Język w świetle badań nad komunikowaniem się dzieci z uszkodzeniami słuchu

• Authors: Krakowiak Kazimiera

Title variants

EN

Language in the Light of Research on Communication of Children with Hearing Impairments

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest syntetyczne przedstawienie zjawisk rozpoznanych w toku wieloletnich obserwacji aktów komunikowania się dzieci, młodzieży (niemowląt, dzieci w wieku przedszkolnym, uczniów i studentów) oraz osób dorosłych z uszkodzeniami słuchu w środowiskach ich życia codziennego, w rodzinach, przedszkolach, szkołach i środowiskach lokalnych. Zadaniem, które postawiła sobie autorka, jest próba wyodrębnienia głównych elementów, czynników i właściwości procesu przyswajania języka przez osoby, które doświadczają różnych uszkodzeń słuchu, i wskazanie na te spośród nich, które mają charakter uniwersalny, a zarazem pozwalają zobaczyć sam język w jego głównej humanistycznej roli. Problematyka ta zasługuje na zainteresowanie nie tylko ze względu na jej istotność w aspekcie zadań surdologopedii i pedagogiki specjalnej, ale również z uwagi na najdonioślejsze problemy współczesnych nauk humanistycznych i społecznych, które poszukują wyjaśnienia istoty wielorakich i złożonych zjawisk, będących konsekwencją zaburzeń łączności językowej oraz umysłowej między osobami i kulturami.

EN

The aim of the following article is to present synthetically the phenomena identified in the course of multiannual observations of communication acts of children, adolescents (babies, kindergarten-age children, pupils and students), as well as adults with hearing impairments in their everyday life, family, kindergarten, school and local environments. The task the author set herself is an attempt to distinguish the main elements, factors and properties of the process of language acquisition by persons who experience different hearing impairments, moreover, to indicate those which are universal and allow, at the same time, to see the language itself in its main humanistic role. This issue merits attention not only due to its importance in terms of surdologopedics and special pedagogy mission, but also because of the most significant problems of contemporary humanities and social sciences, which seek to explain the essence of multiple and complex phenomena that are a consequence of language and mind connection disturbances between persons and cultures.

Keywords

PL

język; język dźwiękowy; język migowy; idiolekt; dzieci z uszkodzeniami słuchu; niedosłyszący; słabosłyszący; wychowanie językowe; metody wychowania językowego; metoda fonogestów (Cued Speech)

EN

language; phonic language; sign language; idiolect; children with hearing impairments; hard of hearing; language education; methods of language education; method of phonogestures (Polish Cued Speech)

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2018
• Volume: 47
• Issue: 2
• Pages: 37-64

Dates

published

2020-08-27

Contributors

author

Krakowiak Kazimiera

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Katedra Pedagogiki Specjalnej, Instytut Pedagogiki

