O konstytucji kwietniowej raz jeszcze

• Authors: Marcinkiewicz Marta

Title variants

EN

On the April Constitution Once More

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The March Constitution of 1921 was a result of a compromise, which was quickly criticised by politicians, lawyers, and scholars alike. Its form was also affected by the personality of Józef Piłsudski – predicting that he would become the head of the state, the right wing of the political scene purposefully weakened the presidential prerogatives. It was not long before the constitution failed to fulfil the hope vested in it. Even its own authors joined the criticism. The main objections included the supremacy of the parliament over other authorities or the excessively strong inspiration drawn from French constitutions. The work on a new constitution began in 1928. Although most of the political parties were aware of the necessity to fix the government system, the deputies opposing the governing camp refused to take part in the work on the constitutional changes and adopted a confrontational attitude. Representatives of individual parties criticised the draft by the Nonpartisan Bloc for Cooperation with the Government and paid little attention to their own initiatives. Despite the absence of the opposition in the Sejm on 26 January 1934, the Constitution was passed and then, after it had been signed by the president, entered into force in April 1935. Rarely did any event or legal act in Poland’s history cause such emotion and controversy. There is rich literature on the subject, but for years, there was no serious polemic, but rather the constitution was debased as a whole, and a substantial analysis has not been undertaken. The focus was on the fact that it was passed illegally and on its articles that could be regarded as not fully democratic. This approach is firmly cemented. The aim of the work is to show the situation related to the government system of the young Polish state in the Interbellum period and the debate that took place in the Polish parliament. The author focuses on the role of the opposition in the discussed events, critiques their conduct during the work and the passing of the constitution. This evaluation is made not only in the context of the internal circumstances but also the geopolitical and international situation, which was highly complicated in the 1930s.

Keywords

PL

II Rzeczpospolita; parlamentaryzm; myśl polityczna; konstytucja marcowa; konstytucja kwietniowa; Józef Piłsudski; piłsudczycy

EN

2nd Polish Republic; parliamentarism; political thought; March Constitution; April Constitution; Józef Piłsudski; piłsudczycy

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2018
• Issue: 31
• Pages: 296-355

