Oblężenie i kapitulacja twierdzy Kokenhauzen (2–7 X 1700)

• Authors: Trąbski Maciej

Title variants

EN

The Siege and Capitulation of the Kokenhausen Fortress

DE

Die Belagerung und Kapitulation der Festung Kokenhausen (2.–7. Oktober 1700)

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The conquest of the Kokenhausen Fortress in October 1700 was the last act of an eight-month campaign conducted by the army of August II in the territory of Swedish Livonia. After the disgrace related to the premature abandonment of the siege of Riga (the main target of this campaign), it was a significant military and political success. Kokenhausen could have been a convenient bridgehead for the Saxon troops on the right bank of the Daugava River and a potential operational base to launch military operations in the Swedish province in the spring of the following year. At the same time, the conquest of this fortress made it possible to use the Daugava River to transport heavy cannons and ammunition from the Russian border to Riga. In addition, this success could be used for propaganda purposes. Tsar Peter I received the confirmation that August II had maintained the anti-Swedish alliance, thanks to which in Warsaw it was possible to strive for Poland’s joining the war against Sweden. In the publications devoted to the Great Northern War the information on this event is mostly scarce, and often contradictory, making the image of the siege and capitulation of the Kokenhausen Fortress look unclear and raise doubts. The reason seems to be the lack of information from a direct source, and the authors’ reliance on indirect sources (e.g. press coverage). Below, a new attempt to present the circumstances of the conquest of Kokenhausen by the army of August II will be presented; it was prepared primarily on the basis of a letter written in the Saxon army camp on 9 October 1700, probably by the court treasurer Atanazy Miączyński, and works of two French historians: Pierre Massuet – Histoire des rois de Pologne, et du gouvernement de ce Royaume […] and Jean-Baptiste de Parthenay – History of the reign of the Polish king Frederic August II […], which come from the 1730s.

DE

Die Eroberung der Festung Kokenhausen im Oktober 1700 war der letzte Akt in der achtmonatigen Kriegskampagne der Heere Augusts II. auf dem Gebiet des schwedischen Livlands. Nach der Blamage beim verfrühten Abbruch der Belagerung von Riga (des Hauptziels dieser Kampagne) war dies ein wichtiger militärischer und politischer Erfolg. Kokenhausen konnte für die sächsischen Armeen einen bequemen Brückenkopf auf den rechten Ufer der Düna und eine potenzielle Operationsbasis bilden, um im Frühjahr des folgenden Jahres die Operationen in der Tiefe der schwedischen Provinz wieder aufzunehmen. Zugleich ermöglichte die Herrschaft über diese Festung die Benutzung der Düna für den Transport schwerer Geschütze und von Munition von der Grenze zu Russland bis Riga. Außerdem konnte man diesen Erfolg propagandistisch ausnutzen. Zar Peter I. Erhielt die Bestätigung, dass August II. an dem antischwedischen Bündnis festhielt, und in Warschau konnte man sich deshalb darum bemühen, dass die polnische Republik sich dem Krieg gegen Schweden anschloss. In den Arbeiten zum Großen Nordischen Krieg sind die Informationen zu diesem Ereignis meistens spärlich und zudem oft widersprüchlich, wodurch das Bild der Belagerung und Kapitulation von Kokenhausen unklar ist und Zweifel weckt. Der Grund scheint darin z liegen, dass es an Informationen aus unmittelbaren Quellen mangelt und die Autoren sich auf mittelbare Quellen (z. B. Presseberichte) stützen. Hier wird ein neuer Versuch unternommen, die Umstände der Eroberung Kokenhausens durch die Truppen von August II. darzustellen, der sich vor allem auf einen Brief stützt, der am 9. Oktober 1700 im Lager der sächsischen Armee geschrieben wurde, wahrscheinlich von dem Unterhofkämmerer der Krone Atanazy Miączyński, sowie auf die Werke von zwei französischen Historikern: Pierre Massuet: Histoire des rois de Pologne, et du gouvernement de ce Royaume […] und Jean-Baptiste de Parthenay: Dzieje panowania Fryderyka Augusta II króla polskiego […], aus den dreißiger Jahren des 18. Jahrhunderts.

Keywords

EN

the Great Northern War; Livonia; Kokenhausen; early modern military art; siege; capitulation; August II Wettin; Adam Heinrich von Steinau; the year 1700

DE

Großer Nordischer Krieg; Livland; Kokenhausen; neuzeitliche Kriegskunst; Belagerung; Kapitulation; August II. Wettin; Adam Heinrich von Steinau; 1700

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2018
• Volume: 83
• Issue: 3
• Pages: 59-82

