Małżeństwo a funkcjonowanie rodziny

• Authors: Teresa Rostowska , Magdalena Spryszyńska

Title variants

Mariage and Family Functioning

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Małżeństwo i rodzina to struktury społeczne, które chociaż są ze sobą ściśle powiązane, to jednak nie są tożsame. Tym, co je różni, to: specyfika relacji, charakter władzy oraz funkcje, role i zadania, jakie zostały im społecznie nadane. Problematyka małżeńska stanowi przedmiot zainteresowań wielu dyscyplin naukowych, wtym prawa, teologii, socjologii i psychologii. Zgodnie z założeniami teorii systemowej, jakość i charakter relacji między małżonkami w istotny sposób rzutuje na cały system rodzinny. Można zatem powiedzieć, że małżeństwo stanowi dla członków rodziny ważny punkt odniesienia, czyli podstawę, na której budowane są relacje i więzi między członkami innych podsystemów rodzinnych, kształtowany jest rodzinny system wartości oraz sposoby komunikowania się i rozwiązywania konfliktów rodzinnych. Omówienie bardzo złożonej i zróżnicowanej problematyki dotyczącej wzajemnych relacji między małżeństwem i rodziną w jednym artykule, z uwagi na ograniczone jego ramy objętościowe, jest niemożliwe. Dlatego też w niniejszym opracowaniu przedstawione zostały tylko wybrane kwestie, które wskazują na rolę, jaką małżeństwo pełni wobec innych podsystemów rodzinnych, tj. podsystemu rodzicielskiego czy podsystemu rodzeństwa. Szczególną uwagę w tym artykule zwrócono na takie kwestie, jak: interdyscyplinarny charakter badań nad małżeństwem; podobieństwo partnerów jako kryterium doboru małżeńskiego; małżeństwo jako podsystem rodziny; komunikacja jako podstawa sprawnego radzenia sobie małżonków z zadaniami życiowymi.

EN

Marriage and family are social structures that although they are closely related, they are not identical. What is making them different is: specificity of the relation, the nature of power and functions, roles and tasks which socially were granted them. The study of marriage is a subject of various scientific disciplines such as law, theology, sociology and psychology. According to assumptions of the system theory the quality and character of the relation between spouses in the significant way are projecting onto the family entire system. We may say, that the marriage constitutes the important point of reference, the base, on which relations and bonds are being built between members of other family subsystems, a family system of values is being shaped and ways of communicating and solving family conflicts. Discussing the issues so much folded and diversified concerning the interrelation among the married couple and the family in one article due to limited volume frames, is impossible. Therefore, in this study are presented only some of the issues that point to the role that marriage fulfills towards other family subsystems i.e. parental subsystem or siblings subsystem. Particular attention in this article has been paid to issues such as interdisciplinary nature of research on marriage; resemblance of partners as marital selection criteria; marriage as a subsystem of the family; communication, as the base that spouses can efficiently cope with the tasks of life.

Keywords

PL

małżeństwo; rodzina

EN

marriage; family

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Pedagogiczne
• Year: 2014
• Volume: 6(42)
• Issue: 3
• Pages: 29-51

Contributors

author

Teresa Rostowska

• Zakład Badań nad Rodziną i Jakością Życia, Instytut Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego

author

Magdalena Spryszyńska

• doktorantka, Instytut Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego

References

• Acitelli L.K., Kenny D.A. & Weiner D. (2001). The importance of similarity and understanding of partners' marital ideals to relationship satisfaction. Personal Relationships, 8, 167–185.
• Adamczak M. (1992). Krytyczne wydarzenia życiowe i radzenie sobie z nimi – wybrane zagadnienia. W: B. Waligóra (red.). Elementy psychologii klinicznej (41-73). T. 2. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Adamski F. (1982). Socjologia małżeństwa i rodziny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Anderson C., Keltner D., John O.P. (2003). Emotional convergence between people over time. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 1054-1068.
• Bandura-Madej W. (1996). Podstawowe pojęcia teorii kryzysu i interwencji kryzysowej. W: W. Bandura-Madej (red.). Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej. Warszawa: Interart.
• Bańka A. (2005). Jakość życia a jakość rozwoju. Społeczny kontekst płci, aktywności i rodziny. W: A. Bańka (red.). Psychologia jakości życia. Poznań: Wydawnictwo Psychologia i Architektura.
• Bertalanffy von L. (1984). Ogólna teoria systemów. Podstawy, rozwój, zastosowania. Warszawa: PWN.
• Bomba J. (1994). Wokół pojęcia kryzysu – implikacje diagnostyczne i terapeutyczne. Zeszyty Interwencji Kryzysowej, 2, 7-11.
• Bowen M. (1978). Family therapy in clinical practice. New York: Jason Aronson.
• Bradshaw J. (1994). Zrozumieć rodzinę. Rewolucyjna droga odnalezienia samego siebie. Warszawa: IPZiT Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
• Braun-Gałkowska M. (1992). Psychologiczna analiza systemów rodzinnych osób zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Burleson B.R. & Denton W.H. (1992). A new look at similarity and attraction in marriage: Similarities in social-cognitive and communication skills as predictors of attraction and satisfaction. Communication Monographs, 59, 268-287.
• Byrne D. (1971). The attraction paradigm. New York: Academic Press.
• Caplan G. (1960). Patterns of Prenatal Response to the Crisis of Premature Birth. Psychiatry, 23, 356-374.
• Caspi A., Herbner E.S. (1990). Continuity and change: Assortative marriage and the consistency of personality in adulthood. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 250-258.
• Caspi A., Herbner E.S., Ozer D.J. (1992). Shared experiences and the similarity of personalities: A longitudinal study of married couples. Journal of Personality and Social Psychology, 62, 281–291.
• Chmielewska M. (2011). Uzależnienie interpersonalne a jakość związku małżeńskiego. Fides et Ratio, 4(8), 38-64.
• Czabała J.Cz. (1988). Rodzina a zaburzenia psychiczne. Kraków: Instytut Psychoneurologiczny.
• De Barbaro B. (1994). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Collegium Medicum UJ.
• De Barbaro M. (1999). Struktura rodziny. W: B. De Barbaro (red.), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny (45-55). Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Dobek-Ostrowska B. (2006). Komunikowanie polityczne i publiczne. Warszawa: PWN.
• Eisenstadt S.N. (1968). Social institutions. In: International Encyclopedia of Social Science (409-410). Vol. 14. New York: Crowell Collier & Macmillan.
• Fajkowska-Stanik M. (2001). Transseksualizm i rodzina. Przekaz pokoleniowy wzorów relacyjnych w rodzinach transseksualnych kobiet. Warszawa: IP PAN.
• Feingold A. (1988). Matching for attractiveness in romantic partners and same-sex friends: A meta-analysis and theoretical critique. Psychological Bulletin, 104, 226-235.
• Fraser J.S. (1989). The Strategic Rapid Intervention Approach. In: Ch. Figley (ed.). Trating Stress in Families (122-158). New York: Brunner/Mazel Publishers.
• Gajda P.M. (2000). Prawo małżeńskie Kościoła katolickiego. Tarnów: BIBLOS.
• Gattis K.S., Berns S., Simpson L.E. & Christensen A. (2004). Birds of a feather or strange birds? Ties among personality dimensions, similarity, and marital quality. Journal of Family Psychology, 18, 564-574.
• Gębka M. (2003). Małżeństwo jako wspólnota i instytucja w nauce Kościoła katolickiego. W: Blaski i cienie życia rodzinnego (13-32). (Roczniki Socjologii Rodziny, XV), Poznań: Adam Mickiewicz University Press.
• Goldenberg H., Goldenberg I. (2006). Terapia rodzin. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Gonzaga G.C., Campos B., Bradbury T. (2007). Similarity, Convergence, and Relationship Satisfaction in Dating and Married Couples. Journal of Personality and Social Psychology, 93, 34-48.
• Gordon T. (2000). Wychowanie bez porażek. Warszawa: IW PAX.
• Grzesiuk L. (1987). Strukturalna terapia rodzin w ujęciu Minuchina. Nowiny Psychologiczne, 1, 33-48.
• Grzesiuk L. (1994). Studia nad komunikacją interpersonalną. Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne. Pracownia Testów Psychologicznych.
