Nauka i religia w kosmologii Edwarda Artura Milne’a

• Authors: Dąbek Dariusz

Title variants

EN

Science and religion in Edward Arthur Milne’s cosmology

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą rekonstrukcji i interpretacji poglądów Edwarda A. Milne’a dotyczących relacji między nauką i religią. Schematem interpretacyjnym jest zaproponowana przez I. Barboura klasyfi kacja: 1) konfl ikt, 2) neutralność, 3) dialog i 4) integracja. Poglądy Milne’a ewoluowały od postawy bliskiej niezależności, przez dialog ukierunkowany na konstruowanie spójnego obrazu świata, po integrację w postaci angażowania wyników nauki w uzasadnianie istnienia Boga-Stwórcy. O ile jego argumentacja z racjonalności przyrody jest akceptowalna, o tyle utożsamianie osobliwości początkowej z aktem stworzenia Wszechświata łamie reguły metodologii i nie znajduje poparcia w wiedzy przedmiotowej (kosmologicznej i teologicznej).

EN

The paper is an attempt to reconstruct and interpret the views of E.A. Milne on the relationship between science and religion. This is related to I. Barbour’s fourfold typology: 1) confl ict, 2) independence, 3) dialogue and 4) integration. Milne’s view was evolving from a position close to independence, through dialogue aimed at constructing a coherent world-picture up to integration which engages science in justifi cation of the existence of God the Creator. His argument from the rationality of nature is acceptable, but identifi cation of the initial singularity with the doctrine of creation of the Universe breaks the methodological rules and is not supported by any subject knowledge (cosmology or theology).

Keywords

PL

relacja nauka-religia; racjonalność przyrody; kosmologia Milne’a

EN

relationship between science and religion; rationality of nature; Milne’s cosmology

• Publisher: Science Studies Committee, Polish Academy of Sciences
• Journal: Zagadnienia Naukoznawstwa
• Year: 2016
• Volume: 52
• Issue: 2(208)
• Pages: 275-292

