Potencjał i wyzwania instytucjonalnych badań szkolnictwa wyższego. Przykład Uniwersytetu Warszawskiego

• Authors: Baczko-Dombi Anna

Title variants

EN

Between building the self-knowledge of academia and the world of studies in higher education. Examples of the institutional research conducted at the University of Warsaw

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Badania związane ze szkolnictwem wyższym są polem zróżnicowanym i pełnym sprzeczności. Z jednej strony bardzo cenione jest podejście interdyscyplinarne i porównania międzykrajowe, z drugiej zaś prowadzonym badaniom zarzuca się zbytnią lokalność. Stan badań w poszczególnych krajach zależy od uwarunkowań instytucjonalnych i historycznych. Widoczny jest rozdźwięk między badaniami stricte naukowymi a stosowanymi, typowymi dla sfery ewaluacji i przygotowywanymi na potrzeby budowania samowiedzy uczelni lub tworzenia polityk publicznych. W artykule omówiono funkcjonowanie takich badań w praktyce, oparto się na literaturze dotyczącej stanu badań nad szkolnictwem wyższym, omówiono ich potencjał naukowy, a także niektóre wyzwania i bariery związane z realizacją takich celów na przykładzie wybranych badań prowadzonych na Uniwersytecie Warszawskim.

EN

Research studies conducted at higher education institutions are diverse and full of contradictions. On the one hand, an interdisciplinary approach and cross-country comparisons are highly valued, on the other hand, studies are accused of being too local. The state of the discipline in different countries largely depends on institutional and historical circumstances. A certain discrepancy exists between rigorous scientific research and applied research, typical for the field of evaluation and prepared for the purpose of building academic self-knowledge or creating public policies. This paper takes a closer look at the functioning of such studies in practice and, on the basis of the literature, discusses their scientific potential and several challenges and barriers in achieving such goals. They are presented using the example of selected studies conducted at the University of Warsaw.

Keywords

PL

badania szkolnictwa wyższego; ewaluacja jakości kształcenia; badania rekrutacyjne; badanie losów absolwentów; Uniwersytet Warszawski

EN

higher education research; evaluation of the quality of education; recruitment research; examination of graduates’ fate; University of Warsaw

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2017
• Issue: 4(2017)
• Pages: 62–75

