Od składania ofi ar własnym bogom do sancti reges et duces czyli Arpadów przygoda z sacrum

• Authors: Grzesik Ryszard

Title variants

EN

From making offerings to indigenous gods to sancti reges et duces, or the Arpad adventure with the sacred

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The Hungarians are supposed to fi rst have come into contact with Christianity back on the steppes of the Black Sea and then in the Carpathian Basin. Among potential centres, seeding the new faith among them, are local Christians. However, these were fi rst the Byzantine Empire, which sent a mission of Hierotheos, a bishop, and later the Western Empire, which patronised Church missions in the second half of the tenth century, that played the leading role in Hungarian Christianity. Eventually, the ruling Árpád dynasty were baptised in the Roman Rite. The actual builder of the Hungarian Church was St. Stephen, who was canonised less than fi fty years after his death. This shows the specifi city of Hungarian Christianity: a developed cult of saint rulers. Another distinguishing feature of this Central-Eastern European country was the existence of two metropolises: in Esztergom and Kalocsa. This was perhaps due to a wish to honour Astrik, who received the pallium as bishop of Kalocsa, replacing Sebastian, the Archbishop of Esztergom. At the end of the article, I compare the development of Christianity in Hungary and Poland until the end of the thirteenth century.

Keywords

EN

Hungary; Church; Hungarian-Polish relations; the Árpád dynasty

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Historia Slavorum Occidentis
• Year: 2016
• Issue: 2(11)
• Pages: 149-162

Contributors

author

Grzesik Ryszard

• Zakład Historii, Instytut Slawistyki, Polska Akademia Nauk, ulica Błękitna 1/7, 60-656 Poznań

