Obszar medyczny tranzycji płciowej w słabym państwie: doświadczenia młodych osób transpłciowych w Polsce

• Authors: Kapciak Zuzanna , Pustułka Paula

Title variants

EN

The Medical Field of Gender Transition in a Weak State: Experiences of young transgender people in Poland

Abstracts

PL

Choć transpłciowość jest tematem obecnym w polskim dyskursie politycznym, nie przekłada się to na polityki wspomagające i wspierające osoby transpłciowe. W artykule omawiamy doświadczenia tranzycji płciowej w obszarze medycznym w Polsce, traktując kontekst słabego państwa jako przestrzeń solwatacji społecznej. W świetle wyników badania jakościowego, w którym realizowano indywidualne wywiady pogłębione z młodymi osobami transpłciowymi, wskazano najważniejsze trudności w tranzycji w państwie polskim. Wyzwania te wynikają z rozproszenia rekomendacji WPATH i WHO, które generują skomplikowany i długi proces tranzycyjny, obwarowany gatekeepingiem i brakiem dostępu do odpowiednio wykwalifikowanego personelu medycznego. Artykuł omawia także jednostkowe strategie radzenia sobie w słabym państwie, polegające na formowaniu transpłciowych społeczności, korzystaniu z prywatnej opieki medycznej, jak i tworzeniu w pełni alternatywnych rozwiązań o charakterze DIY. Rekomendacje z badania obejmują wdrożenie systemowych rozwiązań współpracy z osobami transpłciowymi w obszarze tranzycji medycznej.

Keywords

PL

słabe państwo; solwatacja społeczna; transpłciowość; tranzycja płciowa

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2024
• Issue: 3
• Pages: 59-86