Contributors

author

Baczko-Dombi Anna

• Instytut Socjologii, Uniwersytet Warszawski

References

• Altbach, P. G. (2002). Perspectives on international higher education. Change: The Magazine of Higher Learning, 34(3), 29–31.
• Altbach, P. G. (2014). The emergence of a field: research and training in higher education. Studies in Higher Education, 39(8), 1306–1320.
• Altbach, P. G. i Engberg, D. (2001). Higher education: a worldwide inventory of centers and programs. Phoenix: Oryx Press.
• Altbach, P. G., Bozeman, L. A., Janashia, N. i Rumbley, L. E. (2006). Higher education: a worldwide inventory of centers and programs. Chestnut Hill: Boston College.
• Amaral, A. i Magalhães, A. (2013). Higher education research between policy and practice. W: B. Kehm i C. Musselin (red.), The development of higher education research in Europe. Higher education research in the 21st century series (s. 43–59). Rotterdam: SensePublishers.
• American Council on Education (2001). Seeking a common agenda: priorities for research on higher education. Washington: American Council on Education.
• Antonowicz, D. (2012). External influences and local responses. Changes in Polish higher education 1990–2005. W: P. Maassen i M. Kwiek (red.), National higher education reforms in a European context: comparative reflections on Poland and Norway (s. 87–111). Frankfurt am Main: Peter Lang.
• Antonowicz, D. (2013). The challenges for higher education research in Poland. Człowiek i Społeczeństwo, 35(1), 161–178.
• Antonowicz, D. (2015). Między siłą globalnych procesów a lokalną tradycją. Polskie szkolnictwo wyższe w dobie przemian. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Baczko-Dombi, A. (2017). Przewodnik badawczy po UW. Metodologiczno-tematyczny przegląd badań prowadzonych na potrzeby dydaktyki I i II stopnia na Uniwersytecie Warszawskim. [Raport nieopublikowany.] Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Baczko-Dombi, A. i Żółtak, T. (2012). Edukacja.
• W: A. Giza i M. Sikorska (red.), Współczesne społeczeństwo polskie (s. 61–101). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Białecki, I. (2008). Międzynarodowe badania, debata i polityka edukacyjna. Nauka i Szkolnictwo Wyższe, 31(1), 22–33.
• Bożykowski, M., Dwórznik, M., Giermanowska, E., Izdebski, A., Jasiński, M., Konieczna-Sałamatin,
• J. i Zając, T. (2014). Monitorowanie losów absolwentów uczelni wyższych z wykorzystaniem danych administracyjnych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Raport końcowy. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Brdulak, J. (2016). Ocena jakości kształcenia w Polsce – problemy i rekomendacje, Nauka i Szkolnictwo Wyższe, 48(2), 82–94 .
• Brzeziński, J. i Eliasz, A. (red.). (2003). Ocena wewnętrzna i zewnętrzna jakości kształcenia w szkołach wyższych. Warszawa: Academica Wydawnictwo SWPS.
• Clark, B. R. (1978). Academic differentiation in national systems of higher education. Comparative Education Review, 22(2), 242–258.
• Clark, B. R. (1983). The higher education system. Berkeley: University of California Press.
• Clark, B. R. (red.). (1984). Perspectives on Higher education: eight disciplinary and comparative views. Berkeley: University of California Press.
• Czarnecki, K. i Zając, T. (2015). Pomoc materialna dla studentów a decyzje kandydatów na studia na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu i Uniwersytecie Warszawskim. Edukacja Ekonomistów i Menadżerów. Problemy. Innowacje. Projekty, 37(3), 73–91.
• El-Khawas, E. (2000b). Patterns of communication and miscommunication between research and policy. W: S. Schwartz i U. Teichler (red.), The institutional basis of higher education research: experiences and perspectives (s. 45–56). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• El-Khawas, E. (2000a). Research, policy and practice: assessing their actual and potential links.
• W: J. Sadlak i P. G. Altbach (red.), Higher education research at the turn of the new century (s. 37–46). Paris: OECD Publishing.
