Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2016 | 1(220) | 127-154

Article title

Dyskursy (nie)pamięci w przestrzeni miasta

Content

Title variants

EN
Discourses of (Non)Remembrance in Contemporary Urban Spaces

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
W artykule chciałabym zastanowić się nad tym, czy są możliwe (i jak) we współczesnej przestrzeni miejskiej wizualizacje znaków (nie)pamięci. Zagadnienie to zostanie omówione w świetle socjologicznej refleksji nad znaczeniem przestrzeni i miasta oraz na przykładzie szkicu ewolucji pomników: od tradycyjnie rozumianych, wznoszonych w przestrzeni publicznej po to, by upamiętnić jakieś wydarzenia lub wybitną, ważną dla zbiorowości osobę ku antypomnikom/antymonumentom jako współczesnej, krytycznej reakcji artystów na to, czym jest historia, pamięć zbiorowa, ze szczególnym uwzględnieniem tego, co z nich wypierane. Jako przykład możliwej, wielorakiej interpretacji antypomników w przestrzeni miejskiej analizie poddana zostanie idea upamiętnienia realizowana przez Guntera Demniga zatytułowana „Stolpersteine”.
EN
The article discusses the possibilities of deploying multi-semiotic tools of (non) remembrance in contemporary urban spaces. The challenges of such deployment are discussed in the context of sociological and social-theoretical reflection on the urban human condition and the urban space as well as on the role of monuments in traditional pathways of urban remembering. Departing from the latter, I argue for new forms of commemoration and remembrance, especially via the so-called counter-monuments that constitute contemporary artists’ discursive response towards hegemonic narratives and practices of memory-making. As an example of countermonumental remembrance in contemporary urban spaces, I analyse Gunter Demnig’s famous Stolpersteine (stumbling-block) installations. Commemorating the Holocaust and placed across several major European cities, the Stolpersteine constitute a very prominent example of counter-monuments that both undermine the long lasting narrations of the urban history as well as propose new, ‘lived’ as well as dialogic format of dealing with the urban’s problematic pasts.

Year

Issue

Pages

127-154

Physical description

Contributors

  • Department of Sociology, School of Humanities, Education & Social Science (HumUS), Örebro University, Sweden
  • Katedra Socjologii i Filozofii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, ul. Towarowa 53, 61-896 Poznań