Contributors

author

Kapciak Zuzanna

• Uniwersytet SWPS

author

Pustułka Paula

• Uniwersytet SWPS

References

• Anderson, A. D., Irwin, J. A., Brown, A. M., Grala, C. L. (2020). „Your picture looks the same as my picture”: An examination of passing in transgender communities. Gender Issues, 37(1), 44–60.
• Anspach, R. R. (2010). Gender and health care. W: C. E. Bird, P. Conrad, A. M. Fremont, S. Timmermans (eds.). Handbook of medical sociology (6th ed., s. 229–248). Vanderbilt University Press.
• Barzilai‐Nahon, K. (2009). Gatekeeping: A critical review. Annual Review of Information Science and Technology, 43(1), 1–79.
• Bieńkowska, M. (2020). Voice recovery–paradigm shift in transgender research. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, (72), 67–78.
• Bieńkowska, M. (2013). Transobywatelstwo po polsku. Transseksualista/tka jako obywatel. Pogranicze. Studia Społeczne, 22, 171–183.
• Billard, T. J. (2019). Passing and the politics of deception: Transgender bodies, cisgender aesthetics, and the policing of inconspicuous marginal identities. W: T. J. Billard, D. T. L. Sheehan (eds.). The Palgrave handbook of deceptive communication (s. 463–477). Palgrave Macmillan.
• Bottorff, J. L., Oliffe, J. L., Kelly, M. (2012). The gender(s) in the room. Qualitative Health Research, 22(4), 435–440.
• Boyon, N. (2021). LGBT+ Pride 2021 Global Survey points to a generation gap around gender identity and sexual attraction. Ipsos.
• CBOS (Centrum Badania Opinii Społecznej). (2022). Stosunek Polaków do osób homoseksualnych. https://www.cbos.pl/ (dostęp 15.12.2023).
• CBOS (Centrum Badania Opinii Społecznej). (2024). Opinie na temat funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2023/K_124_23.PDF (dostęp 09.07.2024).
• Coleman, E. i in. (2022). Standards of Care for the Health of Transgender and Gender Diverse People, Version 8. International Journal of Transgender Health, 23.
• Connell, R. (2013). Socjologia płci. Płeć w ujęciu globalnym. (O. Siara, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Creswell, J. W. (2013). Projektowanie badań naukowych. Metody jakościowe, ilościowe i mieszane. (J. Gilewicz, tłum.). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Darwin, H. (2020). Challenging the cisgender/transgender binary: Nonbinary people and the transgender label. Gender & Society, 34(3), 357–380.
• Dora, M. (2022). Niezgodność płciowa w najnowszej klasyfikacji chorób ICD-11. Przegląd Psychologiczny, 65(2), 35–40.
• Fraser, G., Brady, A., Wilson, M. S. (2021). „What if I’m not trans enough? What if I’m not man enough?”: Transgender young adults’ experiences of gender-affirming healthcare readiness assessments in Aotearoa New Zealand. International Journal of Transgender Health, 22(4), 454–467.
• Grzejszczak, R. (2015). Transpłciowość a opieka zdrowotna w Polsce – raport z badań. W: W. Dynarski i I. Jąderek (red.). Transpłciowość a opieka zdrowotna w Polsce (s. 9–74). Fundacja Trans-Fuzja.
• Gupta, S., Imborek, K., Krasowski, M. (2016). Challenges in transgender healthcare: The pathology perspective. Laboratory Medicine, 47(3), 180–188.
• Gurung, B. M., Leduc, B. (2009). Guidelines for a gender sensitive participatory approach. International Centre for Integrated Mountain Development (ICIMOD).
• ILGA-Europe. (2024). Rainbow map. https://rainbowmap.ilga-europe.org/ (dostęp: 15/05/2024).
• Karsay, D. (2017). Trans healthcare lottery: Insurance coverage for trans specific healthcare. An overview on the basis of 17 countries in Europe. Transgender Europe.
• Kłonkowska, A. M., Dynarski, W. (2020). „Be glad that you are ill”: Medical views on transgender and its influence on self-perception among trans people in Poland. Przegląd Socjologii Jakościowej, 16(1), 84–101.
• Kłonkowska, A., Dynarski, W. (2016). Gender i inne kłopotliwe terminy, czyli jak mówić o różnorodności i (nie)normatywności płciowej i seksualnej. Jakieś Studia Gejowskie lub Lesbijskie. https://jsgll.wordpress.com/2017/09/30/gender-i-inne-klopotliwe-terminy-czyli-jak-mowic-o-roznorodnosci-i-nienormatywnosci-plciowej-i-seksualnej-anna-klonkowska-wiktor-dynarski/
• Kłonkowska, A. (2015). (Trans)mężczyźni, (trans)kobiety i seksualność. O społecznym konstruowaniu seksualności w odniesieniu do osób transpłciowych. InterAlia, 10, 121–144.
• Konopka, K., Prusik M., Szulawski M. (2020). „Two Sexes, Two Genders Only”: Measuring Attitudes toward Transgender Individuals in Poland. Sex Roles, 82, 600–621.
• Koziara, K., Mijas, M. E., Galbarczyk, A., Wycisk, J., Pliczko, M. P., Krzych-Miłkowska, K., Grabski, B. (2022). It gets better with age: Resilience, stigma, and mental health among lesbian, gay, bisexual, transgender and queer persons from Poland. Frontiers in Psychology, 13, 958601. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.958601