• Fulton, O., Santiago, P., Edquist, Ch., El-Khawas, E. i Hackl, E. (2007). Raport OECD na temat szkolnictwa wyższego. Pobrano z http://www.nauka.gov.pl/g2/oryginal/2013_05/8c0fe7fdd6df5df0dee02353d5741294.pdf
• Gendźwił, A., Izdebski, A., Jasiński, M. i Konieczna-Sałamatin, J. (2011). Raport z pierwszej edycji badania nauczycieli akademickich i lektorów Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa: Pracownia Ewaluacji Jakości Kształcenia.
• Główny Urząd Statystyczny (2017). Szkoły wyższe i ich finanse w 2016 r. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• Gornitzka, A. (2013). The interface between research and policy: a note with potential relevance for higher education. European Journal of Higher Education, 3(3), 255–264.
• Górniak, J. (red.). (2015). Program rozwoju szkolnictwa wyższego do 2020 r. Część III: Diagnoza szkolnictwa wyższego. Warszawa: Fundacja Rektorów Polskich–Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich.
• Halsey, A. i Trow, M. (1969). Attitudes to expansion. Higher Education Review, 2(1), 162–166.
• Hutchinson, S. R. i Lovell, C. D. (2004). A review of methodological characteristics of research published in key journals in higher education: implications for graduate research training. Research in Higher Education, 45(4), 383–403.
• Izdebski, A. (2010a). Ogólnouniwersytecka ankieta oceniająca jakość kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim – przykład dobrych praktyk ewaluacji jakości kształcenia wyższego. W: W. Przybylski, S. Rudnicki i A. Szwed (red.), Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody, narzędzia, dobre praktyki (s. 123–141). Kraków: Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera.
• Izdebski, A. (2010b). Wydatki studentów Uniwersytetu Warszawskiego. Problemy Polityki Społecznej, 13–14, 109–122.
• Izdebski, A., Bożykowski. M., Jasiński, M., Konieczna-Sałamatin, J., Zając, T. i Komendant-Brodowska, A. (2015). Raport z piątej edycji studenckiej Ogólnouniwersyteckiej Ankiety Oceniającej Jakość Kształcenia na UW. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Jasiński, M. (2010). System Ewaluacji Jakości Kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim – jako przykład rozwoju kultury ewaluacyjnej na dużej uczelni wyższej. W: W. Przybylski, S. Rudnicki i A. Szwed (red.), Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody, narzędzia, dobre praktyki (s. 77–97). Kraków: Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera.
• Jasiński, M., Bożykowski, M., Izdebski, A., Konieczna-Sałamatin, J. i Zając, T. (2016). Studium karier absolwentów UW. Pobrano z http://www.pejk.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2016/12/Raport_Studium_Karier_Absolwent%C3%B3w_UW.pdf
• Jasiński, M., Bożykowski, M., Zając, T., Styczeń, M. i Izdebski, A. (2015). Dokładniej, rzetelniej, taniej. Badania oparte na rejestrach publicznych jako szansa dla badań społecznych w Polsce. Studia Socjologiczne, 216(1), 45–72.
• Jasiński, M., Bożykowski, M., Zając, T., Styczeń, M., Izdebski, A. i Konieczna-Sałamatin, J. (2014). Ścieżki edukacyjne i zawodowe absolwentów Uniwersytetu Warszawskiego, Edukacja, 128(3), 5–21.
• Jasiński, M., Izdebski, A. i Zając, T. (2010). Raport z drugiej edycji ogólnouniwersyteckich badań jakości kształcenia na UW. Pobrano z http://pejk.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/289/2017/12/OAOJK_2edycja.pdf
• Jasiński, M., Izdebski, A., Konieczna-Sałamatin, J. i Zając, T. (2011). Raport z pierwszej edycji ogólnouniwersyteckich ankietowych badań jakości kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim wśród doktorantów. Pobrano z http://www.pejk.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2013/08/raport_ankieta_dla_doktorant%C3%B3w_edycja_I_2010.pdf
• Jasiński, M., Izdebski, A., Konieczna-Sałamatin, J., Zając, T. i Bożykowski, M. (2013). Studium karier absolwentów UW. Pobrano z http://www.pejk.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2013/03/Raport_Absolwenci_UW2013.pdf
