Wpływ zmian polskiego prawa wyborczego w 2018 roku na proces przygotowania i przeprowadzania wyborów

• Authors: Czapiewski Tomasz , Miszczuk Rafał

Title variants

EN

IMPACT OF CHANGES INTRODUCED TO THE POLISH ELECTION LAW IN 2018 ON THE PROCESS OF PREPARING AND CONDUCTING ELECTIONS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem pracy było wyjaśnienie istoty reformy polskiego prawa wyborczego, która miała miejsce w 2018 roku. Zmiany badano z perspektywy ich wpływu na proces organizacji i przygotowania wyborów. W związku z tym do analizy wybrano cztery kluczowe elementy reformy, takie jak: zmiany instytucjonalne w odniesieniu do komisarzy i urzędników wyborczych, zmiana pozycji jednostek samorządu terytorialnego w przygotowaniu i przeprowadzeniu wyborów, transmisja z prac komisji obwodowych oraz obsada personalna tychże komisji. Podstawową metodą badawczą była analiza aktów prawnych oraz wywiady eksperckie. W tekście wskazano szereg problemów i uchybień związanych z implementacją reformy. Stwierdzono, że nie ma obecnie w Polsce instytucji posiadających zasoby pozwalające na przejęcie od jednostek samorządów terytorialnych zadań z zakresu przygotowania i organizacji wyborów. Wykazano, że wiele zamierzonych celów reformy nie zostało zrealizowanych, czy to na skutek nowelizacji w okresie przedwyborczym, czy wykładni nakierowanej na utrzymanie faktycznego status quo mimo zmian prawnych. W największym stopniu widać to ostatnie zjawisko w instytucji urzędnika wyborczego.

EN

The aim of the paper was to explain the essence of the reform of the Polish election law, which took place in 2018. The changes were studied from the perspective of their impact on the process of organisation and preparation of elections. Therefore, four key elements of the reform were selected for analysis: institutional changes concerning commissioners and election officials, change in the position of local government units in the preparation and conduct of elections, live streaming of the work of district electoral Commissions (Obwodowa Komisja Wyborcza) and their appointing their members. The basic research method was the analysis of legal acts and expert interviews. The text highlights a number of problems and shortcomings related to the implementation of the reform. It was found that there are currently no institutions in Poland that have the resources to take over from local government units the tasks related to the preparation and organisation of elections. It was shown that many of the intended objectives of the reform were not achieved, either as a result of the amendments in the pre-election period or as a result of the interpretation aimed at maintaining the actual status quo despite legal changes. The latter phenomenon is the most visible in the institution of the electoral officer.

Keywords

PL

wybory samorządowe; prawo wyborcze; kodeks wyborczy; urzędnik wyborczy

EN

local elections; election law; code of election laws; election official

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Acta Iuris Stetinensis
• Year: 2019
• Issue: 27
• Pages: 53-80

Contributors

author

Czapiewski Tomasz

• Instytut Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie, Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytet Szczeciński

