„Szkoła berlińska”, czyli postulat filmu jako sztuki albo „tęsknota za ocaleniem opowieści”

• Authors: Fiuk Ewa

Title variants

“Berlin School” – Postulate of the Film as an Art, Or “The Longing for Saving the Story”

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą przedstawienia historii i istoty zjawiska artystycznego, które pojawiło się w kinie niemieckim w połowie lat 90., a które niedługo potem krytycy filmowi okrzyknęli mianem „szkoły berlińskiej”. Działający w duchu odnowy niemieckiego filmu autorskiego reżyserzy, wśród których znajdziemy tak znane dziś nazwiska, jak Maren Ade („Toni Erdmann”), Valeska Grisebach („Western”) czy Christian Petzold („Barbara”), nie stworzyli wprawdzie nigdy żadnego sformalizowanego ruchu, jednak ich twórczość pozwala się analizować jako pewna całość oparta na określonym porządku ideologiczno-estetycznym, dotyczącym zarówno samych fabuł, ich formalnej konstrukcji, jak i działań okołofilmowych – produkcji, dystrybucji i recepcji. Charakteryzujące się audiowizualną surowością, narracyjną skromnością i realistyczną wymową utwory „szkoły berlińskiej”, realizowane najpierw jako niszowe produkcje telewizyjne, w pierwszej dekadzie nowego wieku wyróżniane podczas kolejnych edycji festiwalu w Cannes, z czasem stały się częścią europejskiego kina głównego nurtu, trafiając do świadomości szerokiej widowni.

EN

The article is an attempt to present the history and the essence of the artistic phenomenon that appeared in the German cinema in the mid-1990s, which shortly afterwards the film critics hailed as the “Berlin school”. Acting in the spirit of renewal of the German film, the directors, among whom we find names well known today, such as Maren Ade (“Toni Erdmann”), Valeska Grisebach (“Western”) and Christian Petzold (“Barbara”), never created any formalized movement, but it is possible to analyse their work as a certain whole based on specific ideological and aesthetic order, referring to both the plot itself, their formal structure, and periphery activities – production, distribution and reception. Characterized by audiovisual severity, narrative modesty and realistic pronunciation, the “Berlin School” films, first performed as niche TV productions, in the first decade of the new century honoured during the subsequent Cannes festival editions, have in time become part of the European mainstream cinema, reaching a wide audience.

Keywords

PL

„szkoła berlińska”; Maren Ade; „Toni Erdmann”; Valeska Grisebach; „Western”; Christian Petzold; „Barbara”,

EN

German cinema in the mid-1990s; “Berlin school”; Maren Ade; “Toni Erdmann”; Valeska Grisebach; “Western”; Christian Petzold; “Barbara”.

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2018
• Issue: 101-102 Kino europejskie XXI wieku
• Pages: 52-74

