Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2016 | 64 | 7: Słowianoznawstwo | 43-62

Article title

O literaturze rosyjskiej, jej nauczaniu i literaturocentryzmie

Authors

Title variants

RU
О русской литературе, ее преподавании и литературоцентризме
EN
On Russian Literature, its Teaching and Literature Centrism

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
W artykule poruszona została problematyka literatury rosyjskiej pod kątem jej znaczenia i statusu w kulturze i życiu społecznym. Skoncentrowano się więc na miejscu literatury w programach nauczania we wczesnych szkołach wyższych w Rosji (Akademia Kijowsko-Mohylańska, Akademia Słowiano-Grecko-Łacińska, Uniwersytet Moskiewski). W rozważaniach przedstawiono poza tym krótki zarys poszczególnych epok literackich w Rosji XVIII-XX wieku z punktu widzenia wysokiej pozycji i rangi literatury (literaturocentryzmu) w kulturze rosyjskiej. W ciągu rozwoju procesu historycznoliterackiego obserwuje się w Rosji wysokie waloryzowanie literatury, dostrzeganie w niej charakteru dydaktyczno-moralizatorskiego, idei służenia ojczyźnie i państwu, ducha opozycjonizmu i buntu, a także właściwą jej tendencję aksjologiczną, obecność pierwiastków duchowych i metafizyki. Przytoczone zostały również wypowiedzi niektórych krytyków, pisarzy i literaturoznawców na temat literatury w ogóle (J. Krzyżanowski, U. Eco, W. Iser) oraz oceny krytyczne, zarówno pozytywne, jak i nader negatywne, degradujące literaturę rosyjską (W. Bieliński, W. Rozanow, W. Chodasiewicz, W. Nabokow, A. Terc, M. Epsztein, I. Suchich, S. Rassadin).
RU
В статье рассматривается проблематика русской литературы с точки зрения ее значения и статуса в культуре и общественной жизни. Внимание сосредоточено в данных рассуждениях на позиции литературы в системе научной программы ранних высших учебных заведений (Киево-Могилянская академия, Славяно-греко-латинская академия, Московский университет). В статье дается сжатый обзор очередных литературных эпох, литературного процесса XVIII–XX веков в России. Автор сосредоточивается в основном на указании высокой роли и ранга литературы (литературоцентричности) в русской культуре. В ходе развития литературного процесса усматривается в литературе дидактически-назидательный характер, идея гражданского служения отечеству, оппозиционный и бунтарский дух, а также свойственная литературе аксиологическая перспектива, духовность и метафизика. Приводятся кроме того выбранные высказывания некоторых критиков, писателей и литературоведов на тему литературы вообще (Ю. Кжижановски, У. Эко, В. Исер), а также критические оценки, как положительные, так и сугубо отрицательные и деградирующие русскую литературу (В. Белинский, В. Розанов, В. Ходасевич, В. Набоков, А. Терц, М. Эпштейн, И. Сухих, С. Рассадин).
EN
The article discusses Russian literature and its impact on Russian cultural and social life. The author focuses on the role of literature in the educational programmes offered by early Russian universities (Kiyv-Mohyla Academy, Slavic Greek Latin Academy and Moscow State University). The article also outlines the sequence of literary epochs in Russia from the 18th to the 20th century in order to highlight the privileged status and the social prestige of literature (literature centrism) in Russian culture. Throughout its evolution period, Russian literature has evidently been held in high social esteem and recognized for its didactic and moralizing function; its patriotic motives of serving the country; its role in empowering resistance and dissent; and its characteristic axiological orientation, enriched with spiritual and metaphysical elements. The article also lays out ideas and opinions of critics, writers and literature researchers on literature in general (J. Krzyżanowski, U. Eco, W. Iser) along with a spectrum of appraisals regarding Russian literature – from positive to strongly negative ones (W. Bieliński, V. Rozanov, W. Chodasiewicz, V. Nabokov, A. Tertz, M. Epstein, I. Sukhikh, S. Rassadin).

Contributors

author
  • Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

  • Bazylow L.: Historia nowożytnej kultury rosyjskiej, Warszawa: PWN 1986.
  • Eco U.: O literaturze, przeł. J. Ungiewska, A. Wasilewska, Warszawa: Warszawskie Wyd. Literackie MUZA S.A. 2003.
  • Grajewski W.: Reorientacja? (Od opisu do rozumienia i gdzie z powrotem), [w:] Poszukiwania teoretycznoliterackie, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Wrocław: Ossolineum 1989.
  • Iser W.: Czym jest antropologia literatury? Różnice między fikcjami wyjaśniającymi a odkrywającymi, przeł. A. Kowalcze-Pawlik, „Teksty Drugie” 2006, nr 5, s. 11-35.
  • Krzyżanowski J.: Nauka o literaturze, wyd. 3., Wrocław: Ossolineum 1984.
  • Literatura rosyjska, red. M. Jakóbiec, Warszawa: PWN 1970.
  • Markiewicz H.: Główne problemy wiedzy o literaturze, wyd. 5., Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980.
  • Thompson E.: Trubadurzy imperium. Literatura rosyjska i kolonializm, przekład A. Sierszulska, Kraków: Universitas 2000.
  • Белинский В.: Взгляд на русскую литературу 1847 года, [w:] tenże, Избранные статьи, Москва 1972.
  • Белинский В.: О русской повести и повестях г. Гоголя, [w:] tenże, Избранные статьи, Москва 1972.
  • Берков П.: Ломоносов и литературная полемика его времени. 1750-1765, Москва–Ленинград: Изд. Академии Наук 1936.
  • Волжский А.С.: Из мира литературных мечтаний, С-Петербург 1906.
  • Громов Р.В.: Славяно-греко-латинская академия. История философии. Запад-Россия-Восток. Книга первая, Москва 1995.
  • История Московского университета, т. I: 1755-1917, Москва 1955.
  • Московичева Г.В.: Русский классицизм, Москва 1978.
  • Набоков В.: Лекции по русской литературе, С-Петербург 2012.
  • Рассадин С.: Русская литература: от Фонвизина до Бродского, Москва: Слово 2001.
  • Синявский А.: «Опавшие листья» Василия Васильевича Розанова, Москва 1999.
  • Сухих И.: Введение. Русская литература: Свидетельство? Пророчество? Провокация?, [w:] И. Сухих, Книги XX века. Русский канон, Москва: Изд. Независимая газета 2001.
  • Сухих И.: Книги XX века. Русский канон, Москва: Изд. Независимая газета 2001.
  • Терц А. [А. Синявский]: Путешествие на черную речку и другие произведения, Москва 1999.
  • Терц А.: В тени Гоголя, Collins–London 1975.
  • Христианство и русская литература. Сборник седьмой, С-Петербург 2012.
  • Христианство и русская литература. Сборник статей, отв. ред. В.А. Котельников, Петербург: Наука 1994.
  • Эпштейн М.: Слово и молчание. Метафизика русской литературы, Москва: Высшая школа 2006.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-2854e13f-e04d-4c27-beed-432a9fd38c48
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.