• Grzybowski J. (1997). Wprowadzenie do dialogu. Kraków: Wydawnictwo M.
• Guttman R., Zohar A. (1987). Spouse similarities in personality items: Changes over years of marriage and implications for mate selection. Behavior Genetics, 17, 179-189.
• Harwas-Napierała B. (1990). Współczesny model wyjaśniania i terapii zjawisk patologicznych w rodzinie. Człowiek i Społeczeństwo, 6, 93-101.
• Harwas-Napierała B. (2003). Zmiany w funkcjonowaniu rodziny i ich konsekwencje dla rozwoju rodziców. W: B. Harwas-Napierała (red.). Rodzina a rozwój człowieka dorosłego (11-23). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Harwas-Hapierała B. (2006). Komunikacja interpersonalna i jej kształtowanie jako istotny wymiar jakości życia rodzinnego. W: T. Rostowska (red.). Jakość życia rodzinnego. Wybrane zagadnienia (29–42). Łódź: Wyższa Szkoła Informatyki.
• Hatfield E., Cacioppo J. T., Rapson R.L. (1994). Emotional contagion. New York: Cambridge University Press.
• Heath A.C., Berg K., Eaves L.J., Solaas M.H., Sundet J., Nance W.E., et al. (1985). No decline in assortative mating for educational level. Behavior Genetics, 15, 349-369.
• Hoffman L. (1981). Foundations of family therapy: A conceptual framework for systems change. New York: Basic Books.
• Izard C.E. (1960). Personality Similarity Positive Affect and Interpersonal Attraction. Journal of Abnormal and Social Psychology, 61, 484-485.
• Janiszewski L. (1986). Sukces małżeński w rodzinach marynarzy. Studium socjologiczne. Warszawa−Poznań: PWN.
• Jan Paweł II (2000). Familiaris consortio. Warszawa: Centrum Duszpasterstwa Archidiecezji Warszawskiej.
• Jasiecki M. (1991). Otwartość i jej znaczenie w małżeństwie. Zdrowie Psychiczne, 1-4, 121-135.
• Kaleta K. (2011). Rodzinne uwarunkowania społecznego funkcjonowania jednostek w świetle teorii Minuchina i Bowena. Roczniki Psychologiczne, 14(2), 141-158.
• Kaźmierczak M., Plopa M. (2012). Komunikacja w bliskich związkach. Teoria i metoda badania. Warszawa: Vizja Press & IT.
• Keltner D., Kring A.M. (1998). Emotion, social function, and psychopathology. Review of General Psychology, 2, 320-342.
• Klohnen E.C., Luo S. (2003). Interpersonal attraction and personality: What is attractive–self similarity, ideal similarity, complementarity or attachment security? Journal of Personality and Social Psychology, 85, 709-722.
• Kocik L. (2002). Wzory małżeństwa i rodziny. Od tradycyjnej jednorodności do współczesnych skrajności. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne.
• Kodeks Prawa Kanonicznego (1983). Dokumenty Kościoła. Księga IV. Uświęcające zadanie Kościoła. Tytuł VII. Małżeństwo (kan. 1055-1165).
• Kodeks rodzinny i opiekuńczy (1964). Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 czerwca 2012 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy. Dz.U. z2012r. Nr0, poz.788.
• Kornaszewska-Polak M. (2013). Style komunikowania się kobiet i mężczyzn a sytuacje trudne. Fides et Ratio, 2(14), 102-121.
• Kotlarska-Michalska A. (1993). Małżeństwo jako przedmiot badań socjologicznych. Roczniki Socjologii Rodziny, 5, 5-12.
• Kotlarska-Michalska A. (1998). Małżeństwo jako związek, wspólnota, instytucja, podsystem i rodzaj stosunku społecznego. Roczniki Socjologii Rodziny, 10, 49-66.
• LaFrance M., Ickes W. (1981). Posture mirroring and interactional involvement: Sex and sex typing effects. Nonverbal Behavior, 5, 139-154.
• Laskowski J. (1979). Małżeństwo i rodzina w świetle nauki Soboru Watykańskiego II. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Laskowski J. (1985). Małżeństwo i rodzina w świetle nauki Soboru Watykańskiego II. Warszawa: PAX.
• Locke K.D., Horowitz L.M. (1990). Satisfaction in interpersonal interactions as a function of similarity in level of dysphoria. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 823-831.
• Mare R.D. (1991). Five decades of educational assortative mating. American Sociological Review, 56, 15-32.
• Matuszewska M. (2003). Funkcjonowanie w rolach rodzicielskich jako źródło rozwoju młodych dorosłych. W: B. Harwas-Napierała (red.). Rodzina a rozwój człowieka dorosłego (25-46). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UM.
• May W.E. (2009). Marriage. The Rock on Which the Family is Built. 2nd ed. San Francisco: Ignatius Press.
• Minuchin S. (1974). Families and family therapy. Cambridge: Harvard University Press.
• Murray S.L., Holmes J.G., Bellavia G., Griffin D.W., Dolderman D. (2002). Kindred spirits? The benefits of egocentrism in close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 82, 563-581.
• Murstein B.I. (1980). Mate selection in the 1970s. Journal of Marriage and the Family, 42, 777-792.
• Namysłowska I. (2000). Terapia rodzin. Warszawa: IPiN.
