Oskar Lange i debata kalkulacyjna. Spojrzenie po latach

• Authors: Winczewski Damian

Title variants

EN

Oskar Lange and calculation debate. A view after years

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem artykułu było przyjrzenie się słynnej debacie Oskara Langego z reprezentantami Austriackiej Szkoły Ekonomii i krytyczna rekonstrukcja argumentów obu stron w świetle współczesnej wiedzy ekonomicznej. Oskar Lange początkowo uznawany za zwycięzcę debaty po krytyce Friedricha Hayeka i upadku realnego socjalizmu stał się przegranym reprezentującym niewłaściwe podejście metodologiczne oparte na dorobku szkoły neoklasycznej w ekonomii. Uważna egzegeza esejów uczestników debaty i nowe koncepcje ekonomiczne pozwalają jednak na zniuansowanie powyższych wniosków. Po pierwsze, Mises nie udowodnił niemożliwości istnienia gospodarki niekapitalistycznej – „obalił” tylko stworzony przez samego siebie karykaturalny model gospodarki socjalistycznej, który nie miał wiele wspólnego z rzeczywistymi propozycjami ekonomistów marksistowskich. Po drugie, argumentacja Hayeka zawiera w sobie niespójności i jak pokazuje współczesna wiedza jej wartość ma dość ograniczony historycznie charakter. Tezy Langego okazały się błędne głównie z powodu zapożyczeń z liberalnej, neoklasycznej teorii ekonomii. Jednak w świetle współczesnej jego ostateczne wnioski, które głoszą, że poprawne funkcjonowanie rynku w gospodarce socjalistycznej jest głównie problemem technologicznym powiązanym z kwestią demokratycznej kontroli nad środkami produkcji, w świetle współczesnej wiedzy wydają się być bardzo aktualne. Wobec tego debata kalkulacyjna wciąż jest otwartą kwestią.

EN

The aim of the article was to look at the famous debate of Oskar Lange with representatives of the Austrian School of Economics and to critically reconstruct the arguments of both sides in the light of contemporary economic knowledge. Oskar Lange, initially considered the winner of the debate after Friedrich Hayek’s critique and the collapse of real socialism, became a loser representing an inappropriate methodological approach based on the achievements of the neoclassical school in economics. However, the careful exegesis of the essays of the main participants in the debate and the new economic concepts make it possible to discount the above conclusions. Firstly, Mises did not prove the impossibility of a non-capitalist economy – he “overthrew” only his own caricatured model of socialist economy, which did not have much in common with the real proposals of Marxist economists. Secondly, Hayek’s argumentation contains inconsistencies and, as modern knowledge shows, its value is historically limited. Lange’s theses turned out to be wrong mainly because of the borrowings from the liberal, neoclassical theory of economics. However, in the light of modern times, his final conclusions that the proper functioning of the market in a socialist economy is mainly a technological problem related to the issue of democratic control over means of production seem to be right in the light of modern knowledge. Therefore, the calculation debate is still an open question.

Keywords

PL

Mises; Lange; socjalizm; rynek; własność; ceny

EN

Mises; Lange; socialism; market; property; prices

• Publisher: Uniwersytet Opolski
• Journal: Studia Krytyczne/ Critical Studies
• Year: 2019
• Issue: 8
• Pages: 140-156

Contributors

author

Winczewski Damian

References

• Adaman F., Devine P. (2002). A reconsideration of the theory of entrepreneurship: A participatory approach. Review of Political Economy 23: 329–355, DOI: 10.1080/ 09538250220147877.
• Boettke P. (2002). Calculation and coordination: Essays on socialism and transitional political economy. London: Routledge.
• De Soto H. (2011). Krytyczna analiza klasycznego modelu Langego, http://mises.pl/wp- -content/uploads/2011/11/Huerta-de-Soto-Krytyczna-analiza-klasycznego-modelu- -Langego.pdf [20.10.2019].
• Dobb M. (1959). Teoria ekonomii a socjalizm. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe
• Hayek F. (1945). The use of knowledge in society, American Economic Review 35: 519– 530.
• Hodgson G. (2005). The limits to participatory planning: A reply to Adaman and Devine. Economy and Society 34: 141–153, DOI: 10.1080/0308514042000329360
• Kalecki M. (1982). Uwagi o cenach surowców podstawowych. [w:] Idem. Dzieła, t. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Kautsky K. (1907). Rewolucja socjalna. Kraków.
• Kautsky K. (1924). Rewolucja proletariacka i jej program. Warszawa.
• Keizer, W. (1987). Two forgotten articles by Ludwig von Mises on the rationality of socialist economic calculation. The Review of Austrian Economics 1: 109–122.
• Lange O. (1973a). O ekonomicznej teorii socjalizmu. [w:] Idem. Dzieła, t. 2. Warszawa: Państwowe Towarzystwo Ekonomiczne.
• Lange O. (1973b). Maszyna licząca i rynek. [w:] Idem. Dzieła, t. 2. Warszawa: Państwowe Towarzystwo Ekonomiczne.
• Lavoie D. (1985). Rivalry and central planning: A re-examination of the debate over economic calculation under socialism, Cambridge: Cambridge University Press.
• Lavoie D., Boettke P. (2011). Rivalry and central planning, New York: Routledge.
• Łukawer E. (1985). Spór o racjonalność gospodarki socjalistycznej: z historii problemu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Mazzucato M. (2016). Przedsiębiorcze państwo: Obalić mit o relacji sektora publicznego i prywatnego. Warszawa: Wydawnictwo Ekonomiczne Heterodox.
• Morozov E. (2015), Socialize the data centres! New Left Review 91: 45–66.
• Morozov E. (2019). Digital socialism? The calculation debate in the age of Big Data. New Left Review 116: 33–67.
• Stalin J. (1953). Ekonomiczne problemy socjalizmu w ZSRR, Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Polskiego Związku Niewidomych.
• Temkin G. (2008). Dyskusje o gospodarce socjalistycznej: Marks, Lange, Mises, Hayek, Warszawa: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego.
• Trotsky, L. (1933). The Soviet economy in danger. New York: Pamphlet Pioneer Publishers
• Von Mises L. (1951). Socialism: An economic an sociological analysis, New Haven: Yale University Press.
• Von Mises L. (2012). Kalkulacja ekonomiczna w socjalizmie. Warszawa: Instytut Misesa
• Wicksteed P. H. (2003). The common sense of political pconomy: And selected papers and reviews on economic theory, London–New York: Routledge.
• Winczewski D. (2015). W stronę demokracji ekonomicznej. Między socjalizmem rynkowym a demokratycznym planowaniem. Praktyka Teoretyczna 16, 214–239.
• Yeager L. B. (1994). Mises and Hayek on Calculation and Knowledge. The Review of Austrian Economics 7: 93–109.