References

  • Abousnnouga, Gill i David Machin. 2013. The Language of War Monuments. London: Bloomsbury.
  • Amin, Ash. 2006. The Good City. „Urban Studies” 43/5–6: 1009–1023.
  • Arendt, Hannah. 1998. The Human Condition. Chicago: University of Chicago Press.
  • Arendt, Hannah. 2000. What Remains? Language Remains. A conversation with G. Gaus. W: P. Baehr (red.). The Portable Hannah Arendt. London: Penguin Books, s. 3–24.
  • Aronin, Larissa i Muiris Ó Laoire. 2012. The Material Culture of Multilingualism: Moving beyond the Linguistic Landscape. „International Journal of Multilingualism” 10/3: 225–235.
  • Assmann, Aleida. 1999. Erinnerungsräume: Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnisses. München: C.H.Beck Verlag.
  • Bachelard, Gaston. 1975. Wyobraźnia poetycka. Wybór pism. Tłum. A. Chudak, A. Tatarkiewicz. Warszawa: PiW.
  • Bachelard, Gaston. 1998. Poetyka marzenia. Tłum. L. Brogowski. Gdańsk: słowo/ obraz/terytoria.
  • Bałus, Wojciech. 2014. Pomnik. W: M. Saryusz-Wolska i R. Traba (red.). 2014. Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Warszawa: Scholar, s. 387–389.
  • Benhabib, Seyla. 2003. Trzy modele przestrzeni publicznej. „Krytyka Polityczna” 3: 74–89.
  • Biskup, Paulina (b.d.). Nagrobki żydowskie http://www.jewish.org.pl/index.php/cmen- tarze-mainmenu-67/121-nagrobki-iydowskie.html (dostęp 25.05.2014).
  • Bojarska, Katarzyna. 2005. Opowieści kariatyd, http://www.obieg.pl/wydarzenie/4477 (dostęp 24.07.2015).
  • Bourdieu, Pierre i Loïc Wacquant. 2001. Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Tłum. A. Sawisz. Warszawa: Oficyna Wydawnicza.
  • Bourdieu, Pierre. 2009. Rozum praktyczny. O teorii działania. Tłum. J. Syryjczyk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  • Careri, Francesco. 2002. Walking as an Aesthetic Practice. Tłum. S. Piccolo. Barcelona: Gustavo Gili.
  • Caves, Roger W. (red.). 2005. Encyclopaedia of the City. London: Routledge.
  • Carrier, Peter. 2005. Holocaust Monuments and National Memory in France and Germany since 1989. Oxford: Berghahn Books.
  • Cook, Vivian. 2015. Meaning and Material in the Language of the Street. „Social Semiotics” 25/1: 81–109.
  • Connerton, Paul. 2008. Seven Types of Forgetting. „Journal of Memory Studies” 1/1: 59–71.
  • Dybel, Paweł. 1999. Przemijalność piękna i melancholia Freuda. „Teksty Drugie” 3: 17–31.
  • Eco, Umberto. 1973. Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych. Tłum. L. Eustachiewicz, J. Gałuszka. Warszawa: Czytelnik.
  • Eco, Umberto. 1996. Semiologia życia codziennego. Tłum. J. Ugniewska, P. Salwa. Warszawa: Czytelnik.
  • Erll, Astrid i Ansgar Nünning. 2008. Media and Cultural Memory. Berlin: Walter de Gruyter.
  • Foucault, Michel. 2002. Porządek dyskursu. Tłum. M. Kozłowski. Gdańsk: słowo/ obraz terytoria.
  • Golka, Marian. 2009. Pamięć społeczna i jej implanty. Warszawa: Scholar.
  • Gorządek, Ewa. 2011. Joanna Rajkowska. http://culture.pl/pl/tworca/joanna-rajkowska (dostęp 14.06.2014).
  • Graff, Agnieszka. 2008. Rykoszetem. Rzecz o płci, seksualności i narodzie. Warszawa: Wydawnictwo WAB.
  • Halbwachs, Maurice. 2008. Społeczne ramy pamięci. Tłum. M. Król. Warszawa: WN PWN.
  • Heidegger, Martin. 1977. Budować, mieszkać, myśleć. Eseje wybrane. Tłum. K. Michalski. Warszawa: Czytelnik, s. 316–335.
  • Heller, Agnes. 1981. Everyday Life. London: Routledge and Paul Kegan.
  • Hicks, Dan. 2010. The Material-Cultural Turn: Event and Effect. W: D. Hicks i M.C. Beaudry (red.). The Oxford Handbook of Material Culture Studies. Oxford: Oxford University Press, s. 25–98.
  • Hirszowicz, Maria i Elżbieta Neyman. 2001. Społeczne ramy niepamięci. „Kultura i Społeczeństwo” 45/3–4: 23–48.
  • Hodge, Robert i Gunther Kress. 1988. Social Semiotics. Cambridge: Polity Press.
  • Huyssen, Andreas. 1995. Twilight Memories. Marking Time in a Culture of Amnesia. New York and London: Routledge.
  • Jacobs, Allan.B. 1995. Great streets. Cambridge MA: MIT Press.
  • Jałowiecki, Bogdan i Marek S. Szczepański. 2006. Miasto i przestrzeń w perspektywie społecznej. Warszawa: Scholar.
  • Jamroziakowa, Anna. 1996. Elektroniczny hegemon obrazu. W: A. Jamroziakowa. Rewizje – Kontynuacje. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
  • Jivén, Gunila i Peter J. Larkham. 2003. Sense of Place, Authenticity and Character: A Commentary. Journal of Urban Design 8/1: 67-81.
  • Jones, Kathleen. B. 2013. Diving for Pearls. A Thinking Journey with Hannah Arendt. San Diego: Thinking Women Books.
  • Kong, Lily. 2012. Power and Prestige. W: T. Hall, P. Hubbard i J. Rennie Short. The Sage Companion to the City. London: Sage, s. 13–27.
  • Kristeva, Julia. 2001. Hannah Arendt. Life is a Narrative. Toronto: University of Toronto Press.
  • Król, Marcin. 2008. Wstęp do wydania polskiego wydania. W: M. Halbwachs. Społeczne ramy pamięci. Tłum. M. Król. Warszawa: WN PWN, s. XIII–XXXV.
  • Krzyżanowska, Natalia. 2012. Kobiety w (polskiej) sferze publicznej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
  • Krzyżanowska, Natalia. 2014. Indywidualne i zbiorowe strategie pamięci/ u-pamiętnienia w przestrzeni miejskiej. W: N. Krzyżanowska i K. Nowak (red.). Miejskie (trans)formacje. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 194–217.