Dates

published

2016-04

Contributors

author

Dąbek Dariusz

• Wydział Filozofii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin

References

• Agazzi E., 2000, Granice wiedzy naukowej a hipotezy transcendencji, [w:] S. Wszołek red., Refleksje na rozdrożu. Wybór tekstów z pogranicza wiedzy i wiary, Tarnów: OBI, s. 181–194.
• Barbour I.G., 1993, Jak układają się stosunki między nauką a teologią?, cz. 1, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce” 15: 5–14.
• Barbour I.G., 1994, Jak układają się stosunki między nauką a teologią?, cz. 2, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce” 16: 3–22.
• Barbour I.G., 2000, When Science Meets Religion. Enemies, Strangers, or Partners?, New York: HarperCollins.
• Bronk A., 1995, Filozofia i nauka: problem demarkacji, „Roczniki Filozoficzne” 43.1: 181–236.
• Bugajak G., 2013, Problem naturalizmu w dialogu nauki i religii, [w:] S. Janeczek i in. red., Filozofia przyrody, Lublin, s. 301–320.
• Bylica P., 2004, Naturalizm metodologiczny jako warunek naukowości w kontekście relacji nauki i religii, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria”, 3.51: 163–175.
• Bylica P., 2007, Naturalizm nauk przyrodniczych a konflikt między nauką i religią, „Kwartalnik Filozoficzny” 2: 147–159.
• Bylica P., 2012, Główne założenia i problemy teizmu naturalistycznego w sprawie relacji sfery nadprzyrodzonej i świata przyrodniczego, [w:] W. Dyk red., Sozologia systemowa: Biosfera. Człowiek i jego środowisko w aspekcie przyrodniczym, fi lozoficznym i teologicznym, t. IV, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, s. 55–95.
• Davies P., 1996, Plan Stwórcy. Naukowe podstawy racjonalnej wizji świata, tłum. z ang. M. Krośniak, Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Dąbek D., 2011a, Kosmologia Edwarda Arthura Milne’a i jej fi lozoficzne implikacje, Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Dąbek D., 2011b, Zastrzeżenia wobec kreacjonistycznej interpretacji Wielkiego Wybuchu, „Roczniki Filozoficzne” 59.2: 73–90.
• Dingle H., red. 1931, The Evolution of the Universe, Supplement to „Nature”, 128.3234: 715–718.
• Gale G., 1991, Rationalist Programmes in Early Modern Cosmology, „Astronomy Quarterly” 8: 193–218.
• Hajduk Z., 2004, Z ogólnej teorii związków inter- oraz intrateoretycznych, [w:] Z. Liana, A. Michalik red., Filozofia nauki w myśli Księdza Kazimierza Kłósaka, Tarnów: Biblos, s. 132–157.
• Hajduk Z., 2007, Filozofia przyrody. Filozofia przyrodoznawstwa. Metakosmologia, Lublin: TN KUL.
• Heller M., 1992, Nowa fizyka i nowa teologia, Tarnów: OBI.
• Heller M., 1997, Czy świat jest racjonalny?, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce” 20: 66–78.
• Heller M., 1998a, Czy fizyka jest nauką humanistyczną?, Tarnów: OBI.
• Heller M., 1998b, Stworzenie świata według współczesnej kosmologii, [w:] M. Heller, M. Drożdż red., Początek świata – Biblia a nauka, Tarnów: OBI, s. 185–198.
• Heller M., 2001, Kosmologia kwantowa, Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Heller M., 2002, Sens życia i sens Wszechświata, Tarnów: OBI.
• Heller M., 2003, Chrześcijański naturalizm, „Roczniki Filozoficzne”, 51.2: 41–58.
• Jodkowski K., 1996, Kreacjonizm a naturalizm nauk przyrodniczych, „Ruch Filozoficzny” 53.2 – 3: 209–222.
• Jodkowski K., 1998, Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm-kreacjonizm, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Jodkowski K., 2013, Nienaukowy fundament nauki, [w:] Z. Pietrzak red., Granice nauki, „Lectiones & Acroases Philosophicae”, 6.1: 59–108.
• Kamiński S., 1992, Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• KKK, 1994, Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań: Wydawnictwo Pallottinum.
• Kłósak K., 1980, Z teorii i metodologii fi lozofi i przyrody, Poznań: Księgarnia Św. Wojciecha.
• Kragh H., 1999, Cosmology and Controversy. The Historical Development of Two Theories of the Universe, Princeton, N.J.: Princeton University Press.
• Lemańska A., 1998, Filozofia przyrody a nauki przyrodnicze, Warszawa: Wydawnictwo ATK.
• Lemańska A., 2014, Czy nauki przyrodnicze zagrażają wierze w Boga?, [w:] J. Golbiak, M. Hereć red., Relacja nauka-wiara. Nowe ujęcie dawnego problemu, Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 111–128.
• Merleau-Ponty J., 1965, Cosmologie du XXe siecle, Paris: Gallimard.
• Milne E.A., 1935, Relativity, Gravitation and World-Structure, Oxford: Clarendon Press.
• Milne E.A., 1937, On the Origin of Laws of Nature, „Nature” 139.3528: 997–999.
• Milne E.A., 1948, Kinematic Relativity, Oxford: Clarendon Press.
• Milne E.A., 1952, Modern Cosmology and the Christian Idea of God, Oxford: Clarendon Press.
• Napiórkowski S.C., 1994, Jak uprawiać teologię, Wrocław: TUM Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej.
• Peacocke A.R., 1991, Teologia a nauki przyrodnicze, tłum. z ang. L.M. Sokołowski, Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Sagan D., 2013, Naturalizm metodologiczny – konieczny warunek naukowości?, „Roczniki Filozoficzne” 61.1: 73–91.
• Sokołowski L.M., 2014, Czy można być chrześcijaninem w wielkim wszechświecie?, [w:] J. Golbiak, M. Hereć red., Relacja nauka-wiara. Nowe ujęcie dawnego problemu, Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 179–195.
• Such J., Szcześniak M., Szczuciński A., 2000, Filozofia kosmologii, Poznań: Wydawnictwo Naukowe IF UAM.
• Turek J., 2009, Filozoficzne interpretacje faktów naukowych, Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Turek J., 2014, Kosmiczne koincydencje. Proponowane wyjaśnienia, Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Urani J.R., Gale G., 1994, E.A. Milne and the Origins of Modern Cosmology: An Essential Presence, [w:] J. Earman, M. Janssen, J.D. Norton eds, The Attraction of Gravitation: New Studies in the History of General Relativity „Einstein Studies”, vol. 5, Boston: Birkhäuser, s. 390–419.
• Zdybicka Z., 2007, Religia, [w:] Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 8, Lublin, s. 720–732.
• Życiński J., 2002, Bóg i ewolucja. Podstawowe pytania ewolucjonizmu chrześcijańskiego, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.