Nowe Miasto w Szadku w kartografii XIX-wiecznej – niezrealizowane obietnice nowej przestrzeni społecznej

• Authors: Głąb Zbigniew

Title variants

EN

Nowe Miasto in Szadek in 19th century cartography – unrealized promise of a new social space

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Analiza XIX-wiecznych planów miejskich Szadku pokazuje koncepcję Nowego Miasta jako kolejnego etapu rozwoju ośrodka o tradycjach sukienniczych. Planowana przebudowa tej części miasta, jak również sprowadzenie nowych osadników, wpisywała się w ówczesną akcję industrializacyjną będąc jednocześnie pewnego rodzaju obietnicą lepszego życia. Obietnica ta jednak nie została spełniona, a działanie zamknęło się głównie w sferze „gabinetowej” kół rządowych i pracowniach kartografów. Niemniej jednak interesujące jest prześledzenie tego fragmentu historii będącego częścią większego planu industrializacji Królestwa Polskiego i wskazanie przyczyn niepowodzenia podjętych działań.

EN

Analysis of 19th century urban development plans for Szadek reveals a concept of Nowe Miasto as a successive stage in developing a centre with textile traditions. The planned rebuilding of this segment of the city was part of the industrialization action carried on at that time, being at the same time a promise of a better life. The promise, however, had not been fulfilled, as the project never went beyond government agendas and cartographic workshops. Nevertheless, it is interesting to look at this fragment of history being part of a larger plan of industrialization of the Kingdom of Poland, and to identify reasons for the failure of this project.

Keywords

PL

kartografia; industrializacja; Nowe Miasto

EN

cartography; industrialization; Nowe Miasto

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Biuletyn Szadkowski
• Year: 2020
• Issue: 20
• Pages: 9-19

Contributors

author

Głąb Zbigniew

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Instytut Socjologii

References

• AGAD, Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych, sygn. 1787.
• AGAD, Zbiory kartograficzne, sygn. AG 33/184–20.
• AGAD, Zbiory kartograficzne, sygn. AG 86/323–26.
• AGAD, Zbiory kartograficzne, sygn. K. 486–19.
• Archiwum Państwowe w Łodzi, zbiory kartograficzne, sygn. 2725.
• Gąsiorowska N. (red.), Missalowa G. (oprac.), Materiały do historii miast, przemysłu i klasy robotniczej w okręgu łódzkim, t. I: Źródła do historii klasy robotniczej okręgu łódzkiego, Warszawa 1957.
• Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564–1565, cz. II, wyd. A. Tomczak, Bydgoszcz 1963.
• Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1628–1632, cz. II: Województwo sieradzkie, wyd. Z. Guldon, Warszawa–Wrocław–Kraków 1969.
• Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1616–1620, cz. I, wyd. Z. Górski, R. Kabaciński, J. Pakulski, Warszawa–Wrocław–Kraków 1994.
• Wąsicki J., Opisy miast polskich z lat 1793–1794, cz. I, II, Poznań 1962.
• Zgierz. Źródła do dziejów miasta w XIX i XX w., wyd. M. Bandurka, Łódź 1976.
• Bartoszewicz A., Obraz kartograficzny Szadku w XIX wieku, „Biuletyn Szadkowski” 2008, t. 8.
• Bogucka M., Samsonowicz H., Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław 1986.
• Czornik M., Dzielenie przestrzeni miejskiej – uwarunkowania konsumpcji ofert lokalizacji, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2015, nr 250, Ekonomia 4.
• Goldberg J., Struktura zawodowa ludności miast „wolnych” województwa sieradzkiego w 1791 r., „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki humanistyczno-społeczne” 1960, Seria I, z. 21.
• Goldberg J., Studium historyczno-urbanistyczne Szadku, Łódź 1961.
• Konig-Jażdżyńska J., Geneza rozwoju miasta kapitalistycznego w Łódzkim Okręgu Przemysłowym, „Przegląd Nauk Historycznych i Społecznych” 1954 , t. V.
• Koter M., Rozwój przestrzenny i zabudowa miasta, [w:] B. Baranowski, J. Fijałek (red.), Łódź. Dzieje miasta, t. I: Do 1918 r., Warszawa–Łódź 1980.
• Kowecka E., Transport, łączność i handel, [w:] E. Kowecka (red.), Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. V: Od 1795 do 1870 r., Wrocław 1978.
• Kryński S., Traczewska-Białkowa Z., Rozwój nauki, techniki i szkolnictwa w dziedzinie geodezji od końca XVIII wkieku do 1918 roku, „ Zeszyty Naukowe Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica” 1983, Geodezja, z. 75.
• Krzyżanowska N., Dyskursy (nie)pamięci w przestrzeni miasta, „Studia Socjologiczne” 2016, t. 1, z. 220.
• Kuczyński S.K., Herby urzędowe na ziemiach polskich w okresie porozbiorowym, [w:] S.K. Kuczyński, Herby miast polskich w okresie zaborów 1772–1918, Włocławek 1999.
• Kulesza M., Rozwój przestrzenny i współczesna struktura morfogenetyczna Szadku, „Biuletyn Szadkowski” 2003, t. 3.
• Marszał T., Szadek jako ośrodek sukienniczy w XV–XVII wieku, „Biuletyn Szadkowski” 2014, t. 14.
• Marszał T., Szadek. Monografia miasta, Szadek 1995.
• Milczarek J., Dawny powiat szadkowski w świetle spisu ludności z 1789 r., „Łódzkie Studia Etnograficzne” 1964, t. VI.
• Olszewicz B., Kartografia polska XIX w., t. I, Warszawa 1998.
• Puś W., Lata zaborów (1795–1918), [w:] J. Śmiałowski (red.), Łask. Dzieje miasta, Łask 1998.
• Rosin R., Studia z dziejów miast dawnych województw łęczyckiego i sieradzkiego (XII–XVI w.), „Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Naukowych” 1959, Rok XIV, nr 1.
• Śmiałowski J., Uwłaszczenie mieszczan w miastach guberni kaliskiej, [w:] Studia do Dziejów Łodzi i Okręgu Łódzkiego, t. II: Uwłaszczenie chłopów i mieszczan rolników, Łódź 1966.
• Śmiałowski J., Przemiany gospodarcze w rolnictwie, rozwój miast i przemysłu w latach zaborów, [w:] J. Śmiałowski (red.), Szkice z dziejów sieradzkiego, Łódź 1977.
• Trzebiński W., Dokumentacja kartograficzna historii osadnictwa i sił wytwórczych w Polsce od końca XVIII do schyłku XIX w., [w:] VIII Powszechny Zjazd Historyków Polskich w Krakowie 14–17 września 1958. Referaty i dyskusja, Nauki Pomocnicze Historii, IX, Warszawa 1960.