Contributors

author

Marcinkiewicz Marta

• Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

References

• Karwat J., Od idei do czynu. Myśl i organizacje niepodległościowe w Poznańskiem w latach 1887–1. Ajnenkiel A., Polskie konstytucje, Warszawa 1982.
• Gdulewicz E., Niektóre koncepcje ustroju politycznego w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 23 kwietnia 1935 r., „Państwo i Prawo” 1975, nr 3.
• Gdulewicz E., Konstytucja kwietniowa z 1935 roku. Mity i rzeczywistość, Warszawa 1985.
• Gdulewicz E., Zasada jednolitej i niepodzielnej władzy prezydenta w Konstytucji RP z 23 kwietnia 1935 r., „Annales UMCS” 1974, sectio G (Ius), t. 21.
• Kulesza W.T., Ustawa konstytucyjna z 23 kwietnia 1935 roku, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 2.
• Górecki D., Sejm w ustawie konstytucyjnej z 23 kwietnia 1935 r., „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 2.
• Czajowski J., Senat w konstytucji z 23 kwietnia 1935, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 2.
• Zwierzchowski E., Prezydent i rząd w konstytucji z 23 kwietnia 1935 r., „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 2.
• Rostocki W., Pięćdziesiąt pięć lat mocy obowiązującej konstytucji kwietniowej. Ustrój władzy państwowej w ustawie zasadniczej i w praktyce, Lublin 2002.
• Podoski B., Prace nad Konstytucją kwietniową, „Niepodległość” 1979, t. 12.
• Chojnowski A., Piłsudczycy u władzy. Dzieje Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, Wrocław 1986.
• Jaruzelski J., O genezie Konstytucji kwietniowej. Poseł Cat-Mackiewicz i konserwatyści w pracach przygotowawczych, „Kwartalnik Historyczny” 1983, nr 2.
• Prace Komisji Konstytucyjnej Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej II Kadencji (1928–1930), wstęp, wybór i oprac. M. Wojtacki, Warszawa 2013.
• Burda A., Konstytucja marcowa, Lublin 1983.
• Burda A., Polskie prawo państwowe, Warszawa 1969.
• Gwiżdża A., Burżuazyjno-obszarnicza konstytucja z 1921 r. w praktyce, Warszawa 1956.
• Kulesza W.T., Koncepcje ideowo-polityczne obozu rządzącego w Polsce w latach 1926–1935, Wrocław 1985.
• Kulesza W.T., Konstytucja kwietniowa i konstytucje republikańskich państw autorytarnych w międzywojennej Europie.
• Próba porównania – wybrane zagadnienia, cz. 1 – „Przegląd Sejmowy” 2016, nr 3,
• Kulesza W.T., Konstytucja kwietniowa i konstytucje republikańskich państw autorytarnych w międzywojennej Europie. Próba porównania – wybrane zagadnienia,
• cz. 2 – „Przegląd Sejmowy” 2017, nr 1.
• Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 1 i 2, red. M. Kallas, Warszawa 1990.
• Rostocki W., Stosowanie Konstytucji kwietniowej w okresie II wojny światowej 1939–1945, Lublin 1988.
• Pięćdziesiąt pięć lat mocy obowiązującej Konstytucji kwietniowej. Ustrój władzy państwowej w ustawie zasadniczej i w praktyce autorstwa W.T. Kuleszy, „Przegląd Sejmowy” 2004, nr 4.
• Blachowski, Konstytucja kwietniowa w ujęciu prof. Władysława Rostockiego, „Studia Iuridica” 2005, t. 44.
• Górski G., Konstytucji kwietniowej blaski i cienie w ujęciu Władysława Rostockiego, „Czasy Nowożytne” 2003, t. 14.
• Pobóg-Malinowski, Najnowsza historia polityczna Polski 1864–1945, t. 2, cz. 1, Londyn 1956.
• Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914–1918, Warszawa 1985.
• Suleja W., Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998.
• Wołpiuk W.J., Naczelnik Państwa 1918–1922. Przedprezydencka forma władzy państwowej, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 6.
• Balicki R., Geneza republikańskiej głowy państwa w Polsce, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2016, nr 5.
• Krukowski S., Geneza Konstytucji z 17 marca 1921 r., Warszawa 1977.
• Pietrzak M., Rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926, Warszawa 1969.
• Ajnenkiel A., Spór o model parlamentaryzmu polskiego do 1926 r., Warszawa 1972.
• Pietrzak M., Tryb uchwalenia konstytucji marcowej (17 marca 1921 r.) [w:] Tryby uchwalania polskich konstytucji, red. M. Wyrzykowski, Warszawa 1998.
• Faryś J., Piłsudski i piłsudczycy. Z dziejów koncepcji polityczno-ustrojowej (1918–1939), Szczecin 1991.
• Baranowski W., Rozmowy z Piłsudskim 1916–1931, Warszawa 1990.
• Tadeusz Hołówko o demokracji, polityce i moralności życia publicznego, wstęp, wybór i oprac. A. Chojnowski, Warszawa 1999.
• Stanisław Car – polska koncepcja autorytaryzmu, wstęp, wybór i oprac. J.M. Majchrowski, Warszawa 1996.
• Cat-Mackiewicz S., Historia Polski od 11 listopada 1918 r. do 17 września 1939 r., Warszawa 1990.
• Micewski A., W cieniu Marszałka Piłsudskiego. Szkice z dziejów myśli politycznej II Rzeczypospolitej, Warszawa 1968.
• Benyskiewicz J., Społeczeństwo – władza – państwo, Zielona Góra 1991.
• Władyka W., Działalność polityczna polskich stronnictw konserwatywnych w latach 1926–1935, Wrocław 1977.