Dates

published

2018-09-01

Contributors

author

Trąbski Maciej

• Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie

References

• Adlerfeld, Gustavus. The military history of Charles XII, King of Sweden, vol. 1. London: J. and P.Knapton, J. Hodges, A. Millar, J. Nourse, 1740.
• Arājs, Janis. “Bitwa nad Dźwiną 9 lipca 1701 roku.” In Wojny północne w XVI–XVIII wieku. W czterechsetlecie bitwy pod Kircholmem, edited by Bogusław Dybaś, 197–207. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 2007.
• Burdowicz-Nowicki, Jacek. Piotr I, August II i Rzeczpospolita 1697–1706. Kraków: Arcana, 2010.
• Defoe, Daniel. The History of the Wars, of His Late Majesty Charles XII, King of Sweden, from His First Landing in Denmark, to His Return from Turkey to Pomerania. London: H. P. for A. Bell, 1720.
• Duffy, Christopher. Fire & Stone. The science of fortress warfare, 1660–1860. London: Greenhill Books, 1996.
• Dunsdorfs, Edgars. Latvijas Vēsture 1600–1710. Uppsala: Daugava, 1962.
• Faber, Samuel. Der Ausführliche Leben-Beschreibung Carls des XII. König in Schweden Anderer Theil; Darinnen Dessen Auferziehung, dessen Anländung in Dännemark, mit vorgehender Belägerung der Vestung Tönningen, Dessen Krieg und Sieg in Lieffland, neben dem wichtigen Theil vom Leben des Moscowitisch. Nürnberg: Christoph Rigeln, 1702.
• Flemming, Jacob Heinrich von. Pamiętniki o elekcji Augusta II na króla polskiego i o początkach wojny północnej (1696–1702). Edited by Urszula Kosińska, translated by Krystyna Zaleska and Maria Gołębiewska-Bijak. Warszawa: Neriton, 2017.
• Gawron, Przemysław. “Oblężenie i bitwa pod Kokenhausen (Koknese) 23 czerwca 1601 r. w świetle źródeł z Rosyjskiej Biblioteki Narodowej w Sankt Petersburgu.” In Studia nad staropolską sztuką wojenną, vol. 5, edited by Zbigniew Hundert, Karol Żojdź and Jan Jerzy Sowa, 53–69. Oświęcim: Napoleon V, 2017.
• Górsk, Konstanty. Historya artylerii polskiej. Warszawa: E. Wende i S-ka, 1902.
• “Haij, släkt.” In Svenskt biografiskt lexikon, vol. 17: Geijer–Hall, edited by Erik Grill. Stockholm: Bonnier, 1969.
• Jarochowski, Kazimierz. Dzieje panowania Augusta II. Od śmierci Jana III do chwili wstąpienia Karola XII na ziemię polską. Poznań: Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego, 1856.
• Jegorow, Andriej Michajłowicz. “Miesto Pskowa w istorii razwitija russkoj armii i artiłlerii w epochu ‘siewiernych wojn’.” In Wojna i orużyje. Nowyje issledowanija i matieriały, vol. 1, edited by Sergey Vladimirovich Yefimov, 342–362. Sankt-Pietierburg: VIMAIVIS, 2012.
• Kelch, Christian. Liefländische Historia. Continuation 1690 bis 1707. Dorpat: Schakenburg, 1875.
• König, Anton Balthasar von. “Ferdinand Kettler.” In Biographisches Lexikon aller Helden und Militairpersonen, welche sich in Preußischen Diensten berühmt gemacht haben, vol. 1. Berlin: Arnold Wever, 1788.
• Koroluk, Vladimir Dorofeevič. Polska i Rosja a wojna północna. Warszawa: Książka i Wiedza, 1954.
• Kotljarchuk, Andriej. In the Shadows of Poland and Russia. The Grand Duchy of Lithuania and Sweden in the European Crisis of the mid-17th Century. Huddinge: Södertörn högskola, 2006.
• Kotljarchuk, Andriej. Szwiedy ў gіstoryі і kultury biełarusaў. Wіlnius: Instytut Belarusistyki, 2007.
• “Kurland, Ferdinand Hzg. V.” In Baltisches Biographisches Lexikon. Göttingen 2012.
• Landmarks of Latvia. “Koknese medieval castle.” Accessed March 8, 2017. http://www.ambermarks.com/_Pieminekli/GarieApraksti/AizkrauklesRaj/KoknesesPag/EKokneses_vid_pils.htm
• Larsson, Olle. Stormaktens sista krig. Sverige och stora nordiska kriget 1700–1721. Lund: Historiska Media, 2009.
• Łaskowskij, Fiodor Fiodorowicz. Matieriały dla istorii inżeniernogo iskusstwa w Rossii, vol. 2. Sankt-Pietrierburg: [s.n.], 1861.
• Mankell, Julius. Uppgifter rörande Svenska Krigsmagtens, styrka sammansättning och fördelning sedan slutet af femtonhundratalet jemte öfversigt af Svenska krigshistoriens vigtigaste händelser under samma tid. Stockholm: tryckt hos C. M.Thimgren, 1865.