author

Miszczuk Rafał

• Uniwersytet Szczeciński, Urząd Miasta Szczecin

References

• Flis J., Efekt książeczki, w: Co się stało 16 listopada? Wybory samorządowe 2014, red. J. Flis, A. Frydrych, A. Gendźwiłł, B. Michalak, J. Rutkowski, A. Rychard, J. Zbieranek, Warszawa 2015.
• Frydrych-Depka A., Instytucja komisarza wyborczego i urzędników wyborczych po nowelizacji kodeksu wyborczego, „Studia Iuridica Toruniensia” 2018, nr 23.
• Frydrych-Depka A., Prawo do informacji o wyborach, „Studia Wyborcze” 2018, nr 25.
• Gendźwiłł A., Cześnik M., Flis J., Haman J., Materska-Sosnowska A., Michalak B., Pietrzyk P., Zbieranek J., Nieważne głosy, ważny problem. Wyniki badania kart do głosowania z wyborów do sejmików województw, Warszawa 2016.
• Michalak B., Zmiana przepisów Kodeksu wyborczego przed wyborami samorządowymi 2018, „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne” 2018, nr 58.
• Miernik R., Charakterystyka wyborów samorządowych w Polsce, „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” 2019, nr 24.
• Niżnik-Mucha A., Wybrane zmiany kodeksu wyborczego w świetle konstytucyjnych zasad prawa wyborczego, „Casus” 2018, nr 91.
• Nowy Kodeks wyborczy, „Samorząd Miejski. Miesięcznik Związku Miast Polskich” 2019, nr 257.
• Pszczyński M., Sobczyk P., Nowelizacja przepisów samorządowych i wyborczych – aspekty prawne i praktyczne istotne dla jednostek samorządu gminnego, „Ekspertyzy i opracowania NIST” 2018, nr 38.
• Pytel A., Problematyka rejestrowania oraz rozpowszechniania wizerunku i głosu wyborców oraz członków obwodowych komisji wyborczych – postulat de lege ferenda, „Studia Wyborcze” 2019, nr 27.
• Rakowska-Trela A., Zasada demokratycznego państwa prawnego a zmiany w prawie wyborczym, „Studia Wyborcze” 2018, nr 25.
• Rakowska-Trela A., Current Amendments to Polish Electoral Law in the Light of European Standards, „Polish Political Science Yearbook” 2018, nr 47.
• Roguska B., Zaufanie do procedur wyborczych. Komunikat z badań nr 174/2014, Warszawa 2014.
• Rulka M., Wróblewski B., Rozwiązania Kodeksu Wyborczego wpływające na zaufanie wyborców do procedury wyborczej. Uwagi de lege ferenda, „Przegląd Sejmowy” 2018, nr 154.
• Rulka M., Opinia na temat zgodności projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (druk nr 2001) – w części zmieniającej przepisy kodeksu wyborczego – z europejskimi standardami wyborczymi, „Przegląd Sejmowy” 2018, nr 144.
• Sokala A., Michalak B., Uziębło B., Leksykon prawa wyborczego, Warszawa 2013 (ebook, hasło: urzędnik wyborczy).
• Sokala A., Zmiany w systemie polskiej administracji wyborczej, „Studia Wyborcze” 2018, nr 25.
• Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z 11.08.2014 w sprawie wzorów kart do głosowania oraz nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille’a, w wyborach do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw i rad dzielnic m.st. Warszawy oraz w wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, M.P. 2014, poz. 734.
• Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z 21 marca 2016 r. w sprawie wzorów urn wyborczych, M.P. z 2016 r., poz. 312.
• Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z 22 września 2014 r. w sprawie określenia warunków i sposobu wykorzystania techniki elektronicznej w wyborach do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw i rad dzielnic m.st. Warszawy oraz w wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, M.P. z 2014 r., poz. 903.
• Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z 21 grudnia 2017 r. w sprawie ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych.
• Ustawa z 31 stycznia 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy, Dz.U. z 2019 r., poz. 273.
• Ustawa z 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, Dz.U. z 2018 r., poz. 130.
• Ustawa z 15 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2018 r., poz. 1349.
