Rola rodziców w rozbudzaniu postaw czytelniczych dziecka w kontekście czasu wolnego

• Authors: Marta Kromka , Katarzyna Ptaśnik-Cholewa

Title variants

EN

The Role of Parents in Fostering Child’s Reading Attitudes in the Context of Leisure Time

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem opracowania jest próba umiejscowienia problematyki i znaczenia wczesnych doświadczeń czytelniczych w przestrzeni czasu wolnego dzieci w wieku przedszkolnym. Czas wolny małego dziecka jest kategorią specyficzną, niemieszczącą się w standardowych i ogólnych definicjach zjawiska. Dominującą i najbardziej naturalną formą czasu wolnego dziecka w wieku przedszkolnym jest zabawa, która poza radością i przyjemnością powinna mieć również walory edukacyjne, przyczyniając się do rozwijania motywacji, poczucia własnej wartości, pewności siebie oraz zdobywania nowych doświadczeń, w celu jak najlepszego przygotowania dziecka do czekających go wyzwań i obowiązków związanych z rozpoczęciem edukacji formalnej. W niniejszym opracowaniu szczególną uwagę zwrócono na wykorzystanie przestrzeni czasu wolnego do inicjowania wczesnych zachowań czytelniczych dziecka. Czytanie jest zarówno jedną z najważniejszych w perspektywie całego życia, jak i najtrudniejszych do opanowania umiejętności, będącą jednocześnie kluczowym czynnikiem sukcesu edukacyjnego oraz życiowego. Bazą dla rozwoju umiejętności czytania jest odpowiednia postawa i motywacja, niebędące zjawiskami samorzutnymi, ale wymagające rozbudzenia, podtrzymywania oraz wzmacniania od najwcześniejszych lat życia dziecka. Interakcje społeczne w środowisku rodzinnym, bogactwo i różnorodność doświadczeń związanych z czytaniem może przyczynić się do rozwoju silnej wewnętrznej motywacji oraz pozytywnej postawy czytelniczej typu „chcę” zamiast „muszę”. Z tego względu istotne wydaje się odpowiednie aranżowanie i organizowanie czasu wolnego (zabawy) dziecka, w którym główna rola przypada rodzicom.

EN

The aim of this paper is an attempt to place the issues and to stress the importance of early reading experiences in the space of leisure, according to children of preschool age. A small child’s leisure time is a specific category, category, inconsistent with a standard and general definitions of the phenomenon. The main and most natural preschool child’s leisure form is child’s play which, beyond the joy and pleasure, should also bring an educational value that contributes to the development of motivation, self-esteem, self-confidence and gain new experiences, in order to prepare child for challenges and responsibilities associated with the start of formal education. In this study, special attention was paid to the use of leisure space to initiate child’s early reading behaviors. Reading is, in terms of whole life, both one of the most important and difficult skill to master, which is also a key factor in the educational and life success. The basis for the development of reading skills is appropriate attitude and motivation, which is not a spontaneous phenomenon but it requires awakening, supporting and strengthening from the earliest years of a child’s life. Family social interactions, multiplicity and variety of reading experiences can contribute to the development of a strong internal motivation and positive attitude toward reading. For this reason, it seems important to arrange and organize child’s leisure activities (play) properly, in which the main role is played by parents.

Keywords

PL

aktywność czytelnicza; czas wolny; dziecko w wieku przedszkolnym; postawa czytelnicza; środowisko rodzinne; zabawa

EN

reading activity; leisure; preschool child; reading attitude; family environment; child’s play

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2015
• Issue: 1(35)
• Pages: 73-94

