W służbie edukacji kobiet. Działalność Felicji Boberskiej z Wasilewskich (1825–1889)

• Authors: Falkowska Joanna

Title variants

EN

In the Service of Education of Women. Activity of Felicja Boberska née Wasilewska (1825–1889)

Abstracts

PL

Głównym celem artykułu jest ukazanie treści dotyczących wychowania i kształcenia kobiet, jakie proponowała w swym pisarstwie Felicja Boberska, wychowawczyni kobiet oraz literatka, lwowianka z urodzenia. Zajmuje ona zaszczytne miejsce wśród kobiet zasłużonych dla życia naukowego, oświatowego i kulturalnego drugiej połowy XIX wieku. Odnotowano wówczas wzmożoną aktywność kobiet w kwestii starań o równouprawnienie w dostępie do edukacji. Boberska była nie tylko publicystką i pedagogiem, ale także prowadziła we Lwowie nowoczesną pensję, aktywnie uczestniczyła we lwowskim życiu społecznym i literackim jako działaczka Towarzystwa Pedagogicznego, starsza nauczycielka w żeńskim seminarium nauczycielskim, współpracowniczka Stowarzyszenia Nauczycielek i lwowskiego Stowarzyszenia pracy kobiet. Była też autorką prac o charakterze pedagogicznym, historycznym, literackim. Całemu jej życiu przyświecała idea poświęcenia i pożytecznej pracy dla innych. Analizując życie i działalność pedagogiczną Boberskiej, trzeba szczególnie wyróżnić dwa aspekty jej aktywności na rzecz edukacji kobiet, a więc pracę zawodową i wysiłek włożony w wychowanie i wykształcenie pokolenia polskich kobiet oraz piśmiennictwo, ze szczególnym uwzględnieniem ukazywania przez nią roli kobiet w życiu naukowym, oświatowym, politycznym. Ponadto w tekście zwrócono uwagę na pewien wzorzec wizerunku kobiety końca XIX wieku, który propagowała ta nauczycielka i publicystka pedagogiczna.

EN

The main goal of this work is to show the content concerning upbringing and education of women proposed in her writing by a columnist and a teacher Felicja Boberska, educator of women and writer, born in Lviv. She takes up a distinguished position among women meritorious for the scientific, educational and cultural life of the second half of the 19th century. Increased activity of women in the scope of efforts for equality in access to education was noted. Boberska was not only a writer and pedagogue but also ran a modern school for girls, actively participated in social and literary life of Lviv as a member of Pedagogical Society, senior teacher in the women’s teacher’s college, cooperator of Women Teachers Association and Lviv Women’s Work Association. She was also an author of pedagogical, historical and literary works. Throughout her life she was guided by the idea of sacrifice and work for others. While analysing the life and pedagogical work of Boberska two aspects of her activity for education of women should be especially no­ted, these are professional work and effort put into the education of a generation of Polish women and her writing with special focus on presentation of the role of women in scientific, educational and political life. Moreover the work points to a certain pattern in the image of a woman of the end of the 19th century that was propagated by this pedagogic writer.

Keywords

PL

nauczycielka; edukacja kobiet; piśmiennictwo pedagogiczne; myśl pedagogiczna

EN

teacher; education of women; pedagogical writing; pedagogical thought

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Studia Paedagogica Ignatiana
• Year: 2016
• Volume: 19
• Issue: 3
• Pages: 123-142

Dates

online

2016-12-23

Contributors

author

Falkowska Joanna

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika Wydział Nauk o Wychowaniu Katedra Historii Myśli Pedagogicznej