• Manteuffel, Gustaw. “Kokenhuza.” In Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, vol. 4. Warszawa: nakładem Władysława Walewskiego, 1883.
• Massuet, Pierre. Histoire des rois de Pologne, et du gouvernement de ce Royaume; où l’on trouve ce qui s’est passé […] sous le règne de Frédéric Auguste, et pendant les deux interrègnes, vol. 2. Amsterdam: François L’Honoré, 1733.
• Miegorskij, Boris Vasil’yevich. Osady i szturmy Siewiernojwo wojny 1700–1721 gg. Sankt-Pietrierburg: Istoriczjeskaja illiustracija, 2018
• Miegorskij, Boris Vasil’yevich. “‘Otdat’ nielzia sżecz’. Ostawlenije gorodow i kriepostiej w gody Wielikoj Siewiernojwo wojny.” In Wojna i orużyje. Nowyje issledowanija i matieriały, vol. III, edited by Sergey Vladimirovich Yefimow, 358–370. Sankt-Pietrierburg: VIMAIVIVS, 2016.
• Nordberg, Jöran Anderson. Histoire de Charles XII, roi de Suede, vol. 1. La Haye: Chés Jean-Martin Husson, 1748.
• Otwinowski, Franciszek. Dzieje Polski za panowaniem Augusta II. Od roku 1696 do 1728 opisał współczesny Erazm Otwinowski. Kraków: Józef Czech, 1849.
• Querengässer, Alexander and Sascha Lunyakov. Die Armee Augusts des Starken im Nordischen Krieg. Berlin: Zeughaus Verlag, 2013.
• Parthenay, Jean-Baptiste de. Dzieje panowania Fryderyka Augusta II króla polskiego. Przez księdza Parthenay w r. 1734 napisane, obecnie zaś na język polski przeł. T. H. Warszawa: S. Orgelbrand, 1854.
• Podhorodecki, Leszek. Rapier i koncerz. Z dziejów wojen polsko-szwedzkich. Warszawa: Książka i Wiedza, 1985.
• Poten, Bendhard von. “Steinau, Adam Heinrich.” In Allgemeine Deutsche Biographie, vol. 35. Leipzig: Verlag von Duncker & Humblot, 1893.
• [S. J.]. Führer durch das Dünathal von Stockmannshof nach Kokenhausen. Nebst einer Karte des Dünathales und einer Ansicht des Schlosses Kokenhausen um 1700. Riga: Alexander Stieda, 1887.
• Sarauw, Christian von. Die feldzüge Karl’s XII. Ein quellenmässiger beitrag zur kriegsgeschichte und kabinetspolitik Europa’s im XVIII jahrhundert. Leipzig: B. Schlicke, 1881.
• Schuster, Oskar and Friedrich August Francke. Geschichte der Sächsischen Armee on deren Errichtung bis auf die neueste Zeit, vol. 1. Leipzig: Verlag von Duncker & Humblot, 1885.
• Siewiernaja wojna 1700–1721 gg. Sbornik dokumientow, vol. 1: 1700–1709, edited by L’. G. Beskrovon, G.А.Kumaneva, Moskwa: [s. n.], 2009.
• Staszewski, Jacek. August II Mocny. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986.
• Sundberg, Ulf. “Swedish fortifications at the beginning of the Great Northern War.” In Great Northern War Compendium, vol. 1, edited by Stephen L. Kling, Jr., 45–60. St. Louis: The Historical Game Company, 2015.
• Szymborski, Grzegorz. Wyprawa Fryderyka Augusta I do Inflant w latach 1700–1701 w świetle wojny domowej na Litwie. Zabrze, Tarnowskie Góry: Inforteditions, 2015.
• Trąbski, Maciej. “Kapitulacje twierdz w czasie Wielkiej Wojny Północnej – Inflanty 1700–1710.” In Kapitulacje w dziejach wojen. Z dziejów wojskowości polskiej i powszechnej, edited by Andrzej Niewiński, 215–247. Oświęcim: Napoleon V, 2017.
• Trąbski, Maciej. “Nieznane źródło do dziejów oblężenia i kapitulacji Twierdzy Kokenhauzen z 1700 r.” Przegląd Historyczno-Wojskowy 18/3 (2017): 183–193.
• Trąbski, Maciej. “Przejęcie Twierdzy Biała Cerkiew przez wojsko koronne w 1713 r.” In Twierdze osiemnastowiecznej Europy. Studia z dziejów nowożytnej sztuki wojskowej, edited by Maciej Trąbski, 364–400. Oświęcim: Napoleon V, 2016.
• Ustriałow, Nikołaj Gierasimowicz. Istorija carstwowanija Pietra Wielikogo, vol. 4/2. Sankt-Pietrierburg: [s. n.], 1863.
• Wimmer, Jan. Wojsko Polskie w drugiej połowie XVII wieku. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.
• Wimmer, Jan. Wojsko Rzeczypospolitej w dobie wojny północnej (1700–1717). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1957.
• Wojtasik, Janusz. “Ostatnia rozprawa zbrojna z Turkami i Tatarami w 1698 r. Cz. 2.” Studia i Materiały do Historii Wojskowości 13/2 (1967): 111–183.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.15762/ZH.2018.41