• Kalbarczyk S., Kazimierz Bartel 1882–1941. Uczony w świecie polityki, Warszawa 2015.
• Nowakowski J.M., Walery Sławek (1879–1939). Zarys biografii politycznej, Warszawa 1988.
• Król M., Józef Piłsudski: ewolucja myśli politycznej, Warszawa 1985.
• Garlicki A., U źródeł obozu belwederskiego, Warszawa 1981.
• Nałęcz D., „Droga” jako platforma kształtowania się ideologii piłsudczyków, „Przegląd Historyczny” 1975, z. 4.
• Wacław Makowski o państwie społecznym, wstęp, wybór i oprac. W.T. Kulesza, Warszawa 1998.
• Adam Skwarczyński – od demokracji do autorytaryzmu, wstęp, wybór i oprac. D. Nałęcz, Warszawa 1998.
• Władysław Leopold Jaworski o prawie, państwie i konstytucji, wstęp, wybór i oprac. M. Jaskólski, Warszawa 1996.
• Władyka W., Konserwatyści w Bezpartyjnym Bloku Współpracy z Rządem, „Przegląd Historyczny” 1977, z. 1.
• Chojnowski A., Władyka W., O partiach politycznych II Rzeczypospolitej, „Przegląd Historyczny” 1976, z. 2.
• Jędrzejewicz W., Kronika życia Józefa Piłsudskiego 1867–1935, t. 2, Warszawa 1989.
• Sobolewska B., Sobolewski M., Myśl polityczna XIX i XX w. Liberalizm, Warszawa 1978.
• Adamczyk M., Pastuszka S., Konstytucje polskie w rozwoju dziejowym 1791–1982, Warszawa 1985.
• Ajnenkiel A., Parlamentaryzm II Rzeczypospolitej, Warszawa 1975.
• Czubiński A., Centrolew, Poznań 1963.
• Garlicki A., Józef Piłsudski 1867–1935, Warszawa 1989.
• Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław 2004.
• K. Świtalski, Diariusz. Uzupełnienie z lat 1919–1932, przedmowa i przygotowanie do druku P. Duber, W. Suleja, Warszawa 2012.
• Chojnowski A., Józef Piłsudski o systemie parlamentarnym i sejmie II kadencji, „Więź” 1986, nr 5–6.
• Czubiński A., Sanacyjne próby wprowadzenia nowej konstytucji w sejmie II kadencji (1928–1930) [w:] Polska Odrodzona. Społeczne i polityczne aspekty rozwoju odrodzonego państwa polskiego. Rozprawy i studia, Poznań 1982.
• Wacław Komarnicki o ustroju państwa i konstytucji, wstęp, wybór i oprac. S. Kilian, Warszawa 2000.
• Wacław Makowski o państwie społecznym, wstęp, wybór i oprac. W.T. Kulesza, Warszawa 1998.
• Nie ma wolności bez pamięci. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, red. W. Bernacki, Z. Nawrocki, W. Pasierbek, Z.K. Wójcik, Kraków 2009.
• Adamczyk A., Bogusław Miedziński jako współautor i propagator założeń konstytucji kwietniowej (1930–1936), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2001, nr 71.
• Nowakowski J.M., Konferencja konstytucyjna z czerwca 1932 r. U źródeł rozbicia grupy pułkowników, „Studia Historyczne” 1982, z. 3–4.
• Faryś J., Stanisław Stroński. Biografia polityczna do 1939 r., Szczecin 1990.
• Maciej Rataj o parlamentaryzmie, państwie demokratycznym i sanacji, wstęp, wybór i oprac. A. Kołodziejczyk, Warszawa 1998.
• Zygmunt Żuławski o ustroju społecznym i demokracji, wstęp, wybór i oprac. M. Śliwa, Warszawa 2000.
• Adamczyk M., Pastuszka S., Konstytucje polskie w rozwoju dziejowym 1791–1982, Warszawa 1985.
• Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i prawa polskiego, Warszawa 1999.
• Blachowski P., Konstytucja kwietniowa w ujęciu prof. W. Rostockiego, „Studia Iuridica” 2005, t. 44.
• Kierończyk P., O mniej znanych kontrowersjach prawnych związanych z przyjęciem Konstytucji kwietniowej z 1935 r., „Przegląd Sejmowy” 2015, nr 2.
• Stolarczyk P., Konstytucja kwietniowa w perspektywie państwowości polskiej po 2004 r., „Prawo – Administracja – Kościół” 2005, nr 1–2.
• Górski G., Dwie konstytucje kwietniowe, „Roczniki Nauk Prawnych” 1998, t. 8.
• Władysław Maliniak. Przeciw fetyszyzmowi konstytucyjnemu. Wybór pism, wyboru dokonał, wstępem i przypisami opatrzył A. Danek, Kraków 2012.
• Pol K., Poczet prawników polskich, Warszawa 2000.
• Singer B., Od Witosa do Sławka, Paryż 1962.
• Graczyk R., O demokracji i konstytucji kwietniowej „Znak” 1985, nr 370–371 (9–10).
• Mażewski L., Władza na własność. W pięćdziesiątą rocznicę wejścia w życie konstytucji kwietniowej „Znak” 1985, nr 370–371 (9–10).
• Mażewski L., Prezydencjalna odmiana systemu parlamentarnego w konstytucji kwietniowej, „Studia Prawnicze” 1984, z. 3–4.
• Mażewski L., Odpowiedzialność prezydenta w konstytucji kwietniowej, „Państwo i Prawo” 1982, z. 10.
• Kulig A., Kształtowanie formy rządów w Konstytucji kwietniowej z 1935 r., „Przegląd Sejmowy” 2015, nr 2.
• Prawo konstytucyjne, red. W. Skrzydło, Lublin 1994.
• Szymanek J., Tradycje konstytucyjne. Szkice o roli ustawy zasadniczej w społeczeństwie demokratycznym, Warszawa 2006.
• Dyktatury w Europie Środkowo-Wschodniej 1918–1939, red. J. Żarnowski, Wrocław 1973.
• Banaszak B., Kulka G., Wymiar sprawiedliwościw świetle Konstytucji kwietniowej w okresie II wojny światowej, „Przegląd Sejmowy” 2015, nr 2.
• Górski G., Konstytucji kwietniowej blaski i cienie w ujęciu Władysława Rostockiego, „Czasy Nowożytne” 2003, t. 14.