Moralność i bullying. Reakcja na przemoc wśród uczniów jako przykład dylematu etycznego nauczyciela

• Authors: Tłuściak-Deliowska Aleksandra

Title variants

EN

Morality and bullying. Reaction to peer violence among students as an example of teacher ethical dilemma

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule skierowano uwagę ku etycznym aspektom zawodu nauczyciela w kontekście działań związanych z przeciwdziałaniem przemocy w szkole. Podjęty problem reakcji nauczyciela na sytuację przemocy rówieśniczej wśród uczniów jest złożony i wielowymiarowy, ze względu na zarówno złożoność samego problemu przemocy rówieśniczej i jego uwarunkowań, jak i ze względu na różne sprawy i czynniki, które jednocześnie oddziałują na nauczyciela i doprowadzają do podjęcia przez niego decyzji w konkretnej sytuacji. Prowadzone analizy mają na celu przybliżenie i zrozumienie sytuacji nauczyciela wobec problemu przemocy rówieśniczej, która może być rozpatrywana w kategoriach dylematu etycznego. Potraktowano zatem sytuację reakcji na przemoc jako rodzaj sytuacji problemowej, związanej z wykonywaniem zawodu, w której trzeba ustosunkować się do sprzecznych moralnych zobowiązań (obowiązków) i dokonać wyboru. W tekście rozpatrzono możliwe „siły konkurujące” wpływające na nauczyciela, który jest zobowiązany do podjęcia wspomnianej decyzji.

EN

The article focuses on the ethical aspects of the teaching profession in the context of activities related to counteracting violence at school. The problem of teacher’s reaction to the situation of peer violence among students is complex and multidimensional, due to both the complexity of the problem of peer violence and its determinants, and due to various issues and factors that simultaneously affect the teacher and lead him to make a decision in a specific situation. The conducted analyzes are aimed at bringing the teacher’s situation closer to and understanding the problem of peer violence, which can be considered in terms of ethical dilemma. Therefore, the situation of reaction to violence was treated as a kind of problematic situation related to the profession, in which one has to respond to conflicting moral obligations (duties) and make a choice. The text considers the possible “competing forces” affecting the teacher, who is obliged to take the decision.

Keywords

PL

bullying; przemoc rówieśnicza; nauczyciel; moralność; dylemat etyczny; etyka

EN

bullying; peer violence; teacher; morality; ethical dilemma; ethics

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Studia z Teorii Wychowania
• Year: 2018
• Issue: 3 (24)
• Pages: 81-104