  • Kula, Marcin. 2002. Nośniki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
  • Kwaśniak, Julita. 2014. Biały kontener w Podgórzu, czyli jak rozpoznać pomnik. „Gazeta Wyborcza” 24.04.2014, http://krakow.gazeta.pl/krakow/1,35796,15845460,Bialy_kontener_w_Podgorzu czyli_jak_rozpoznac_pomnik.html#ixzz34ykLkBTu (dostęp 24.05.2015).
  • Kwiatkowski, Piotr Tadeusz. 2014. Niepamięć. W: M. Saryusz-Wolska i R. Traba (red.). Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Warszawa: Scholar.
  • Lewicka, Maria. 2008. Place Attachment, Place Identity, and Place Memory: Restoring the Forgotten City Past. „Journal of Enviromental Psychology” 28/3: 209–23.
  • Machin David i Andrea Mayr. 2012. How to do Critical Discourse Analysis. London: Sage.
  • Majer, Andrzej. 2010. Socjologia i przestrzeń miejska. Warszawa: WN PWN.
  • Miles, Malcolm. 1997. Art, Space and the City. London: Routledge
  • Morley, David. 2011. Przestrzenie domu. Media, mobilność i tożsamość. Tłum. J. Mach. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
  • Musil, Robert. 1957. Denkmale in Nachlass zu Lebezeiten, Hamburg: Rewolhlt, s. 53–59.
  • Nawratek, Krzysztof. 2005. Ideologie przestrzeni. Próba demistyfikacji. Kraków: Universitas.
  • Nawratek, Krzysztof. 2012. Dziury w całym. Wstęp do miejskich rewolucji. Warszwa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  • Norberg-Schulz, Christian. 1980. Genius loci: Towards a Phenomenology of Architecture. New York: Rizzoli.
  • Ochrona Cmentarzy. Instrukcja Komisji Episkopatu do spraw sztuki kościelnej. 1987. (pobrane 15.VI. 2014) www.diecezja.lowicz.pl/docs/ochrona_cmentarzy_x_instr.doc Pisarska, Katarzyna. (b.d.) „Projekty modernizacyjne zmian pozycji państw narodowych w Unii Europejskiej”, http://kolegia.sgh.waw.pl/pl/KES/kwartalnik/archiwum/Documents/KPisarska9.pdf (dostęp 20.07.2015).
  • Rewers, Ewa. 2009. Od miejskiego genius loci do miejskich oligopticonów. W: B. Gutowski (red.). Fenomen genius loci. Tożsamość miejsca w kontekście historycznym i współczesnym. Warszawa: Muzeum Pałac w Wilanowie oraz Instytut Historii Sztuki UKSW, s. 15–27.
  • Rancière, Jacques. 2007. Estetyka jako polityka, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  • Ricoeur, Paul. 2006, Pamięć, historia, zapomnienie. Tłum. J. Margański. Kraków: Universitas.
  • Rosenberg, Elissa. 2012. Walking the City: Memory and Place. „The Journal of Architecture” 17/1: 131–149.
  • Sartori, Giovanni. 2007. Homo videns. Telewizja i postmyślenie. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
  • Saryusz-Wolska, Magdalena. 2005. Pamiętać historię/Remembering history. W: A. Szyłak (red.). Strażnicy doków/Dock Watchers. Gdańsk: Instytut Sztuki Wyspa.
  • Saryusz-Wolska, Magdalena (red.). 2009. Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka. Kraków: Universitas.
  • Saryusz-Wolska, Magdalena i Robert Traba (red.). 2014. Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Warszawa: Scholar.
  • Simmel, Georg. 1956. Brücke und Tür. Studgart: Köhler.
  • Skarga, Barbara. 2002. Ślad i obecność. Warszawa: WN PWN.
  • Skarga, Barbara. 1995. Tożsamość i pamięć. „Znak” 5: 4–18.
  • Sofokles. Antygona. Wolne Lektury, Fundacja Nowoczesna Polska, http://wolnelektury.pl/media/book/pdf/antygona.pdf
  • Szacka, Barbara. 2000. Pamięć zbiorowa i wojna. „Przegląd Socjologiczny” 49: 11–28.
  • Szacka, Barbara. 2006. Czas przeszły – pamięć, mit. Warszawa: Scholar.
  • Szymański, Wojciech. 2015. Miejsce pamięci – pomnik – anty-pomnik. Artystyczne strategie upamiętniania na terenie krakowskiego Podgórza. „RIHA Journal” (17 June 2015), http://www.riha-journal.org/articles/2015/2015-apr-jun/special-issue-contemporary-art-and-memory-part-2/szymanski-podgorze-pl (dostęp 20.07.2015).
  • Tuan, Yi-Fu. 1987. Przestrzeń i miejsce. Warszawa: PiW.
  • Wallis, Aleksander. 1985. Pamięć i pomniki. W: J. Kulpińska (red.). Społeczeństwo i socjologia. Wrocław: Ossolineum, s. 309–316.
  • Warburg, Aby. 2000. Der Bilderatlas MNEMOSYNE. W: M. Warnke i C. Brink (red.). Gesammelte Schriften. Berlin: Akaie Verlag.
  • Wawrzyniak, Joanna. 2014. Pamięć zbiorowa. W: M. Saryusz-Wolska i R. Traba (red.). Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci. Warszawa: Scholar, s. 346–351.
  • Wittgenstein, Ludwig. 1997. Tractatus logico-philosophicus. Warszawa: WN PWN. White, Hayden. 1998. The Problem of Modern Patriotism. „2b Journal of Ideas” 13: 119–130.
  • Wybieralski, Michał. 2009. Awantura o minaret. „Gazeta Wyborcza” 30.06.2009 http://wyborcza.pl/1,76842,6772198,Awantura_o_minaret_w_Poznaniu.html (dostęp 14.06.2014).
  • Young, James. 1999. Memory and Counter-Memory. The End of Monument in Germany. „Harvard Design Magazine” 9: 1–10.
  • Zieliński, Florian. 2005. Szata ideologiczna miasta – pomniki. W: B. Jałowiecki, A. Majer i M.S. Szczepański (red.). Przemiany miasta. Wokół socjologii A. Wallisa. Warszawa: Scholar.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-2dde7595-8ba2-4a13-af04-1e2e822fe02b
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.