Poprawność polityczno-kulturowa w słowniku. Pola tematyczne a typy mikrostrukturalnych informacji leksykograficznych

• Authors: Biesaga Monika

Title variants

EN

Political and cultural correctness in dictionaries. Thematic fields and types of microstructural lexicographic information

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule omówiony został problem poprawności polityczno-kulturowej w słowniku. Istotność zagadnienia wzrasta wraz z rozwojem leksykografii internetowej i komputerowej, umożliwiającej łatwe prezentowanie onomazjologicznego porządku haseł, w tym również grup znaczeń potencjalnie wrażliwych kulturowo. Stąd w niniejszym artykule wskazane zostaną te pola tematyczne leksyki, które są w szczególny sposób związane z poprawnością polityczno-kulturową. Następnie omówionych zostanie kilka wybranych przykładów (odnoszących się do różnych elementów mikrostruktury słownika: definicji, cytatów, kolokacji, ilustracji), które pozwolą praktycznie zanalizować ten problem.

EN

The aim of this paper is to address the problem of political and cultural correctness in dictionaries. Its significance increases in parallel to the development of electronic lexicography which facilitates the presentation of the onomasiological ordering of dictionary entries, including meanings that are potentially culturesensitive. The article focuses on those thematic fields that are related to political and cultural correctness. A discussion of selected examples referring to various elements of the dictionary microstructure, such as definitions, citations, collocations, and illustrations, will serve as an illustration of the analysed issues.

Keywords

PL

poprawność polityczna; leksykografia; onomazjologia; pole tematyczne; pole semantyczne; pole leksykalne; leksykografia internetowa

EN

political correctness; lexicography; onomasiology; thematic field; semantic field; lexical field; Internet lexicography

• Publisher: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Journal: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Year: 2018
• Volume: 74
• Pages: 145-156

Contributors

author

Biesaga Monika

• Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków

References

• AL-KASIMI Ali (1977): Linguistics and Bilingual Dictionaries. – Leiden: E.J. Brill.
• BATKO-TOKARZ Barbara (2008): Tematyczny podział słownictwa w Wielkim słowniku języka polskiego – [w:] Piotr ŻMIGRODZKI, Renata PRZYBYLSKA (red.): Nowe studia leksykograficzne 2. – Kraków: Lexis, 31–48.
• BERGENHOLZ Henning, NIELSEN Sandro (2013): The Treatment of Culture-bound Items in Dictionaries. – [w:] Rufus H. GOUWS, Ulrich HEID, Walter SCHWEICKARD, Herbert Ernst WIEGAND (red.): Dictionaries. An International Encyclopedia of Lexicography. Supplementary Volume. – Berlin–Boston: de Gruyter, 469–481.
• BIESAGA Monika (2017): Stan współczesnej leksykografii internetowej (na przykładzie haseł termin i terminologia w jednojęzycznych słownikach ogólnych angielszczyzny. – [w:] Renata PRZYBYLSKA, Władysław ŚLIWIŃSKI (red.): Terminologia specjalistyczna w teorii i praktyce językoznawców słowiańskich. – Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 137–150.
• BURKHANOV Igor (2010): Lexicography. A Dictionary of Basic Terminology. – Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego .
• CASARES Julio (1959): Diccionario ideolὀgico de la lengua Española. – Barcelona: Editoria Gustavo Gili, S.A.
• DORNSEIFF Franz (2004): Der deutsche Wortschatz nach Sachgruppen. – Berlin–New York: Walter de Gruyter. Encyklopedia PWN (2017): http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/3960506/poprawnosc-polityczna.html (dostęp: 27.11.2017).
• GOUWS Rufus H., TARP Sven (2016): Information Overload and Data Overload in Lexicography. – International Journal of Lexicography, 31 lipca (dostęp zaawansowany), doi:10.1093/ijl/ecw030.
• HARTMANN R.R.K., JAMES Gregory (2001): Dictionary of Lexicography. – London–New York: Routledge.
• HAβ Ulrike, (2010): In Search of the European Dimension of Lexicography, tekst wystąpienia (The Fifth International Conference for Historical Lexicography and Lexicology, Oxford, St. Anns College, 16–18.06), http://www.linse.unidue.de/publikationenliste/articles/in-search-of-the-european-dimension-of-lexicography.html?pdf=1855 (dostęp: 27.11.2017).
• LORENTZEN Henrik, TRAP-JENSEN Lars (2016): What, When and How? – the Art Of Updating an Online Dictionary. – [w:] Tinatin MARGALITADZE, GEORGE MELADZE (red.): Proceedings of the XVII EURALEX International Congress: Lexicography and Linguistic Diversity. – Tbilisi: Ivane Javakhishvili Tbilisi State University, 138–145.
• MARKOWSKI Andrzej (1992): Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, t. 1. – Wrocław: Wiedza o Kulturze.
• MIKOŁAJCZAK-MATYJA Nawoja (2005): Hierarchiczne uporządkowanie słownictwa a tradycyjna leksykografia. – Investigationes Linguisticae XII, 17–32.
• MILLER George A., BECKWITH Richard, FELLBAUM Christiane, GROSS Derek, MILLER Katherine (1993): Introduction to WordNet: An On-line Lexical Database. http://wordnetcode.princeton.edu/5papers.pdf (dostęp: 27.11.2017).
• NKJP (2017): Narodowy Korpus Języka Polskiego, www.nkjp.pl (dostęp: 27.11.2017).
• PIOTROWSKI Tadeusz (2001): Zrozumieć leksykografię. – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Roget`s International Thesaurus. Fourth edition, red. Robert L. CHAPMAN. – New York 1977: Thomas Y. Crowell, cop.
• RUDNICKA Ewa (2016): Słownik jako tekst kultury. – Język Polski 4, 47–64.
• REMBISZEWSKA Dorota K. (2005): Słownictwo tematyczne w dwudziestowiecznych opracowaniach leksykograficznych. – Poradnik Językowy 8, 37–52.
• SJPD: Słownik języka polskiego, red. Witold DOROSZEWSKI, t. 1. – Warszawa 1958: Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
• SZAHAJ Adam (2010): E pluribus unum? Dylematy wielokulturowości i politycznej poprawności. – Kraków: Universitas.
• ZAWILIŃSKI Roman (1985): Dobór wyrazów. Słownik wyrazów bliskoznacznych i jednoznacznych, przedruk wydania z 1926 r. – Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.