• Jelonek, M. i Skrzyńska, J. (2010). Jakość kształcenia w szkolnictwie wyższym – uwagi wstępne. W: W. Przybylski, S. Rudnicki i A. Szwed (red.), Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody, narzędzia, dobre praktyki (s. 11–33). Kraków: Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera.
• Kehm, B. M. (2003). Internationalisation in higher education: from regional to global. W: R. Begg (red.), The dialogue between higher education research and practice (s. 109–119). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Knowles, A. S. (red.). (1977). International encyclopedia of higher education. San Francisco–London: Jossey-Bass.
• Komendant-Brodowska, A. i Zając, T. (2016). Wszędzie dobrze, ale w domu najlepiej. Analiza decyzji dotyczących kontynuacji nauki na studiach drugiego stopnia na podstawie danych rejestrowych Uniwersytetu Warszawskiego. Studia Edukacyjne, 42, 309–332.
• Kulczycki, E. (2017). Wprowadzenie. Wyzwania instytucjonalnej ewaluacji nauki. Nauka i Szkolnictwo Wyższe, 49(1), 7–16.
• Kwiek, M. (2010). Transformacje uniwersytetu. Zmiany instytucjonalne i ewolucje polityki edukacyjnej w Europie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Kwiek, M. (2014). Structural changes in the Polish higher education system (1990–2010): a synthetic view. European Journal of Higher Education, 4(3), 266–280.
• Kwiek, M. (2015). Czym są i czym nie są naukowe badania szkolnictwa wyższego. Nauka i Szkolnictwo Wyższe, 45(1), 7–10.
• Marciniak, Z. (red.). (2016). Rekomendacje w sprawie odbiurokratyzowania procesu kształcenia i oceny jego jakości. Warszawa: Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
• Przybylski, W. Rudnicki, S. i Szwed, A. (2010). Wstęp. W: W. Przybylski, S. Rudnicki i A. Szwed (red.), Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody, narzędzia, dobre praktyki (s. 7–10). Kraków: Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera.
• Rumbley, L., Altbach, P. G., Stanfield, D., Shimmi, Y., Gayardon, A. de i Chan, R. (2014). Higher education: a worldwide inventory of research centers, academic programs, and journals and publications. Bonn–Berlin–New York: Boston College–Lemmens Media.
• Rybak, M. (2016). Przestrzeń na Wydziale Polonistyki UW. Pobrano z http://www.mimuw.edu.pl/~sjack/korp/Przestrzen-na-Wydziale-Polonistyki-UW.pdf
• Sprawozdanie Rektora Uniwersytetu Warszawskiego z działalności uczelni (2016). Pobrano z http://www.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2013/10/uw_sprawozdanie_rektora_2016.pdf
• Stefańska, J. i Wieczorek, A. (2016) Raport z badania post-occupancy evaluation budynku Dobra 55. Badania terenowe prowadzone metodami psychologii środowiskowej. Pobrano z http://www.mimuw.edu.pl/~sjack/korp/POE_raport.pdf
• Szczepański, J. (1963). Socjologiczne zagadnienia wyższego wykształcenia. Warszawa: PWN.
• Szczepański, J. (1969). Problemy i perspektywy szkolnictwa wyższego w Polsce. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Szczepański, J. (1976). Szkice o szkolnictwie wyższym. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Świeżewska, K. (2013) Pensum. Sposoby obliczania obciążenia dydaktycznego pracowników w jednostkach Uniwersytetu Warszawskiego. Poziom praktyk. Pobrano z http://pejk.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/289/2017/12/2013-07-03-PENSUM_PEJK.pdf
• Świeżewska, K. (2015). Realizacja postanowień Europejskiej Karty Naukowca na UW. Pobrano z http://pejk.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/289/2017/12/EKN_RAPORT_25.03_3.pdf
• Teichler, U. (2000). Higher educational research and its institutional basis. W: S. Schwarz i U. Teichler (red.), The institutional basis of higher education research (s. 13–24). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Teichler, U. (2015). Higher education research in Europe. W: Curaj A., Matei L., Pricopie R., Salmi J., Scott P. (red.), The European higher education area (s. 815–847). Cham: Springer.
• Teichler, U. (2016). Badania szkolnictwa wyższego w Europie. Nauka i Szkolnictwo Wyższe, 47(1), 13–51.