Contributors

author

Fiuk Ewa

References

• ---
• 1. Baute, Michael, and Knörer, Ekkehard, and Pantenburg, Volker, and Pethke, Stefan, and Rothöhler, Simon. „Berliner Schule – Eine Collage“. Kolikfilm.at. Accessed February 4, 2018. http://www.kolikfilm.at/sonderheft.php?edition=20066&content=texte&text=1/.
• 2. Beier, Lars-Olav. „Deutsche definieren sich über Autos, Reihenhäuser und Bausparverträge”. Spiegel.de. November 23, 2013. Accessed February 4, 2018. http://www.spiegel.de/kultur/kino/christian-petzold-ueber-moma-retrospektive-zur-berliner-schule-a-934501.html/.
• 3. „Berliner Schule. Part 1: Christoph Hochhäusler, Ulrich Köhler, Angela Schanelec, Marco Abel”. Youtube.com. Accessed January 22, 2018. https://www.youtube.com/watch?v=2tegsQbwegY/.
• 4. „Berliner Schule. Part 2: Benjamin Heisenberg, Thomas Arslan, Katja Nicodemus”. Youtube.com. Accessed January 22, 2018. https://www.youtube.com/watch?v=kIW1bPtD7o8/.
• 5. „Berliner Schule. Part 3: Angela Schanelec, Reinhold Vorschneider, Marco Abel”. Youtube.com. Accessed January 22, 2018. https://www.youtube.com/watch?v=ZZ0ohn-D0aA&t=1s%2F/.
• 6. „Berliner Schule. Part 4: Christian Petzold, Fatima Naqvi”. Youtube.com. Accessed January 22, 2018. https://www.youtube.com/watch?v=U5NRDhJM4_g/.
• 7. Burg, Susanne. „Manchmal ist das Leben eben auch langweilig”. Deutschlandfunkkultur.de. November 19, 2013. Accessed February 4, 2018. http://www.deutschlandfunkkultur.de/deutsches-kino-manchmal-ist-das-leben-eben-auch-langweilig.954.de.html?dram:article_id=269428/.
• 8. Fiuk, Ewa. „Inicjacje, tożsamość, pamięć. Kino niemieckie na przełomie wieków”. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2012.
• 9. Gupta, Susanne. „Berliner Schule. Nouvelle Vague allemande”. Wordpress.com. Accessed February 5, 2018. https://notizenzufilmsprachegesellschaft.wordpress.com/2013/08/13/filmlabel-und-filmkritik-uber-die-berliner-schule/.
• 10. Horster, Kathrin. „Der Western gehört auch Europäern”. Stuttgarter-Zeitung.de. August 22, 2017. Accessed February 5, 2018. https://www.stuttgarter-zeitung.de/inhalt.regisseurin-valeska-grisebach-der-western-gehoert-auch-europaeern.980ea493-064f-4f0b-9584-946688f4e4bb.html/.
• 11. Müller, Franz. „Die Schule ist aus”. Revolver-Film.com. February 17, 2013. Accessed February 4, 2018. http://revolver-film.blogspot.com/2013/02/die-schule-ist-aus.html/.
• 12. Schulz, Gudrun. „Jede Entscheidung in einem Film muss fundiert sein”. Planet-Interview.de. Accessed February 4, 2018. http://planet-interview.de/christian-petzold-01092005.html/.
• 13. Seeßlen, Georg. „Die Anti-Erzählmaschine”. Freitag.de. Accessed February 4, 2018. https://www.freitag.de/autoren/der-freitag/die-anti-erzahlmaschine/.
• 14. Seeßlen, Georg. „Eine Schule des Sehens – Das offene cineastische Projekt der Berliner Schule”. Getidan.de. Accessed February 4, 2018. http://www.getidan.de/gesellschaft/georg_seesslen/56457/eine-schule-des-sehens-das-offene-cineastische-projekt-der-berliner-schule/.
• 15. Słownik Języka Polskiego PWN. Sjp.pwn.pl. Accessed January 15, 2018. https://sjp.pwn.pl/sjp/;2572206/.
• 16. Sobolla, Bernd. „Heimatlos durch den Alltag driften”. Deutschlandfunkkultur.de. August 19, 2017. Accessed February 4, 2018. http://www.deutschlandfunkkultur.de/20-jahre-berliner-schule-heimatlos-durch-den-alltag-driften.2165.de.html?dram:article_id=393015/.
• 17. Suchsland, Rüdiger. „Man macht sich was vor, und das ist auch gut so… . Oskar Roehler unplugged”. Artechock.de. October 21, 2004. Accessed February 5, 2018. http://www.artechock.de/film/text/interview/r/roehler_2004.htm/.
• 18. „Top 20 Deutschland. Wochenende 29 vom 14.-17. Juli 2016”. Insidekino.com. Accessed February 3, 2018. http://www.insidekino.com/DTop10/16/DTop16JUL14.htm/.
• 19. „Top 100 Deutschland 2016”. Insidekino.com. Accessed February 3, 2018. http://www.insidekino.de/DJahr/D2016.htm/.