Contributors

author

Marta Kromka

author

Katarzyna Ptaśnik-Cholewa

References

• Bajorek A., Wychowawcze walory lektury dla dzieci, [w:] Problemy kształcenia literackiego w edukacji wczesnoszkolnej, red. J. Kida, Wyd. WSP, Rzeszów 1997.
• Baker L, Scher D., Beginning readers'motivation for reading in relation to parental beliefs and home reading experiences, „Reading Psychology” 23(2002)4.
• Baker L., Scher D., Mackler K., Home and family influences on motivations for reading, „Educational Psychologist” 32(1997)2.
• Baluch A., Dziecko i świat przedstawiony, czyli tajemnice dziecięcej lektury, Wyd. Wacław Bagiński i Synowie, Wrocław 1994.
• Bee H., Psychologia rozwoju człowieka, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2004.
• Biedroń M., Realizacja funkcji rodziny w kontekście globalnych przemian socjokulturowych, [w:] Rodzina we współczesności, red. A. Ładżyński, Oficyna Wydawnicza Atut, Warszawa 2009.
• Brejnak W., Rola rodziny w przygotowaniu dziecka do nauki czytania i pisania, „Życie Szkoły” 59(2005)2.
• Burtowy M., Kształtowanie umiejętności czytania na poziomie edukacji elementarnej, „Annales Paedagogicae Nova Sandes – Presoves” (2007)1.
• Chymkowski R., Koryś I., Dawidowicz-Chymkowska O., Społeczny zasięg książki w Polsce w 2012 r. Raport z badań, (2012), http://www.bn.org.pl/download/document/1362741578.pdf (dostęp: 31.01.2014).
• Filipiak E., Dziecko i książka – o intymnej naturze spotkań, „Problemy Wczesnej Edukacji” 4(2006)2.
• Gryniuk-Toruń I., Czytanie jako klucz do świata, „Psychologia w Szkole” 30(2011)2.
• Jacewicz A., Rola nauczyciela w rozwijaniu czytelnictwa małych dzieci, [w:] Edukacja czytelnicza wyzwaniem współczesnej pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej, red. A. Jakubowicz-Bryx, Wyd. Uniwersystetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2011.
• Jakubowicz-Bryx A., Początkowa nauka czytania i pisania, „Życie Szkoły” 64(2009)8.
• Jastrząb J., Pielęgnujmy umiejętności czytania ze zrozumieniem, „Wychowanie na co Dzień” 148/149(2006)1/2.
• Jurewicz M., Poziom czytania ze zrozumieniem – uwarunkowania środowiskowe, „Nowa Szkoła” 62(2006)3.
• Kida J., Funkcje literatury dla dzieci i młodzieży, [w:] Problemy kształcenia literackiego w edukacji wczesnoszkolnej, red. J. Kida, Wyd. WSP, Rzeszów 1997.
• Kida J., W kręgu zagadnień kształcenia i wychowania uczniów poprzez literaturę i sztukę, [w:] W pobliżu literatury dziecięcej, red. A. Ungeheuer-Gołąb, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2008.
• Kielar-Turska M., Średnie dzieciństwo-wiek przedszkolny, [w:] Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki, red. J. Trempała, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2011.
• Kiełbasa M., Kształtowanie umiejętności czytania dzieci sześcioletnich, „Annales Pedagogika Nova Sandes – Presoves” (2007)1.
• Kliś M., Psychologiczne koncepcje umiejętności czytania ze zrozumieniem, „Państwo i Społeczeństwo” 4(2004)1.
• Konior-Węgrzynowa H., Trudna sztuka czytania (cz. 4). Pożytki z zabawy płynące, „Psychologia w Szkole” 30(2011)2.
• Kośmider R., Nauka czytania w przedszkolu, „Nauczyciel i Szkoła” 24/25(2004)3/4.
• Logan S., Johnston R., Gender differences in reading ability and attitudes: Examining where these differences lie, „Journal of Research in Reading” 32(2009)2.
• Martinez R. S., Aricak O. T., Jewell J., Influence of reading attitude on reading achievement: A test of the temporal interaction model, „Psychology in the Schools” 45(2008)10.
• Martuszewska M., Początki edukacji literackiej dziecka, [w:] W pobliżu literatury dziecięcej, red. A. Ungeheuer-Gołąb, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2008.
• OECD, PISA 2009 Results: What students know and can do (Volume I), (2010), http://dx.doi.org/10.1787/9789264091450-en (dostęp: 31.01.2014).
• OECD, Reading for change. Performance and Engagement Across Countries. Results From Pisa 2000, (2002), http://www.oecd.org/edu/school/programmeforinternationalstudentassessmentpisa/33690904.pdf (dostęp: 31.01.2014).
• Okoń W., Słownik pedagogiczny, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1992.
• Pięta J, Pedagogika czasu wolnego, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2004.
• Plenkiewicz M., Sobieszczyk M., O czytaniu krytycznym, „Życie Szkoły” 64(2009)8.
• Plopa M., Psychologia rodziny. Teoria i badania, Wyd. EUH-E, Kraków 2005.
• Pusz S., Czytanie ze zrozumieniem jako podstawowa umiejętność uczniów kończących edukację wczesnoszkolną, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Pedagogika i Psychologia” 58(2009)5.
• Radwiłowicz M., Radwiłowicz R., Ile zabawy, nauki i pracy, „Nauczyciel i Szkoła” 24/25(2004)3/4.
• Radzikowska D., Dziecko, które czyta? O rozbudzaniu zainteresowań czytelniczych uczniów klas I–III, [w:] Edukacja czytelnicza wyzwaniem współczesnej pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej, red. A. Jakubowicz-Bryx, Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2011.
• Rewera M., Dynamika czasu wolnego: między tradycją a ponowoczesnością,[w:] Czas wolny. Przeszłość-teraźniejszość-przyszłość, red. J. Daszykowska, R. Pelczar, KUL, Stalowa Wola 2009.
• Schiefele U., Schaffner E., Möller J., Wigfield A., Dimensions of reading motivation and their relation to reading behavior and competence, „Reading Research Quarterly” 47(2012)4.
• Sénéchal M., LeFevre J. A., Continuity and Change in the Home Literacy Environment as Predictors of Growth in Vocabulary and Reading, „Child Development” 85(2014)4.
• Socha I., Dziecko w świecie lektury, [w:] Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980), red. K. Heska-Kwaśniewicz, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009.
• Stahl A., Birdyshaw D., Lessons from Research Center for the Improvement of Early Reading Achievement, „The Elementary School Journal” 105(2004)2.
• Truszkowska-Wojtkowiak M., Prawa dziecka a czas wolny, „Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość” 10(2013).
• Tyszka Z., System metodologiczny wieloaspektowej integralnej analizy życia rodzinnego, Wyd. Nauk. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2001.
• Ulewicz-Adamczyk D., Czas wolny. Przeszłość-teraźniejszość-przyszłość, [w:] Czas wolny. Przeszłość-teraźniejszość-przyszłość, red. J. Daszykowska, R. Pelczar, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Stalowa Wola 2009.
• Węglińska M., Podstawy czytelnicze dzieci w młodszym wieku szkolnym, Wyd. Nauk. Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1991.
• Więckiewicz B., Sposób spędzania czasu wolnego w rodzinach polskich, [w:] Czas wolny. Przeszłość-teraźniejszość-przyszłość, red. J. Daszykowska, R. Pelczar, KUL, Stalowa Wola 2009.
• Wiśniewski Cz., Funkcje wychowania, „Nauczyciel i Szkoła” 22/23(2004)1/2.
• Wojciechowski J., Czytelnictwo, Wyd. UJ, Kraków 2000.