Filmy orientalne na polskich ekranach lat dwudziestych. Obcość wykreowana.

• Authors: Wojciech Świdziński

Title variants

EN

Oriental films on Polish cinema screens in the 1920s. The creation of strangeness.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Lata 20. XX w. były czasem powstania wielkiej liczby filmów orientalnych, rozgrywających się w arabskich haremach, indyjskich pałacach i na pustynnych pustkowiach. Obrazy takie jak francuska "Atlantyda" Jacques’a Feydera, niemiecki "Indyjski grobowiec" Joe Maya czy amerykański "Szejk" George’a Melforda z Rudolfem Valentino odzwierciedlają rozliczne stereotypy na temat Wschodu, wytwarzane przez orientalizm oraz europejski kolonializm, który osiągał wówczas swoje apogeum. Dla milionów widzów filmy te stawały się nie tylko źródłem zachwytów i wzruszeń, ale także specyficznym sposobem „poznania”, nader często fałszującego rzeczywistość. Niezwykle interesująco przedstawia się recepcja tych obrazów w odrodzonej Polsce. Anatol Stern, Karol Irzykowski, Julian Tuwim czy Leon Brun zastanawiają się nad ich artystyczną jakością, zawartą w nich wizją świata, a także nad postrzeganiem Orientu – dla jednych odkrywczym i zachwycającym, dla innych naiwnym i zakłamanym.

EN

During the 1920s a significant number of oriental films was made. Their action took place in Arab harems, Indian palaces and desert wildernesses. Films such as French 'Atlantis' by Jacques Feyder, German 'The Indian Tomb' by Joe May or the American 'Sheikh' by George Melford with Rudolph Valentino in the title role, reflects numerous stereotypes about the East, that were the fruit of orientalism and European colonialism which at the time was at its apogee. For millions of viewers these films were not only a source of wonder and emotions, but a specific form of learning, which all too often gave a false picture of the reality. The way these films were received in Poland in the 1920s is also very interesting. Anatol Stern, Karol Irzykowski, Julian Tuwim and Leon Brun reflected on their artistic quality, the vision of the world they presented and on the way how the Orient was perceived – for some insightful and moving, for others naive and deceitful.

Keywords

EN

orientalism

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2012
• Issue: 80
• Pages: 61-78

Contributors

author

Wojciech Świdziński

• Zakład Antropologii Kultury, Filmu i Sztuk Audiowizualnych, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk

References

• Heymanowa, Stefania. 1924. Władczyni Sahary. „Teatr i Kino” 12.
• Said, Edward W. 2005. Orientalizm. Tłum. M. Wyrwas-Wiśniewska, Poznań: Zysk i S-ka.
• Heymanowa, Stefania. 1923. Szejk. „Teatr i Kino” 50.
• Benoît, Pierre. 1981. Atlantyda. Tłum. K. Bukowski. Warszawa: Czytelnik.
• Brun, Leon. 1925. Stanisława Napierkowska czyli jak wygląda i co mówi tajemnicza władczyni z „Atlantydy”, w: L. Brun, Gwiazdy filmowe. Nieznane szczegóły z ich życia. Warszawa: Rój.
• Benoît, Pierre. 1921. Atlantyda: powieść. Tłum. Anonim. Gdańsk: Lotos.
• Stern, Anatol. 1959. Wspomnienia z Atlantydy. Warszawa: WaiF.
• Słonimski, Antoni. 2007. Romans z X Muzą. Teksty filmowe z lat 1917-1976, Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
• Hesse, Hermann. 1991. Podróż na Wschód. Tłum. J. Prokopiuk. Warszawa: Wydawnictwo Wodnika.
• Trystan, Leon. 1922. Publiczność a kino. „Przegląd Teatralny i Kinematograficzny” 43.
• Loutfi, Martine Astier. 1996. Imperial Frame. Film Industry and Colonial Representation. W: D. Sherzer (red.). Cinema, Colonialism, Postcolonialism: Perespectives from the French and Francophone Worlds. Austin: University of Texas Press.
• Slavin, David Henry. 2001. Colonial Cinema and Imperial France 1919-1939. White Blind Spots, Male Fantasies, Settler Myths. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
• Rogowski, Christian. 2008. Movies, Money, and Mystique. Joe May’s early Weimar Blockbuster, „The Indian Tomb” (1921). W: N. Isenberg (red.). Weimar Cinema: An Essentional Guide to Classic Films of the Era, New York: Columbia University Press.
• Schick, Irvin Cemil. 2012. Seksualność Orientu. Przestrzeń i Eros. Tłum. A. Gąsior-Niemiec, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Budd, Mike. 2009. Odsłony „Gabinetu doktora Caligari”. Tłum. I. Kurz. W: I. Kurz (red.). Film i historia. Antologia, Warszawa: WUW.
• Brun, Leon. 1922. Indyjski Grobowiec. „Przegląd Teatralny i Kinematograficzny” nr 21.
• Plesnar, Łukasz A. 2009. Hollywood: epoka jazzu. W: T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska (red.). Historia kina, t. 1: Kino nieme. Kraków: Universitas.
• Pitera, Zbigniew. 1976. Dzieje gwiazdy. Warszawa: WaiF.
• Hansen-Miller, David. 2011. Civilized Violence. Subjectivity, Gender and Popular Cinema. Farnham: Ashgate.
• Irzykowski, Karol. 1982. Palace: „Sumurun”. W: tegoż. Pisma, t. 6. Kraków: Wydawnictwo Literackie: Kraków.
• Tuwim, Julian. 2008. Kinochamy. W: Tegoż. Jarmark rymów. Tylko dla dorosłych. Warszawa-Rzeszów: Ad Oculos.