References

• Adriányi G., Der heilige Adalbert und Ungarn, [w:] Święty Wojciech w tradycji i kulturze europejskiej, red. ks. K. Śmigiel, Gniezno 1992
• Anonimowego notariusza króla Béli Gesta Hungarorum, wyd. A. Kulbicka i in., Kraków 2006
• Anonymus, tłum. L. Veszprémy, [w:] A honfoglalás korának írott forrásai, wyd. Gy. Kristó, współpraca T. Olajos, I. H. Tóth, I. Zimony, Szeged 1995
• Az Árpád-kori magyar történet bizánci forrásai. Fontes Byzantini historiae Hungaricae aevo ducum et regum ex stirpe Árpád descendentium, wyd. Gy. Moravcsik, Budapest 1988
• Dąbrowska E., Węgrzy [w:] W. Szymański, E. Dąbrowska, Awarzy. Węgrzy, Wrocław 1979
• De sancto Adalberto episcopo, wyd. W. Kętrzyński, MPH, t. 4, Lwów 1884
• Engel P., Koszta L., Kalocsai érsekei, [w:] KMTL
• Engel P., The Realm of St. Stephen. A History of Medieval Hungary, 895–1526, transl. by T. Pálosfalvi, ed. by A. Ayton, London – New York 2001
• Érségi G., L. Koszta, Egyházmegye, [w:] KMTL
• Érszegi G., Die Christianisierung Ungarns anhand der Quellen, [w:] Europas Mitte um 1000, red. A. Wieczorek, H.-M. Hinz, Stuttgart 2000
• Érszegi G., The Emergence of the Hungarian State, the Adoption and Consolidation of Christianity (970–1095), [w:] A Thousand Years of Christianity in Hungary. Hungariae Christianae Millenium, red. I. Zombori, P. Cséfalvy, M. A. De Angelis, Budapest 2001
• Gieysztor A., Głos w dyskusji, Nasza Przeszłość. 69 (1988)
• Grzesik R., Węgierski etap misji św. Wojciecha, [w:] Święty Świerad i jego czasy. Materiały z sympozjum naukowego w Tropiu 10–11 lipca 1998, red. ks. S. Pietrzak, Nowy Sącz 2001, s. 136–157
• Györffy Gy, König Stephan der Heilige, Budapest 1988
• Györffy Gy., István király és műve, wyd. 2, Budapest 1983
• Györffy Gy., Sághy M., Aspects de la christianisation des Hongrois aux IXe-Xe siècles, [w:] Early Christianity in Central and East Europe, wyd. P. Urbańczyk, Warsaw 1997
• Györffy Gy., Święty Stefan I. Król Węgier i jego dzieło, przeł. T. Kapturkiewicz, Warszawa 2003
• Homza M., Rácová N., K vývinu slovenskej myšlienky do polovice 18. storočia. Kapitoly k základom slovenskej historiografie. Učebné texty, Bratislava 2010
• Hoppál M, Táltos, [w:] KMTL
• Internationale Wissenschaftliche Konferenz, Bratislava 2.-4. Oktober 1995, Bratislava 1997
• Johannes de Thurocz, Chronica Hungarorum, t. 2: Commentarii, pars 1: Ab initiis usque ad annum 1301, composuit E. Mályusz adiuvante J. Kristó, Budapest 1988
• Király P., K otázke cyrilometodejských tradícií v Uhorsku: otázka hlaholských pamiatok, Slovo (wyd. Zagreb), 21, 1971
• Klaniczay G., Az uralkodók szentsége a középkorban. Magyar dinasztikus szentkultuszok és európai modelek, Budapest 2000
• Kniezsa St., Die Sprache der alten Slawen Transdanubiens, Studia Slavica Academiae Scientiarum Hungaricae 1 (1955), s. 29–47
• Komjáthy, Veszprémvölgyi alapítólevél, [w:] KMTL
• Koszta L., A kalocsai érseki tartomány kialakulása, Pécs 2013
• Kotlińska J., Symboliczne znaczenie ptaka turula w kulturze węgierskiej, Proglas 4 (1996)
• Kristó Gy., Árpádok, [w:] Korai magyar történeti lexikon (9–14. század), red. Gy. Kristó, P. Engel, F. Makk, Budapest 1994
• Kronika Thietmara, wyd. M. Z. Jedlicki, Poznań 1953
• Kumor B., Praktyka misyjna Kościoła w X wieku, Nasza Przeszłość 69 (1988)
• Labuda G., Piligrim, [w:] Słownik starożytności słowiańskich, t. 4, Wrocław--Warszawa-Kraków 1970–1973
• Labuda G., Studia nad początkami państwa polskiego, t. 2, Poznań 1988
• Legenda sancti Stephani regis maior et minor, atque Legenda ab Hartvico episcopo conscripta, wyd. E. Bartoniek, [w:] Scriptores rerum Hungaricarum, wyd. E. Szentpétery t. 2, Budapestini 1938,
• Leśny J., Konstantyn i Metody apostołowie Słowian. Dzieło i jego losy, Poznań 1987
• Libellus de institutione morum, ed. I. Balogh, [w:] SRH, t. 2
• Liber anniversariorum sancti Galli, ed. F. L. Baumann, MGH Necr. Germ., t. 1, Berlin 1886–1888, . Kellner M. G., Die Ungarneinfälle im Bild der Quellen bis 1150. Von der “Gens detestanda” zur “Gens ad fi dem Christi conversa”, München 1997
• Magyarország története. Előzmények és magyar történet 1242-ig, red. Gy. Székely, Budapest 1984
• Marsina R., Kirchliche Organisation in der Slowakei bis zum Anfang des 11. Jahrhunderts [w:] Central Europe in 8th-10th Centuries. Mitteleuropa im 8.-10. Jahrhundert. International Scientifi Conference, Bratislava October 2–4, 1995
• Márton A., Szakrális kettős fejedelemség, [w:] KMTL
• Mihályi M., Szent István monostorai, [w:] Emlékkönyv Szent István Király, t. 1
• Moravcsik Gy., A honfoglalás előtti magyarság és a kereszténység, [w:] Emlékkönyv Szent István Király halálának kilencszázadik évfordulóján, red. kard. J. Serédi, Budapest 1938 (reprint), t. 1
• Moravcsik Gy., Görögnyelvű monostorok Szent István korában, [w:] Emlékkönyv Szent István Király, t. 1
• Nalepa J., Słowiańszczyzna północno-zachodnia. Podstawy jedności i jej rozpad, Poznań 1968
• Grzesik R., Tempore illo - dwunastowieczny polski żywot św. Wojciecha, Rocznik Gdański 57 (1997)
• Sacra Corona Hungariae, wyd. K. Bakay, Kőszeg 1994; I. Bertényi, Szent Korona, [w:] KMTL
• Sosnowski M., Studia nad wczesnymi żywotami św. Wojciecha. Tradycja rękopiśmienna i polemika środowisk, Poznań 2013
• Spychała L., Studia nad legendą dynastyczną Arpadów. Między pulpitem średniowiecznego skryby a „warsztatem” współczesnego badacza, Wrocław 2011
• Stanislav J., Slovenský juh v stredoveku, t. 1–2, Turčiansky Svätý Martin 1948
• Szegfű L., Életfa, [w:] KMTL
• Św. Wojciecha biskupa i męczennika Żywot drugi napisany przez Brunona z Kwerfurtu, wyd. J. Karwasińska, MPH s.n., t. 4, cz. 2, Warszawa 1969
• Udvardi J., Kalocsai érsekség, [w:] KMTL
• Váczy P., Magyarország kereszténysége a honfoglalás korában, [w:] Emlékkönyv Szent István Király, t. 1
• Veszprémy L., Der heilige Adalbert im wissenschaftlichen Gespräch ungarischer Historiker, Bohemia 40 (1999)z. 1
• Żywoty Konstantyna i Metodego (obszerne), wyd. T. Lehr-Spławiński, Warszawa 2000
• Кузнецова A. M., Христианство в Венгрии на пороге второго тысячелетия, [w:] Христианствов странах Восточной, Юго-Восточной и Центральной Европы на пороге второго тысячелетия, red. Б. Н. Флоря, Москва 2002
• Хегедиш A., Христијанизација на тлу данашње Војводине у X веку, [w:] A honfoglalás 1100 éveés a Vajdaság. 1100 година досељења Мађара и Војводина. Egy tudományos tanácskozás anyaga. Зборник радова научног скупа, red. P. Rokay, Нови Сад–Újvidék 1997