• Tight, M. (2007). Bridging the divide: a comparative analysis of articles in higher education journals published inside and outside North America. Higher Education, 53(2), 235–253.
• Tight, M. (2008). Higher education research as tribe, territory and/or community: a co-citation analysis. Higher Education, 55(5), 593–605.
• Tight, M. (2014). Discipline and theory in higher education research. Research Papers in Education, 29(1), 93–110.
• Trow, M. (1970). Reflections on the transition from mass to universal higher education. Daedalus, 99(1), 1–42.
• Veblen, T. (1918). The higher learning in america: a memorandum on the conduct of universities by business men. Pobrano z http://www.elegant-technology.com/resource/HI_LEARN.PDF
• Wallgren, A. i Wallgren, B. (2007). Register-based statistics. Administrative data for statistical purposes. Chichester: Wiley&Sons.
• Weber, M. (1998). Nauka jako zawód i powołanie. W: M. Weber, Polityka jako zawód i powołanie (s. 111–140). Kraków: Znak.
• Wells, R. S., Kolek, E. A., Williams, E. A. i Saunders, D. B. (2015). How we know what we know? A systematic comparison of research methods employed in higher education journals, 1996–2000 v. 2006–2010. The Journal of Higher Education, 86(2), 171–198.
• Williams, E. A., Kolek, E. A., Saunders, D. B., Remaly, A. i Wells, R. S. (2018). Mirror on the field: gender, authorship, and research methods in higher education’s leading journals. The Journal of Higher Education, 89(1), 28–53.
• Wnuk-Lipińska, E. (1993). Jakość w szkolnictwie wyższym-mechanizmy oceny. Nauka i Szkolnictwo Wyższe, 1(1), 77–90.
• Wnuk-Lipińska, E. i Wójcicka, M. (red.). (1995). Jakość w szkolnictwie wyższym. Przykład Polski. Warszawa: Centrum Badań Polityki Naukowej Szkolnictwa Wyższego UW.
• Wójcicka, M. (red.). (2001). Jakość kształcenia w szkolnictwie wyższym. Słownik tematyczny. Warszawa: Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego UW.
• Zahorska, M. (2009). Zmiany w polskiej edukacji i ich społeczne konsekwencje. W: M. Marody (red.), Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku. (s. 93–111). Warszawa: Scholar.
• Zając, T. (2010a). Wykorzystanie danych z Uniwersyteckiego Systemu Obsługi Studiów oraz systemu Internetowej Rejestracji Kandydatów w procesie ewaluacji jakości kształcenia. W: W. Przybylski, S. Rudnicki i A. Szwed (red.), Ewaluacja jakości dydaktyki w szkolnictwie wyższym. Metody, narzędzia, dobre praktyki (s. 143–163). Kraków: Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera.
• Zając, T. (2010b). Zajęcia wf na Uniwersytecie Warszawskim [Raport nieopublikowany.] Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Zając, T. (2011). Jak kandydaci starają dostać się na studia? Analiza strategii kandydatów na wybrane kierunki studiów na Uniwersytecie Warszawskim. Decyzje, 16, 73–104.
• Zając, T. (2014a). Ankieta rekrutacyjna 2014 r. (wyniki badania). Pobrano z http://pejk.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/289/2017/12/raport-rekrutacyjny-2014-v3.pdf
• Zając, T. (2014b). Selekcyjne i prognostyczne funkcje matury. [Niepublikowana rozprawa doktorska.] Pobrano z http://depotuw.ceon.pl/handle/item/901
• Zając, T. (2015). Ankieta rekrutacyjna 2015 r. (wyniki badania). Pobrano z http://pejk.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/289/2017/12/Ankieta-rekrutacyjna-2014.pdf
• Zając, T. (2016). Lektoraty na Uniwersytecie Warszawskim [Raport niepublikowany.] Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Zając, T., Bożykowski, M., Izdebski, A., Jasiński, M. i Konieczna-Sałamatin, J. (2014). Raport z drugiej edycji ogólnouniwersyteckich ankietowych badań jakości kształcenia na Uniwersytecie Warszawskim wśród doktorantów. Pobrano z http://www.pejk.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2015/06/Badanie-Doktorantow-2014.pdf
• Żylicz, T. (2013). Informacja na temat ankiety o sytuacji lokalowej jednostek UW. Pobrano z http://www.mimuw.edu.pl/~sjack/korp/info_ankieta_zylicz.pdf

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2017/4-5-baczko-dombi-badania-szkolnictwa-wyzszego.pdf

Identifiers

DOI

10.24131/3724.170405