References

• Adamiec T., 2003, Głuchoniemi i ich świadectwa życia od starożytności do końca XVIII wieku – przegląd problematyki, [w:] Studia nad kompetencją językową i komunikacyjną niesłyszących, red. M. Świdziński, T. Gałkowski, Warszawa, s. 237–263.
• Białas M., 2007, Głusi, język, metafora. Rozumienie metaforycznego znaczenia wyrażeń językowych przez uczniów niesłyszących, Piotrków Trybunalski.
• Cieszyńska J., 2000, Od słowa przeczytanego do wypowiedzianego. Droga nabywania systemu językowego przez dzieci niesłyszące w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym, Kraków.
• Cieszyńska J., Korendo M., Orłowska-Popek Z., red., 2010, Nowe podejście w diagnozie i terapii logopedycznej – metoda krakowska, Kraków.
• Cornett R.O., Daisey M.E., 2009, Czym jest uszkodzenie słuchu, [w:] Metoda fonogestów w Stanach Zjednoczonych i Polsce. Wspomaganie rozwoju językowego dzieci i młodzieży z uszkodzonym słuchem, red. i tłum. E. Domagała-Zyśk, Lublin, s. 17–40.
• Dłużniewska A., 2016, Rola języka w opanowywaniu umiejętności rozumienia czytanego tekstu przez dzieci i młodzież z uszkodzeniami słuchu w świetle Interaktywnego Modelu Czytania D.E. Rumelharta, [w:] Język i wychowanie. Księga jubileuszowa z okazji 45-lecia pracy naukowej Profesor Kazimiery Krakowiak, red. E. Domagała-Zyśk, A. Borowicz, R. Kołodziejczyk, Lublin, s. 453–464.
• Domagała-Zyśk E., 2017a, Trudności w czytaniu i pisaniu i osób niedosłyszących i słabosłyszących – uwarunkowania i symptomatologia, [w:] Zaburzenia komunikacji pisemnej, red. A. Domagała, U. Mirecka, Gdańsk, s. 416–428.
• Domagała-Zyśk E., 2017b, Trudności w czytaniu i pisaniu i osób niedosłyszących i słabosłyszących – diagnoza i terapia, [w:] Zaburzenia komunikacji pisemnej, red. A. Domagała, U. Mirecka, Gdańsk, s. 429–460.
• Gadamer H.G., 2000, Rozum, słowo, dzieje. Szkice wybrane, Warszawa.
• Gadamer H.G., 2013, Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przełożył i wstępem opatrzył B. Baran, Warszawa, s. 609.
• Grabias S., 1997, Mowa i jej zaburzenia, „Audiofonologia” 10, s. 9–36.
• Grabias S., 2008, Postępowanie logopedyczne. Diagnoza, programowanie terapii, terapia. „Logopedia” 37, Standardy postępowania logopedycznego, s. 13–28.
• Iwanicka-Pronicka K., Radziszewska-Konopko M., Siedlecka H., 2007, Przegląd technik diagnostycznych stosowanych w przesiewowych badaniach słuchu noworodków, „Pediatria Polska” (82/12), s. 951–955.
• Kaczmarek L., 1977, Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin.
• Korendo M., 2009, Jak dzieci niesłyszące czytają teksty podręczników szkolnych?, Kraków.
• Korzon A., 1996, Totalna komunikacja jako podejście wspomagające rozwój zdolności językowych uczniów głuchych, Kraków.
• Krakowiak K., 1995, Fonogesty jako narzędzie formowania języka dzieci z uszkodzonym słuchem, Komunikacja Językowa i Jej Zaburzenia 9, Lublin.
• Krakowiak K., 2003, O wsparcie studentów niesłyszących w społeczności akademickiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
• Krakowiak K., 2004, Czy potrafimy nauczyć niesłyszące dzieci czytać? Lingwistyczne przesłanki metodyki językowego wychowania osób z uszkodzeniami słuchu, [w:] Rehabilitacja, opieka i edukacja specjalna w perspektywie zmiany, red. Cz. Kosakowski i A. Krause, Olsztyn, s. 281–290.
• Krakowiak K., 2004a, Rola eurytmii w komunikowaniu się, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica II”, folia 19, s. 191–198.
• Krakowiak K., 2004b, Społeczne wsparcie studentów niesłyszących w społeczności akademickiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, [w:] Wsparcie społeczne w rehabilitacji i resocjalizacji, red. Z. Palak i Z. Bartkowicz. Lublin, 2004, s. 85–94.
• Krakowiak K., 2006b, Studia i szkice o wychowaniu dzieci z uszkodzeniami słuchu, Lublin.
• Krakowiak K., 2006c, Pedagogiczna typologia uszkodzeń słuchu i osób nimi dotkniętych, [w:] Przekraczanie barier w wychowaniu osób z uszkodzeniami słuchu. „Nie głos, ale słowo…”, red. K. Krakowiak, A. Dziurda-Multan, Lublin, 2006, s. 255–288.
• Krakowiak K., 2011, Głuchoniemi czy wielojęzyczni? Problemy osób z uszkodzonym słuchem w przyswajaniu języka, „Neofilolog. Czasopismo Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego”, nr 36, s. 73–89.
• Krakowiak K., 2003, O wsparcie dla studentów niesłyszących w społeczności akademickiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
• Krakowiak K., 2012, Dar języka. Podręcznik metodyki wychowania językowego dzieci i młodzieży z uszkodzeniami narządu słuchu, Lublin.
• Krakowiak K., 2016a, Pedagogiczno-logopedyczna analiza projektu pt. „Model edukacji dwujęzycznej głuchych”, „Szkoła Specjalna”, nr 1, s. 26–40.
• Krakowiak K., 2016b, Propozycje zmian systemowych w zakresie kształcenia dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi spowodowanymi przez uszkodzenia słuchu (niesłyszących, słabosłyszących, niedosłyszących), „Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo” 2(32), s. 49–66.
• Krakowiak K., 2016c, Wychowanie językowe i terapia logopedyczna w programie wczesnego wspomagania rozwoju dzieci z głębokimi uszkodzeniami słuchu, „Logopedia”, t. 45(2016), s. 239–261.
• Krakowiak K., Kołodziejczyk R., Borowicz A., Domagała-Zyśk E., red., 2011, Student niesłyszący we wspólnocie akademickiej. Informator o warunkach edukacji wyższej osób z uszkodzeniami słuchu, Lublin.
• Krakowiak K., Ostapiuk B., 2018, Udostępnianie języka metodą fonogestowej wizualizacji głosek [w:] Metody terapii logopedycznej, red. A. Domagała, U. Mirecka, Lublin, s. 23–45.
• Kurkowski Z.M., 1996, Mowa dzieci sześcioletnich z uszkodzonym narządem słuchu, Komunikacja Językowa i Jej Zaburzenia 13, Lublin.
• Leszka J., 2006, Wychowanie słuchowo-językowe dzieci niesłyszących z zastosowaniem fonogestów, praca doktorska napisana pod kierunkiem dr hab. K. Krakowiak w Katedrze Pedagogiki Specjalnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Lorenc A., 2015, Metoda werbo-tonalna, [w:] Surdologopedia. Teoria i praktyka, red., E. Muzyka-Furtak, Gdańsk, s. 298–311.
• Orłowska-Popek Z., 2017, Programowanie języka w terapii logopedycznej (na przykładzie rozwoju języka dzieci niesłyszących, Kraków.
• Różewicz T., 1968, Szkic do erotyku współczesnego, [w:] Twarz trzecia, Warszawa, s. 50.
• Sękowska Z., 1965, Synkretyzm w świadomości lingwistycznej dzieci głuchych, „Roczniki Filozoficzne”, z. 4, s. 145–154.
• Szczepankowski B., 1999, Niesłyszący – głusi – głuchoniemi. Wyrównywanie szans, Warszawa.
• Świdziński M., red., 2014, Sytuacja osób głuchych w Polsce. Raport zespołu ds. g/Głuchych przy Rzeczniku Praw Obywatelskich, Warszawa.
• Trubiecki N.S., 1970, Podstawy fonologii, tłum. A. Heinz, Warszawa.
• Wojda P., 2015a, Naturalne języki migowe a polski język migowy, [w:] Surdologopedia. Teoria i praktyka, red., E. Muzyka-Furtak, Gdańsk, s. 372–391.
• Wojda P., 2015b, Sztuczne i mieszane języki migowe, [w:] Surdologopedia. Teoria i praktyka, red. E. Muzyka-Furtak, Gdańsk, s. 392–410.