References

• Bilewicz A., Prywatne średnie ogólnokształcące szkolnictwo żeńskie w Galicji w latach 1867–1914, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1998.
• Boberska F., Klementyna z Tańskich Hoffmanowa, Odczyt Felicji Boberskiej, J. Dobrzański & K. Groman, Lwów 1871.
• Boberska F., O Polkach, które się szczególniej zasłużyły Ojczyźnie w powstaniu listopadowym, Wydawnictwo Fundacji im. ś.p. Felicji z Wasilewskich Boberskiej, Lwów 1893.
• Boberska F., Narcyza Żmichowska, Wydawnictwo Fundacji im. ś.p. Felicji z Wasilewskich Boberskiej, Lwów 1893.
• Boberska F., Karol Baliński, Odczyt Felicji Boberskiej, Odbitka z „Reformy”, Kraków 1882.
• Boberska F., Henryk Jabłoński, Odbitka z „Nowej Reformy”, Kraków 1883.
• Boberska F., Kościuszko i Kiliński, Gubrynowicz i Schimdt, Lwów 1893.
• Boberska F., Joachim Lelewel, Gubrynowicz i Schimdt, Lwów 1893.
• Boberska F., Mieczysław Romanowski, Gubrynowicz i Schimdt, Lwów 1893.
• Boberska F., Zygmunt August i jego czasy w Polsce, K. Łukaszewicz, Lwów 1884.
• Boberska F., Historia literatury polskiej ofiarowana młodym, uczącym się Polkom, T. 1, K. Wild, Lwów 1870.
• Boberska F., O kształceniu charakteru: odczyt dla kobiet miany na rzecz Towarzystwa Pedagogicznego we Lwowie dnia 23 lutego 1881 r., Księgarnia Polska, Lwów 1881.
• C.K. Seminaria nauczycielskie męskie i żeńskie Królestwa Galicji i Wielkiego Księstwa Krakowskiego w okresie 1871–1896, nakł. Dyrekcyj C.K. Seminaryów Nauczycielskich Galicyjskich.
• Czajecka B., Z domu w szeroki świat. Droga kobiet do niezależności w zaborze austriackim w latach 1890–1914, Tow. Autorów i Wydawców Prac Nauk. Universitas. Kraków 1990.
• Dąbrowska J. E., Klementyna. Rzecz o Klementynie z Tańskich Hoffmanowej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2008.
• Dormus K., Kazimiera Bujwidowa 1867–1932. Życie i działalność społeczno-oświatowa, Secesja, Kraków 2002.
• Dutkowa R., Żeńskie gimnazja Krakowa w procesie emancypacji kobiet (1896–1918), Księgarnia Akademicka, Kraków 1995.
• Falkowska J., Przeciw marzycielstwu. Działalność edukacyjna Anastazji z Jełowickich Dzieduszyckiej (1842–1890), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2014.
• Habat A., Jadwiga Petrażycka-Tomicka. Życie i działalność, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 2001.
• Kobieta i kultura: kobiety wśród twórców kultury intelektualnej i artystycznej w dobie rozbiorów i w niepodległym państwie polskim: zbiór studiów, red. A. Żarnowska i A. Szwarc, Wydawnictwo DiG, Warszawa 1996.
• Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. A. Żarnowska, A. Szwarca, cz. I i II, Wydawnictwo DiG, Warszawa 1995.
• Kosmowska I., Milkuszyc D., Szycówna A., Kobieta polska jako autorka pedagogiczna, Wydawnictwo Sekcji pedagogiczno-oświatowej projektowanej Wystawy pracy kobiety polskiej, Warszawa 1912.
• O kobietach: studia i szkice: wiek XIX i XX, red. J. Hoff, Uniwersytet Rze­szowski, Rzeszów 2011.
• Meissner A., Prywatne seminaria nauczycielskie żeńskie w Galicji doby autonomicznej 1896–1914. Powstanie, działalność i kadra nauczycielska, w: Nauczyciele galicyjscy, red. A. Meissner, Galicja i jej dziedzictwo, T. 6, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 1996.
• Meissner A., Spór o duszę polskiego nauczyciela. Społeczeństwo galicyjskie wobec problemów kształcenia nauczycieli, Galicja i jej dziedzictwo, T. 11, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 1999.
• Meissner A., Kształcenie nauczycieli w środkowej Galicji 1871–1918, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Rzeszów 1974.
• Mrozowska K., Sto lat działalności kobiet polskich w oświacie i nauce, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Kraków 1971.
• Pamiętnik, wydany z powodu ćwierćwiekowego jubileuszu galicyjskich seminariów nauczycielskich, obchodzonego we Lwowie w dniach 19, 20 i 21 listopada 1896 r., nakł. Dyrekcyj C.K. Seminaryów Nauczycielskich Galicyjskich, Lwów 1896.
• Partnerka, matka, opiekunka. Status kobiety w dziejach nowożytnych od XVI do XX wieku, red. K. Jakubiak, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Bydgoszcz 2000.
• Pisma Felicji z Wasilewskich Boberskiej, Piller i Spółka, Lwów 1893.
• Rola i miejsce kobiet w edukacji i kulturze polskiej, red. W. Jamrożek i D. Żołądź-Strzelczyk, t. II, Wydawnictwo Instytutu Historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań 2001.
• Starkel J., Panna Felicja, „Kronika Powszechna” 1912, nr 42.
• Suchmiel J., Udział kobiet w nauce do 1939 roku w Uniwersytecie Jagiellońskim, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, Częstochowa 1994.
• Terlecki R., Oświata dorosłych i popularyzacja nauki w Galicji w okresie autonomii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1990.
• Wasylewski S., Boberska z Wasilewskich Felicja 1825–1889), w: Polski Słownik Biograficzny, T. II, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1936, s. 149-150.
• Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Rkps 6825/II, Papiery Tadeusza Romanowicza.
• Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Rkps 7902/II Pisma Felicji z Wasilewskich Boberskiej.
• Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Rkps 5918/II Korespondencja Henryka Schimitta.
• Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Rkps 6205/II Korespondencja Wojciecha Kętrzyńskiego.
• Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Rkps 8049/I Korespondencja Józefa Kajetana i Pauliny Janowskich.
• Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Rkps 7187/II Papiery Bolesława i Marii Wysłouchów.
• Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Rkps 5157/II Listy do Felicji Boberskiej od Redakcji „Dziennika Mód”.
• Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Rkps 4363/II Listy Tadeusza Wasilewskiego.

Identifiers

ISSN

2450-5366

DOI

10.12775/SPI.2016.3.006