Godność ludzka jako nowy paradygmat w socjologii moralności

• Authors: Mariański Janusz

Title variants

EN

Human Dignity as a New Paradigm in the Sociology of Morality

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Autor próbuje naszkicować nowy paradygmat w badaniach nad moralnością. Personalistyczna socjologia moralności powinna być bardziej skoncentrowana na „zasadzie osoby” (osoba we wspólnocie), niż na „zasadzie społeczeństwa”, gdyż ta pierwsza zasada jest bardziej fundamentalna niż ta druga. Teza o godności osobowej człowieka byłaby najogólniejszą podstawą socjologii moralnosci. Takie podejście jest bliskie koncepcji człowieczeństwa Margaret S. Archer. Godność osoby ludzkiej jako fundamentalna wartość społeczno-moralna nie jest czymś „błahym” dla socjologii moralności zorientowanej personalistycznie (personalistyczna socjologia moralności). Moralność jest w ostatecznej instancji aprobatą i respektowaniem godności własnej i innych ludzi (etyka nakazująca żyć w sposób godny).

EN

The author attempts to sketch a new paradigm in the study of morality. The personalistic sociology of morality should be more focused on the „principle of the person” (the person in the community) rather than on the „principle of society”, since the former principle is more fundamental than the latter. The thesis of the personal dignity of humans would be the most general basis for the sociology of morality. This approach is close to Margaret S. Archer's concept of humanity. The dignity of the human person as a fundamental socio-moral value is not something „trivial” for a personalistoriented sociology of morality (personalist sociology of morality). Morality in the ultimate instance is the approval and respect for the dignity of one's own and other people's dignity (ethics commanding to live in a dignified manner).

Keywords

PL

socjologia moralności; moralność; godność ludzka; paradygmat

EN

sociology of morality; morality; human dignity; paradigm

• Publisher: "Pedagogium" Wydawnictwo OR Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Szczecinie
• Journal: Edukacja Humanistyczna
• Year: 2022
• Issue: 2
• Pages: 31-55

