Nauczyciel wobec współczesnych zjawisk stresogennych w miejscu pracy – wielowymiarowość konsekwencji i przyczyn

• Authors: Malisz Anna

Title variants

EN

The Teacher and Contemporary Stressful Phenomena in the Workplace – the Multidimensionality of Consequences and Causes

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ukazanie charakterystyki zjawiska stresu zawodowego w zawodzie nauczyciela. Stres zawodowy jest zjawiskiem przybierającym na sile we współczesnym świecie wraz z dokonującymi się przemianami ekonomicznymi, demograficznymi czy też społecznymi. Zawód nauczyciela wpisuje się w pulę zawodów charakteryzujących się bardzo dużym ryzykiem występowania stresu w jego obrębie, z racji konieczności podejmowania w nim pracy z drugim człowiekiem. Wszystkie czynniki stresogenne, z którymi styka się nauczyciel w szkole, mają wpływ na jego funkcjonowanie, kondycję psychiczną i fizyczną, a w rezultacie rzutują na jakość współczesnego kształcenia. Dlatego w rozważaniach podjęto tematykę stresu zawodowego nauczycieli jako problemu aktualnego i przybierającego na sile, ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk stresogennych, jakie występują w miejscu zatrudnienia głównego bohatera artykułu, i przyczyn ich występowania. Dokonany przegląd literatury naukowej oraz raportów z badań z tego obszaru pozwolił na pokazanie szeregu konsekwencji, jakie niesie za sobą obciążenie stresem w tej grupie zawodowej, nie tylko dla samej osoby nauczyciela, ale też jego rodziny, najbliższych, ucznia, z którym pracuje, jak i funkcjonowania placówki, w której jest zatrudniony.

EN

The aim of the article is to show the characteristics of the phenomenon of professional stress in the teaching profession. Professional stress is a phenomenon that is gaining momentum in the modern world, along with economic, demographic or social changes. The profession of a teacher is part of a pool of professions characterized by a very high risk of stress within it, due to the necessity of working with other people. All the stressful factors that a teacher encounters at school undoubtedly affect their functioning, mental and physical condition and, as a result, the quality of modern education. Therefore, in the considerations I will deal with the subject of teachers’ professional stress as a still-present and growing problem, with particular emphasis on the stressful phenomena that occur in the place of employment of the main character of the article and the reasons for their occurrence. The review of the scientific literature and research reports from this area aided the illustration of a number of consequences that the stress burden in this professional group entails, not only for the teachers themselves, but also their family, relatives, the students with whom they work, and the functioning of the institution in which they are employed.

Keywords

PL

stres zawodowy; nauczyciel; zjawiska stresogenne; wypalenie zawodowe; czynniki wspierające

EN

occupational stress; teacher; stressful phenomena; burnout syndrome; support fac-tors

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Studia Paedagogica Ignatiana
• Year: 2019
• Volume: 22
• Issue: 1
• Pages: 87-97

Contributors

author

Malisz Anna

References

• Adamski F., Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002.
• Australian Council for Educational Research, Report on secondary teacher workload study, 2004, http://www.educationcounts.govt.nz/publications/schooling/ 11853 [dostęp: 12.07.2018].
• Babiuch M., Jak pracować z rodzicami „trudnych” uczniów?, Wy-dawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2002.
• Brenninkmeijer V., van Yperen N., Buunk B., I am not a better teach-er, but others are doing worse: Burnout and perceptions of supe-riority among teachers, „Social Psychology of Education” 2001, nr 4, s. 259‒274.
• Chmura-Rutkowska I., Getto nauczycielek – w pułapce stereotypu, w: Płeć i rodzaj w edukacji, red. M. Chomczyńska-Rubacha, WSHE, Łódź 2004, s. 109‒121.
• Drabek M., Merecz D., Mościcka A., Mobbing w środowisku pracy. Charakterystyka zjawiska, jego konsekwencje, aspekty prawne i sposoby przeciwdziałania, Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera, Łódź 2005.
• https://www.oecd-ilibrary.org/education/education-at-a-glance-2017_eag-2017-en [dostęp: 12.09.2018].
• Lanza M.L., Nurses as patient assault victims: An update, synthesis and recommendations. „Archives of Psychiatric Nursing” 1992, nr 6 (3), s. 163‒171.
• Elliot F.R, The family: Change or continuity?, MacMillan Press, Ba-singstoke–London 1986.
• Krasoń K., Kształcenie nauczycieli – pytania niechciane czy koniecz-ne? Reinterpretacja kompetencji pedagogicznych na przykładzie poziomu edukacji wczesnoszkolnej, w: Edukacja jutra. Wyzwania współczesności i przyszłości, red. A. Kamińska, W. Łuszczuk, P. Oleśniewicz, Oficyna Wydawnicza Humanitas, Sosnowiec 2012, s. 161-181.
• Łukasik J.M., Komunikacja a relacje w gronie nauczycieli. O rzeczywistości wykorzenionej z ideału, „Debata Edukacyjna” 2011, nr 4, s. 54‒59.
• Mandal E., Kobiecość i męskość. Popularne opinie a badania nau-kowe, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2003.
• Marten Z., Stres w pracy nauczyciela, Oficyna Wydawnicza Humani-tas, Sosnowiec 2007.
• Masłyk-Musiał E., Społeczeństwo i organizacje, Wydawnictwo Uni-wersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, Lublin 1999.
• Polscy nauczyciele i dyrektorzy w Międzynarodowym Badaniu Nau-czania i Uczenia się TALIS 2013, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2015.
• Prucha J., Pedeutologia, w: Pedagogika, red. B. Śliwerski, t. 2: Peda-gogika wobec edukacji, polityki oświatowej i badań naukowych, GWP, Gdańsk 2006, s. 293–316.
• Pyżalski J., Skutki oddziaływania warunków pracy na polskich nau-czycieli, w: Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem, red. J. Pyżalski, D. Merecz, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010, s. 31–47.
• Pyżalski J., Stresory w środowisku pracy nauczyciela, w: Psychospo-łeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem, red. J. Pyżalski, D. Merecz, Ofi-cyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010, s. 53–75.
• Pyżalski J., Plichta P., Kwestionariusz Obciążeń Zawodowych Peda-goga (KOZP). Podręcznik, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkie-go, Łódź 2007.
• Santavirta N., Solovieva S., Theorell S., The association between job strain and emotional exhaustion in a cohort of 1,028 Finnish teachers, „British Journal of Educational Psychology” 2007, t. 77, z. 1, s. 213‒228.
• Warszewska-Makuch M., Zjawisko mobbingu wśród nauczycieli, „Bezpieczeństwo Pracy” 2008, nr 5, s. 6‒9.
• Żłobicki W., Rodzice i nauczyciele w edukacji wczesnoszkolnej, Ofi-cyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2000.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.12775/10.12775/SPI.2019.1.005