• Nęcki Z. (1990). Komunikowanie niewerbalne. W: Z. Nęcki, Wzajemna atrakcyjność (203-213). Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Noller P. (1995). Parent-adolescent relationships. In: M. A. Fitzpatrick, A.L. Vangelisti (eds.). Explaining family interactions (77-111). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Ostoja-Zawadzka K. (1994). Mity rodzinne. W: B. De Barbaro (red.). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny (85-91). Kraków: Collegium Medicum UJ.
• Plopa M. (2008). Psychologia rodziny: teoria i badania. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Radochoński M. (1980). Koncepcja terapii rodzinnej Salvadora Minuchina. Problemy Rodziny, 5, 33-40.
• Radochoński M. (1984). Psychoterapia rodzinna w ujęciu systemowym. Rzeszów: WSP.
• Radochoński M. (1986). Rodzina jako system psychospołeczny. Problemy Rodziny, 5, 13-21.
• Rostowska T. (1995). Transmisja międzypokoleniowa w rodzinie w zakresie wybranych wymiarów osobowości. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Rostowska T. (2001). Konflikt międzypokoleniowy w rodzinie. Analiza psychologiczna. Łódź: Wydawnicto UŁ.
• Rostowska T. (2003). Dojrzałość osobowa jako uwarunkowanie życia małżeńskiego i rodzinnego. W: I. Janicka, T. Rostowska (red.). Psychologia w służbie rodziny (45-55). Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Rostowska T. (2008). Małżeństwo, rodzina, praca a jakość życia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Rostowski J. (1986). Poziom podobieństwa cech osobowości partnerów jako uwarunkowania dobranego związku małżeńskiego. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
• Rostowski J. (1987). Zarys psychologii małżeństwa. Psychologiczne uwarunkowania dobranego związku małżeńskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rostowski J. (2003). Style przywiązania a kształtowanie się związków interpersonalnych wrodzinie. W: J. Janicka, T. Rostowska (red.). Psychologia w służbie rodziny (19–31). Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Rostowski J., Rostowska T. (2014). Małżeństwo i miłość. Warszawa: Difin.
• Russell R.J., Wells P.A. (1991). Personality similarity and quality of marriage. Personality and Individual Differences, 12, 407-412.
• Ryś M. (1999). Psychologia małżeństwa w zarysie. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN.
• Ryś M. (2001). Systemy rodzinne. Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnej. Warszawa: CMPPP-P.
• Ryś M. (2006). Psychologia rodziny. W: J. Stal, E. Osewska (red.). Rodzina. Bezcenny dar i zadanie. Radom: Polwen Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne.
• Sherwood J.J., Scherer J.J. (1975). A Model for Couples. How Two Can Grow Together. In: S. Miller (ed.). Marriages and Families. Beverly Hills, CA: Sage.
• Simon F., Stierlin H. (1998). Słownik terapii rodzin. Gdańsk: GWP.
• Słownik współczesnego języka polskiego (1996). Red. B. Dunaj. Warszawa: Wydawnictwo WILGA.
• Smyczyński T. (2009). Prawo rodzinne i opiekuńcze (23-24). Warszawa.
• Stagner R. (1974). Psychology of Personality. New York: McGraw Hill Co.
• Szczepański J. (1963). Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa: PWN.
• Szlendak T. (2011). Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Tokarczyk E. (1999). Małżeństwo i rodzina w świetle prawa. W: K. Ostrowska, M. Ryś (red.). Wychowanie do życia w rodzinie (72-99). Warszawa: CMPP-P MEN.
• Tryjarska B. (1998). Terapia rodzinna. W: L. Grzesiuk (red.). Psychoterapia. Szkoły, zjawiska, techniki i specyficzne problemy (245-293). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Tyszka Z. (1988). Z metodologii badań socjologicznych nad rodziną. Bydgoszcz: Pomorze.
• Tyszkowa M. (1991). Związek między rodziną a rozwojem psychicznym człowieka: poszukiwanie paradygmatu teoretycznego. Roczniki Socjologii Rodziny, 3, 133-153.
• Veblen T. (1971). Teoria klasy próżniaczej. Warszawa: PWN.
• Walczak M. (2003). Dylematy życia małżeńskiego. Rzecz o dynamice i kryzysach w relacjach małżeńskich. W: J. Janicka, T. Rostowska (red.). Psychologia w służbie rodziny. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Watkins M.P., Meredith W. (1981). Spouse similarity in newlyweds with respect to specific cognitive abilities, socioeconomic status, and education. Behavior Genetics, 11, 1-21.
• White G.L. (1980). Physical attractiveness and courtship progress. Journal of Personality and Social Psychology, 39, 660-668.
• Willi J. (1996). Fazy małżeństwa i typowe dla nich kryzysy. W: J. Willi. Związek dwojga. Psychoanaliza pary. Warszawa: Jacek Santorski & Co.
• Wojtyła K. (1962). Miłość i odpowiedzialność. Kraków: Znak.
• Ziemska M. (1979). Rodzina a osobowość. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Zonderman A.B., Vandenberg S.G., Spuhler K.P., Fain P.R. (1977). Assortative marriage for cognitive abilities. Behavior Genetics, 7, 261-271.