Dates

published

2022-10-17

Contributors

author

Mariański Janusz

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Anzenbacher A., Co oznacza „godność człowieka?, tł. Michał Miś. „Horyzonty Wychowania” 2006, nr 9.
• Archer M.S., Człowieczeństwo. Problem sprawstwa, tł. Agata Dziuban, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 2013.
• Archer M.S., Morfogeneza tożsamości osobistej. Jesteśmy tym, na czym nam zależy, w: Margaret S. Archer doktor honoris causa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, tł. Piotr Wielecki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Warszawa 2017.
• Bauman Z., Nowoczesność i Zagłada, tł. Tomasz Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2009.
• Bronk A., Pojęcie godności człowieka: uwagi metodologa, w: „Antropologiczna pedagogika ogólna”, red. M. Nowak, P. Magier, I. Szewczak, Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej GAUDIUM, Lublin 2010.
• Chałas K., Dydaktyka akademicka w Uniwersytecie Katolickim, t. I (Dydaktyka zaangażowana - z doświadczeń Katedry Dydaktyki i Edukacji Szkolnej KUL), Wydawnictwo KUL, Lublin 2019.
• Chałas K., Wychowanie ku wartościom. Elementy teorii i praktyki, t. I (Godność, wolność, odpowiedzialność, tolerancja), Wydawnictwo Jedność, Lublin-Kielce 2006.
• Chudy W., Filozofia wieczysta w czas przełomu. Gdańskie wykłady z filozofii klasycznej z roku 1991, red. M. Chuda, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2009.
• Delsol Ch., Kamienie węgielne. Na czym nam zależy?, tł. Małgorzata Kowalska, Wydawnictwo Znak, Kraków 2018.
• Dobrzaniecki K., Godność człowieka w: „Leksykon ochrony praw człowieka. 100 podstawowych pojęć”, red. M.Balcerzak, Sebastian Sykuna, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2010.
• Furmanek W., Człowiek wobec wartości, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2019.
• Godność czy sukces? Kulturowe dylematy współczesności. Katolickie Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Lublin, 25-28 września 2008 r., red. J. Mariański, S. Zięba, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2008.
• Kerkhofs J., Polityczna, gospodarcza i społeczna dynamika w dobie przełomu europejskiego, „Chrześcijanin w Świecie” 1994, nr 2-3.
• Kojder A., Godność i siła prawa, Szkice socjologiczno-prawne, Oficyna Naukowa, Warszawa 1995.
• Kołakowski L., O prawie naturalnym, „Gazeta Wyborcza” 2006, nr 210.
• Mazurek F.J., Godność osoby ludzkiej czy prawo naturalne podstawą praw osoby ludzkiej w ujęciu Jacques’a Maritaina, „Roczniki Nauk Społecznych” 1997, nr 1.
• Mazurek F.J., Katolicka nauka społeczna - status metodologiczny i główne obszary problemowe, w: „Katolicka nauka społeczna. Podstawowe zagadnienia z życia społecznego i politycznego”, red. S. Fel, J. Kupny. Księgarnia św. Jacka, Katowice 2007.
• Mazurkiewicz P., Prawo do godnej egzystencji w społecznej nauce Kościoła, w: „Prawo do godnego życia w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i innych standardów międzynarodowych”. Ministerstwo Spraw Zagranicznych - Departament do Spraw Postępowań przed Międzynarodowymi Organami Ochrony Praw Człowieka, Warszawa 2018.
• Nitecki P., Polityka, w: „Encyklopedia nauczania społecznego Jana Pawła II”, red. A. Zwoliński. Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne POLWEN, Radom 2003.
• Oleś P.K., Godność - zapoznana czy zapoznawana?, w: „Godność w perspektywie nauk”, red. H. Grzmil-Tylutki, Z. Marek, Międzynarodowe Towarzystwo Naukowe „Fides et Ratio”, Kraków 2012.
• Osiatyński W., Trzeźwość, uczciwość, godność, „Znak” 2002, nr 5.
• Ossowska M., Normy moralne. Próba systematyzacji, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1970.
• Ossowska M., O pojęciu godności, w: Maria Ossowska. „O człowieku, moralności i nauce. Miscellanea”, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983
• Pharo P., Moralność a socjologia. Sens i wartości między naturą a kulturą, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008.
• Piechowiak M., Klasyczna koncepcja osoby jako podstawa pojmowania praw człowieka. Wokół św. Tomasza z Akwinu i Immanuela Kanta propozycji ugruntowania godności człowieka, w: „Prawo naturalne - natura prawa”, red. P. Dardziński, F. Longchamps de Bérvier, K. Szczucki, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2011.
• Podrez E., Godność. Z historii teorii godności, w: „Powszechna encyklopedia filozofii”, t. 4. Red. A. Maryniarczyk, E. Grendecka, T. Zawojska, A. Szymaniak, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2003, s. 17-19.
• Rembierz M., Nadzieja - transcendencja - paideia. O perspektywach nadziei i pedagogii nadziei w kontekście (przekraczania) ludzkiej niedoskonałości, „Świat i Słowo. Filologia - Nauki Społeczne - Filozofia - Teologia” 2016, nr 1.
• Rembierz M., Osoba ludzka w centrum dociekań filozoficznych i teologicznych Jana Pawła II, w: „Człowiek w refleksji Karola Wojtyły - Jana Pawła II. Wybrane aspekty adekwatnej antropologii”, red. A. Różyło, M. Sztaba, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014.
• Rodziński A., U podstaw kultury moralnej. O genezie i podstawowej strukturze wartości moralnej i wartościowania ściśle moralnego. Studium aksjologiczno-etyczne, Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa 1980.
• Rudniański J., Homo cogitans. O myśleniu twórczym i kryteriach wartości, Wiedza Powszechna, Warszawa 1981.
• Spaemann R., Granice. O etycznym wymiarze działania, tł. Jarosław Mereck. Oficyna Naukowa, Warszawa 2006.
• Spaemann R., Osoby. O różnicy między czymś a kimś, tł. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa. Warszawa 2001.
• Suchocka H., O godności w polityce. „Horyzonty Wychowania” 2006, nr 9.
• Szostek A., Godność życia człowieka, „Niedziela. Tygodnik Katolicki” 1987, nr 2, s. 1.
• Sztompka P., Przestrzeń życia codziennego, w: „Barwy codzienności. Analiza socjologiczna”, red. M. Boguni-Borowska, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2009.
• Sztumska B., Sztumski J., Człowiek w świecie wartość, Wydawnictwo Gnome, Katowice 2002, s. 132.
• Sztumski J., Człowieczeństwo jako efekt rozwoju i alienacji gatunku ludzkiego, w: „Człowieczeństwo - iluzja czy rzeczywistość”, red. S. Folaron, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, Częstochowa 1994.
• Ślipko T., Mölka J., Godność człowieka w świetle etyki, w: „Godność jako wartość i problem edukacyjny”, red. I. Jazukiewicz, A. Michał de Tchorzewski, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2016.
• Walczak-Duraj D., Moralna przestrzeń pracy - wiodące przewartościowania, „Roczniki Nauk Społecznych”, 2019 nr 4.
• Webers T., Menschenrechte, w: Wörterbuch der Religionssoziologie. Hrsg. von Siegfried Rudolf Dunde. Gütersloher Verlagshaus, Gütersloh 1994.
• Życiński J., Kultura godności czy dyktatura sukcesu?, w: „Godność czy sukces. Kulturowe dylematy współczesności”. Materiały III Kongresu Kultury Chrześcijańskiej. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Lublin, 25-28 września 2008 r., red. J. Mariański, S. Zięba, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2008.

Identifiers

ISSN

1507-4943