Ewagriusz z Pontu, Bosch, Miłosz i pycha poety

• Authors: Stankowska Agata

Title variants

EN

Evagrius Ponticus, Bosch, Miłosz, and the Poet’s Pride

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przynosi próbę odczytania ukrytych intertekstualnych nawiązań Czesława Miłosza zawartych w eseju „Saligia” z tomu „Ogród nauk” (1979). Poeta podejmuje temat siedmiu grzechów głównych, z których za kluczowy dla wyjaśnienia paradoksalnego napięcia między negatywnym i pozytywnym aspektem wady uznaje pychę. Sens rozważań o skażonej naturze ludzkiej przebija w dużej mierze ze sposobu nawiązywania do innych tekstów kultury, których adresy Miłosz ukrywa czasami celowo, wzywając czytelnika do ich samodzielnego odkrycia i przestudiowania. W tym konkretnym przypadku chodzi najpewniej o pisma Ewagriusza z Pontu, a także – być może – o „Stół Mądrości” Hieronima Boscha. W równoległej lekturze ich dziel i eseju Miłosza badaczka stara się wyjaśnić, na czym według eseisty polega niszczący, ale i dobroczynny wymiar pychy oraz jak w ich kontekście rozumie on swoje powołanie bycia poetą.

EN

The paper offers an attempt at interpreting Czesław Miłosz’s hidden intertextual references contained in his essay “Saligia” from the collection “Ogród nauk” (“The Garden of Science,” 1979). The poet takes up the subject of the cardinal sins in which pride is made the key to explain the paradoxical tension between positive and negative aspect of the vice. The sense of considerations about tainted human nature finds its way to a large extent in the mode Miłosz refers to other texts of culture that he many a time intentionally conceals, calling the reader to uncover and to study them on their own. In this case most probably the references are the writings of Evagrius Ponticus and, possibly, “The Seven Deadly Sins and the Four Last Things” by Hieronymus Bosch. Parallel reading of the works and Miłosz’s essay leads the researcher to explain what, in the essayist’s view, the devastating and beneficial dimension of pride is and the way in their contexts he conceives of his vocation to be a poet.

Keywords

PL

Ewagriusz z Pontu; Hieronim Bosch; Czesław Miłosz; pycha; kondycja ludzka; intertekstualność; myśl nowoczesna

EN

Evagrius Ponticus; Hieronymus Bosch; Czesław Miłosz; pride; human condition; intertextuality; modern thought

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2024
• Volume: 115
• Issue: 2
• Pages: 59-73

Dates

printed

2024-06-02

Contributors

author

Stankowska Agata

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań

Identifiers

ISSN

0031-0514

EISSN

2719-5376

DOI

10.18318/pl.2024.2.5