Contributors

author

Tłuściak-Deliowska Aleksandra

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

References

• Banach Cz., Etyka i kultura pedagogiczna nauczyciela i szkoły, „Edukacja” 2000, nr 2, s. 7-20.
• Beran T.N., Preparing teachers to manage school bullying: the hidden curriculum, „The Journal of Educational Thought” 2006, nr 40, s. 119-129.
• Boulton M.J., Teachers’ views on bullying: Definitions, attitudes and ability to cope, „British Journal of Educational Psychology” 1997, nr 67, s. 223-233.
• Chyrowicz B., O sytuacjach bez wyjścia w etyce, Wydawnictwo „Znak”, Kraków 2008.
• Garstka T., Postawy i oddziaływania dorosłych w przeciwdziałaniu przemocy rówieśniczej, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji [online] [dostęp 06.10.15]. Dostępne na stronie: www.ore.edu.pl
• Giza-Poleszczuk A., Komendant-Brodowska A., Baczko-Dombi A., Przemoc w szkole. Raport z badań. Maj 2011. Instytut Socjologii UW, www.szkolabezprzemocy.pl/pliki/318-sbp2011-raport-glowny-calosc.pdf [dostęp 02.12.2014]
• Groenwald M. Między trudnym wyborem a „sytuacją bez wyjścia”. O moralnych i pozamoralnych uzasadnieniach nauczycielskich decyzji, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” 2015, t. 18, nr 1 (69), s. 133-150.
• Janowski A., Pedagogika praktyczna. Zarys problematyki, zdrowy rozsądek, wyniki badań, Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2002.
• Klimczak, B. Etyka zawodowa – jak to działa? „Ekonomia i Prawo” 2010, nr 6, s. 15-24.
• Kokko T.H.J., Porhola M., Tackling bullying: victimized by peers as a pupil, an effective intervener as a teacher? „Teaching and Teacher Education” 2009, nr 25, s. 1000-1008;
• Konarzewski K., Sztuka nauczania. Szkoła. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
• Kwaśnica R., Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu. w: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.) Pedagogika. Podręcznik akademicki, t. 2 (s. 291–319), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
• Lazari-Pawłowska I., Etyka zawodowa. „Etyka” 1969, nr 4, s. 58-90.
• Maliszewski R., Etos nauczyciela w warunkach zmieniającej się rzeczywistości szkolnej – spojrzenie uczniowskie, „Studia z Teorii Wychowania” 2017, nr 4 (21), s. 141-159.
• Millerski, B., Śliwerski B. (red.) (2000). Leksykon PWN. Pedagogika. Warszawa.
• Oliver C., Candappa M., Bullying and the politics of „telling”. “Oxford Review of Education” 2007, nr 33, s. 71-86.
• Oser F., Professional morality: a discourse approach (the case of the teaching profession). W: W. Kurtines, J. Gewirtz (eds.). Handbook of moral behavior and development. Vol 2 (s. 191-228), Lawrence Erlbaum Associates, New Jersey 1991.
• Ostrowska K., Surzykiewicz J., Zachowania agresywne w szkole. Badania porównawcze 1997 i 2003, CMPP-P, Warszawa 2005.
• Pękala J., Etos nauczycieli – mit czy rzeczywistość? Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2017.
• Pyżalski J., Agresja elektroniczna wśród dzieci i młodzieży, GWP, Gdańsk 2009.
• Pyżalski J., Agresja elektroniczna dzieci i młodzieży – różne wymiary zjawiska. „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka” 2009, nr 1 (26), s. 12-26.
• Rigby K., Przemoc w szkole. Jak ją ograniczać. Poradnik dla rodziców i pedagogów. Tłum. R. Mitoraj, Wydawnictwo UJ, Kraków 2010.
• Rusiecki M., Etos zawodu nauczyciela, „Kieleckie Studia Teologiczne” 2008, nr 7, s. 277-299.
• Seghedin E., From the teachers professional ethics to the personal professional responsibility, „Acta Didactica Napocensia” 2014, nr 7 (4), s. 13-22.
• Surzykiewicz J., Agresja i przemoc w szkole. Uwarunkowania socjoekologiczne, CMPP-P, Warszawa 2000.
• Tirri K., Teachers’ Perception of Moral Dilemmas at School, „Journal of Moral Education” 1999, nr 28 (1), s. 31-47.
• Unnever J.D., Cornell D.G., The culture of bullying in middle school, „Journal of School Violence” 2003, nr 2 (2), s. 5-27.
• Wójcik M., Hełka A., Kozak B., Wośko A., Błońska M., Postrzeganie przez nauczycieli problemu przemocy rówieśniczej i jej przeciwdziałania w środowisku szkolnym, „Czasopismo Psychologiczne” 2016, nr 22 (2), s. 323-332.
• Zając D., Etyczny wymiar pracy nauczyciela-wychowawcy, w: A. Tchorzewski (red.), Współczesne konteksty wychowania: w kręgu pytań i dyskusji (s. 151-166). Bydgoszcz 2002.
• Zając D., Etyczne aspekty kariery zawodowej nauczycieli, w: B. Jakimiuk (red.). Między wychowaniem a karierą zawodową (s. 579-590). Wydawnictwo KUL, Lublin 2013.
• Zielińska I., Media, interes i panika moralna. Nowa kategoria socjologiczna i jej implikacje, „Kultura i Społeczeństwo” 2004, nr 3, s. 159-161.
• Żegnałek K., Gutkowska-Wyrzykowska E., Nauczyciel – misja czy zawód? „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika” 2016, nr 13, s. 173-184.
• Żylicz O., O trzech orientacjach moralnych, „Studia Psychologiczne” 2012, nr 50 (2), s. 77-88.