• Ustawa z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy, Dz.U. z 2015 r., poz. 1043.
• Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, tekst jedn. Dz.U. z 2016, poz. 2046 z późn. zm.
• Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, tekst jedn. Dz.U z 2018 r., poz. 1600 z późn. zm.
• NIK o kontroli Krajowego Biura Wyborczego, www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-kontroli-krajowego-biura-wyborczego.html.
• PAP, Kodeks do zmiany. PiS zaproponował nowelizację Kodeksu wyborczego, 10.11.2017, https://samorzad.pap.pl/kategoria/wybory/kodeks-do-zmiany-pis-zaproponowalnowelizacje-kodeksu-wyborczego.
• Pismo GIODO Edyty Bielak-Jomaa z 11.04.2018 skierowane do p. Magdaleny Pietrzak, szefowej KBW, sygn. sprawy DOLIS.027.437.18, https://archiwum.giodo.gov.pl/pl/1520341/10462.
• PKW, Informacja o realizacji przepisów Kodeksu wyborczego oraz propozycje ich zmiany, https://pkw.gov.pl/pliki/1549013020_Informacja_o_realizacji_przepisow_Kodeksu_wyborczego_oraz_propozycje_ich_zmiany.pdf.
• PKW, Informacja Państwowej Komisji Wyborczej z 12.04.2018, https://pkw.gov.pl/337_Informacje/1/24969_Informacja_Panstwowej_Komisji_Wyborczej_z_dnia_12_kwietnia_2018_r_o_stanowisku_Generalnego_Inspektora_Danych_Osobowych_w_sprawie_przepisow_Kodeksu_wyborczego.
• PKW, Stanowisko Państwowej Komisji Wyborczej z 21.05.2018 w sprawie roli samorządu terytorialnego przy organizacji wyborów, http://pkw.gov.pl/345_Wyjasnienia_stanowiska_komunikaty/1/25465_Stanowisko_Panstwowej_Komisji_Wyborczej__z_dnia_21_maja_2018_r_w_sprawie_roli_samorzadu_terytorialnego_przy_organizacji_wyborow.
• Stanowisko Strony Samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego ws. stanu przygotowań do wyborów samorządowych w 2018 r., https://pkw.gov.pl/345_Wyjasnienia_stanowiska_komunikaty/1/25465_Stanowisko_Panstwowej_Komisji_Wyborczej__z_dnia_21_maja_2018_r_w_sprawie_roli_samorzadu_terytorialnego_przy_organizacji_wyborow.
• Szymanek J., Opinia w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (druk nr 2001) – w części dotyczącej proponowanych zmian w ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy, http://orka.sejm.gov.pl/rexdomk8.nsf/0/7A63D69811565C59C12581E90034AA30/%24File/i2493-17.rtf
• Uzasadnienie poselskiego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów, http://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/5D147A5D7E8FEE04C1257E0C00434FD6/%24File/3248-uzasadnienie.docx.
• Uziębło P., Analiza zagrożeń związanych z wprowadzeniem rejestrowania przebiegu głosowania w wyborach w Rzeczypospolitej Polskiej, www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Masz%20Glos/ObserwujemyWybory/14_03_2018%20Opinia%20prof_Uziebly%20nt%20nagrywania%20wyborow.pdf.
• Uziębło P., Opinia prawna w sprawie zmian w kodeksie wyborczym wprowadzanych ustawą z dnia 14 grudnia 2017 r., www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20 operacyjne/Masz%20Glos/Opinia%20prawna%20w%20sprawie%20zmian%20w%20kodeksie%20wyborczym%20wprowadzanych%20ustawa%20z%20dnia%2014%20grudnia%202017r.pdf.
• Uziębło P., Opinia w sprawie dopuszczalności przełożenia wyborów do organów stanowiących samorządu terytorialnego oraz organu wykonawczego na poziomie gminy, www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Masz%20Glos/ObserwujemyWybory/Opinia%20w%20sprawie%20dopuszczalnosci%20przelozenia%20wyborow%20.pdf.
• Wystąpienie pokontrolne Prezesa Najwyższej Izby Kontroli nr KBF 4114-004-01/201, I/14/006.
• Zapis stenograficzny. Wspólne posiedzenie Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji (193.), Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej (129) oraz Komisji Ustawodawczej (207.) w dniu 18.12.2017, https://www.senat. gov.pl/prace/komisje-senackie/posiedzenia,157,15,komisja-praw-czlowiekapraworzadnosci-i-petycji.html.

Identifiers

DOI

10.18276/ais.2019.27-04