Młoda Polska i jej życie po życiu. Zaborowość/postzaborowość – elementy fundacyjne paradygmatu Zmiany w polskiej wersji wielkiego modernizmu

• Authors: Gosk Hanna

Title variants

EN

Young Poland and Its Life after Life. Partitioning/Postpartitioning: Founding Elements of Paradigm for the Change in the Polish Version of Great Modernism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł mówi o specyfice przejścia okresu historycznego Młodej Polski w okres historyczny Dwudziestolecia międzywojennego (bo w takim kulturowo-społeczno-politycznym ujęciu, nieograniczonym do refleksji nad powstającą wówczas literaturą, interesują autorkę te dwa fragmenty wielkiego modernizmu w wersji polskiej). To przejście traktuje autorka jako pierwszą z trzech XX-wiecznych Wielkich Zmian w dziejach Polaków (kolejne nadejdą w 1945 i 1989 roku) – jako Zmianę fundacyjną, jeśli brać pod uwagę jej wkład w kształtowanie paradygmatu spotkania narracji Końca z narracją Początku czy też narracji doświadczenia starego świata z narracją obietnicy nowego. Innymi słowy: paradygmatu zderzenia habitusu rzeczywistości odchodzącej w przeszłość z tym, co nadchodzi – jeszcze nieznane, nieoswojone, ale wystarczająco silne, by podważyć dotychczasowy porządek. Chodzi o pokazanie skutków uwzględniania w założycielskiej opowieści II Rzeczpospolitej tylko pewnych wątków, a nie całości doświadczenia zaborowego (z jego nieheroicznymi aspektami codziennej egzystencji w warunkach zniewolenia), które to doświadczenie w swoich różnych wariantach skondensowało się w latach przypadających na okres Młodej Polski. Ślady wspomnianego procesu występują w przekazach literackich i nieliterackich. W artykule są one rozważane na przykładzie wybranych zapisów diarystycznych i wspomnieniowych autorstwa świadków epoki oraz utworów Andrzeja Struga i Stefana Żeromskiego, które powstawały tuż przed i tuż po roku 1918.

EN

The paper tells about the specificity of the change from the historical period of Young Poland into the historical period of Interwar (since such cultural-social-political approach, not limited to reflections about the literature produced at that time, is for the authoress of the article the most avid interest in the two fragments of great modernism in its Polish version). She sees this transition as the first of the three 20th c. Great Changes in the history of the Polish Peoples (the next ones are to come in 1945 and in 1989), as the foundation change as far as its contribution to the shaping of the encounter of the narration of the End with the narration of the Beginning, or the narration of experiencing the old world with the narration of the promise of the new are concerned. In other words, it is a paradigm of a clash of the habitus of reality that passes away with what draws near, is unknown and untamed, but sufficiently strong to undermine the existing order. What is meant to show is the effect of allowing, in the Second Polish Republic founding story, for only some threads and not the entire partitioning experience (with its non-heroic aspects of everyday reality of captivity) which in its various variants condensed in the years of Young Poland. The traces of the mentioned process are present in literary and in non-literary accounts. They are considered as based on selected diaristic and memoir sources authored by the epoch’s witnesses and works by Andrzej Strug and by Stefan Żeromski composed just before and after the year 1918.

Keywords

PL

Młoda Polska; II Rzeczpospolita; dziedzictwo zaborowe; opowieść założycielska; pominięte wątki

EN

Young Poland; Second Polish Republic; partitioning heritage; founding story; omitted threads

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2021
• Volume: 112
• Issue: 4
• Pages: 185-195

Dates

printed

2021-12-20

Contributors

author

Gosk Hanna

• Uniwersytet Warszawski

Identifiers

ISSN

0031-0514

EISSN

2719-5376

DOI

10.18318/pl.2021.4.10