• Krajewski, R. (2012). Funkcjonowanie świadomej zgody w relacjach pacjent – lekarz. W: Trociuk M. (red.). Realizacja zasady informed consent w kontekście relacji lekarz-pacjent. Wyzwania i bariery rozwojowe w Polsce. Biuletyn RPO – Materiały nr 76.
• Kuta, N. (2021). Co raport „Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce 2019-2020” mówi o osobach trans? https://tranzycja.pl/publikacje/raport-sytuacja-spoleczna-osob-lgbt-2020-trans-statystyki/ (dostęp: 12/07/2024).
• Lagos, D. (2019). Hearing gender: Voice-based gender classification processes and transgender health inequality. American Sociological Review, 84(5), 801–827.
• Lennon, E., Mistler, B. (2014). Cisgenderism. TSQ: Transgender Studies Quarterly, 1(1-2), 63–64. https://doi.org/10.1215/23289252-2399623
• Leżucha, M., Czerwiec, K. (2023). Trudności osób transpłciowych w zakresie respektowania ich praw. Społeczeństwo. Edukacja. Język, 17, 193–211.
• Meyer, H. M., Mocarski, R., Holt, N. R., Hope, D. A., King, R. E., Woodruff, N. (2020). Unmet expectations in health care settings: Experiences of transgender and gender diverse adults in the Central Great Plains. Qualitative Health Research, 30(3), 409–422.
• Migdal, J. (2001). State in society: Studying how state societies transform and constitute one another. Cambridge University Press.
• Mullen, G., Moane, G. (2013). A qualitative exploration of transgender identity affirmation at the personal, interpersonal, and sociocultural levels. International Journal of Transgenderism, 14(3), 140–154.
• Niziołek, G. (2016). Coming in: Przyczynek do badania historii homoseksualności. Teksty Drugie. Polska pamięć, 6.
• Ostrowska, A. (2009). Modele relacji pacjent-lekarz. W: A. Ostrowska (red.). Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie analizy (s. 229–248). Wydawnictwo IFiS PAN.
• Peitzmeier, S., Gardner, I., Weinand, J., Corbet, A., Acevedo, K. (2017). Health impact of chest binding among transgender adults: a community-engaged, cross-sectional study. Culture, Health & Sexuality, 19(1), 64–75.
• Preciado, P. (2021). Testoćpun. Seks, narkotyki i biopolityka w dobie farmakopornografii. (S. Królak tłum.). Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Pustulka, P., Kajta, J., Kwiatkowska, A., Sarnowska, J., Radzińska, J. (2024). Settling into uncertainty and risk amidst the COVID-19 pandemic and the war in Ukraine. European Societies, 26(1), 149–171.
• Reynolds, H. M., Goldstein, Z. G. (2014). Social transition. W: L. Erickson-Schroth (ed.), Trans bodies, trans selves: A resource for the transgender community (s. 124–154). Oxford University Press.
• Sarnowska, J., Pustułka, P., Wermińska-Wiśnicka, I. (2020). Słabe państwo i solwatacja społeczna w obszarze łączenia pracy z rodzicielstwem. Studia Socjologiczne, 2(237), 135–162. https://doi.org/10.24425/sts.2020.132465
• Sarnowska, J., Pustulka, P., Kajta, J. (2024, w druku) Casual, customized and contemptuous relationships with education: Social solvation and young people’s strategies during multi-crisis, European Journal Of Education.
• Snelgrove, J. W., Jasudavisius, A. M., Rowe, B. W., Head, E. M., Bauer, G. R. (2012). „Completely out-at-sea” with „two-gender medicine”: A qualitative analysis of physician-side barriers to providing healthcare for transgender patients. BMC Health Services Research, 12, 110. https://doi.org/10.1186/1472-6963-12-110
• Soled, K. R. S., Dimant, O. E., Tanguay, J., Mukerjee, R., Poteat, T. (2022). Interdisciplinary clinicians’ attitudes, challenges, and success strategies in providing care to transgender people: A qualitative descriptive study. BMC Health Services Research, 22(1), 1134.
• Świder, M., Winiewski, M. (2017). Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce. Raport za lata 2015–2016. Kampania przeciw Homofobii.
• Świder, M., Winiewski, M. (2021). Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce. Raport za lata 2019-2020. Kampania przeciw Homofobii.
• Transgender Europe. (2022). Trans health map 2022: The state of trans healthcare in the EU. https://tgeu.org/trans-health-map-2022/
• Winiewski, M., Świder, M. (2021). Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce. Raport za lata 2019-2020. Kampania Przeciwko Homofobii.
• Zhang, Q., Goodman, M., Adams, N. i in. (2020). Changes in size and demographic composition of transgender and gender non-binary population receiving care at integrated health systems. Endocrine Practice, 27(5), 390–395.

Identifiers

DOI

DOI: 10.24425/sts.2024.151934