Furmanek (red.), Wartości w pedagogice. Czas jako wartość we współczesnej pedagogice, Wyd. Oświatowe FOSZE, Rzeszów.
• Piątek T. (2008), Alegorie czasu jako metoda badań wizji czasu, [w:] W. Furmanek (red.), Wartości w pedagogice. Czas jako wartość we współczesnej pedagogice, Wyd. Oświatowe FOSZE, Rzeszów.
• Rembowski J. (1984), Psychologiczne problemy starzenia się człowieka, Wyd. PWN, Warszawa.
• Semków J. (2011), Późna dorosłość wobec perspektywy wydłużonego trwania w świecie coraz nowszych wyzwań, [w:] M. Malec (red.), Edukacyjne, kulturowe, społeczne konteksty starości, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe. Wrocław.
• Sidorczuk A. (2012) Koncepcja Aleksandra Kamińskiego – w kontekście działalności Harcerskich Kręgów Seniora, [w:] E. Dubas, A. Wąsiński (red.), Edukacyjna przestrzeń starości, nr 1/2012, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”. Katowice.
• Stefaniak-Hrycko A. (2011), Między eufemizacją a wulgarnością. Językowy obraz starości i człowieka starego, [w:] M. Malec (red.), Edukacyjne, kulturowe, społeczne konteksty starości, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław.
• Stopińska-Pająk A. (2009), Wstęp, [w:] A. Stopińska-Pająk (red.), Edukacja wobec starości – tradycja i współczesność, Chowanna, t. 2 (33), Katowice.
• Straś-Romanowska M. (2002), Starzenie się jako kontekst rozwoju duchowego człowieka, [w:] W. Wnuk (red.), Ludzie starsi w trzecim tysiącleciu. Szanse – nadzieje – potrzeby, Wydawnictwo Uniwersytetu Trzeciego Wieku, Wrocław.
• Wawrzyniak J. (2009), Oblicza starości. Biografia jako źródło czynników adaptacyjnych, Wyd. Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź.
• Wąsiński A. (2012), Konstruowanie własnej biografii w świetle autoedukacji i autokreacji seniorów, [w:] E. Dubas, A. Wąsiński (red.), Edukacyjna przestrzeń starości, nr 1/2012, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice.