Szkolnictwo Polaków w RFN pod egidą zjednoczenia polskich uchodźców w latach 1951–1959

• Authors: Wolak Łukasz

Title variants

EN

The education of poles in the federal republic of germany under the auspices of the union of polish refugees in the years 1951–1959

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

Education was one of the most important activities of the Zjednoczenie Polskich Uchodź ców w Niemczech (Union of Polish Refugees in Germany, ZPU). Polish education wasthought to be in a state of collapse following years of neglect. The main goal of the ZPU was to uphold both the mother tongue and Polish culture. Educational activity tied in perfectly with § 2 point b of the ZPU Statute, in which one of the posited aims of the organisation was the fulfilment of national and cultural needs. Many vocational course certificates, matriculation certificates and school reports of those who decided to attend educational courses have survived in the archives. The administrative division of education was the same as that of the ZPU districts. School districts were headed by school managers. Only the Southern District Committee did not have a manager, so it was managed by Fr. Józef Omasta. A soon as the Committee was established, Polish language courses were organised and set up in Cologne, Witten, DortmundEving, Dortmund-Holte, Essen, Munich, Tutlingen and Mannheim. The Committee also prepared courses for other towns inhabited by Poles: Kassel, Frankfurt, Darmstadt, Meiderich, Wuppertal, Bielefeld and Meppen. The language courses were very popular, and were attended not only by children, youth and adults, but also by the Poles’ partners – by Germans. The Committee’s task was to organise its own work, and the courses it was running, to act as a substitute for the Polish education system. The Committee, along with ZPU, applied to the Kulturministerium for support of the initiative of creating a Polish grammar school and kindergarten. It is unknown whether this proposal has been implemented, due to the lack of archival materials attesting to the success of this initiative.

Keywords

EN

displaced persons; Zjednoczenie Polskich Uchodźców w Niemczech (Union of Polish Refugees); Komitet dla Spraw Szkolnych i Oświatowych (Committee for Schooling and Educational Affairs); Zjednoczenie Polskie (Union of Poles); Szkoły Przedmiotów Ojczystych (Polish Saturday Schools)

• Publisher: Polski Uniwersytet na Obczyźnie (PUNO) w Londynie
• Journal: Zeszyty Naukowe PUNO
• Year: 2015
• Issue: 3
• Pages: 141-170

Contributors

author

Wolak Łukasz

• Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego

References

• A.79/3, List Tadeusza Kobylańskiego do Szanownego Pana Ministra, Celle 3 VIII 1951 r.
• Hemmerling E., Ostatni Etap organizacyjny Zjednoczenia Polskich Uchodźców w Niemczech, Informator nr 7/22/51, Pismo okólne do Mężów Zaufania Ośrodków Polskich
• w Zonie Okupacyjnej Francuskiej w Niemczech Zachodnich, „Biuletyn Przedstawicielstwa Polskiego w Zonie Okupacji Francuskiej w Niemczech (14b) Herrenalb Claw Württ”.
• Informacje dla rodziców względnie opiekunów Polskie Gimnazjum i Liceum Les Ageux, 08.1960 r.
• Kierownictwo II Okręgu Szkolnego Leonard Flieger do Komitetu dla spraw Szkolnych i Oświatowych w Niemczech kierownik Kempf-Sokorski, Sprawozdanie ze stanu szkół z dnia 1.11.1956 r., Dortmund-Eving, 15.11.1956 r.
• Kierownik V Okręgu Szkolnego do Stanisława Kempf-Sokorskiego, Ludwigshafen, dnia 30 stycznia 1957 r.
• Komunikat nr 6 Zarządu Głównego ZPU (do publicznego obwieszczenia w polskich ośrodkach), Velbert dnia 17.12.1953 r.
• Odpis Seminarium Serafickie oo. Kapucynów w Rozwadowie nad Sanem (Prywatne Gimnazjum).
• Odpis Świadectwa Liceum Ogólnokształcącego dla pracujących ob. Latrowski Leon.
• Okólnik z dnia 13.09.1960 r. Komisji Oświatowej ZPU.
• Okólnik z dnia 29 listopada 1961 r. w sprawie pomocy szkolnych dla nauczycieli.
• Omasta J., List ks. J. Omasty do O.W. – na ręce płk. Sobolty, „Ostatnie Wiadomości”,
• 14 III 1957, nr 63, [wycinek prasowy z Archiwum Pracowni Badań nad Polską Emigracją w Niemczech po 1945 r.].
• Pismo okólne do wszystkich ośrodków i Komitetów Polskich oraz mężów zaufania
• Zjednoczenia Polskiego, Augsburg, dnia 19.03.1951 r.
• Pismo okólne do Zarządów Ognisk ZPU Okręgu Południowo-Zachodniego w Niemieckiej Republice Związkowej, Herrenalb, dnia 23 czerwca 1951 r.
• Pismo Okólne Edmunda Hemmerlinga Prezesa Zjednoczenia Polskiego Zona Okupacyjna Francuska w Niemczech Zachodnich, Herrenalb, dnia 15 VI 51 r.
• Pismo Okólne Prezesa Zjednoczenia Polskiego na terenie okup. amer. Niemiec nr 141/51, Augsburg dnia 19 III 1951.
• Prospekt Polskiego Gimnazjum i Liceum Les Ageux we Francji na rok szkolny 1960/1961.
• Protokół Głównej Komisji Rewizyjnej Stowarzyszenia ZPU z przeprowadzonych czynności w dniach 21 i 22 stycznia 1965 r. w siedzibie Zarządu Głównego ZPU.
• Protokół posiedzenia Zarządu Głównego z dnia 08 marca 1957.
• Protokół posiedzenia Zarządu Głównego z dnia 19 i 20 października 1957.
• Protokół posiedzenia Zarządu Głównego ZPU z dnia 8 marca 1957.
• Protokół spisany dnia 8.7.51 w Monachium, w Sali Ärztlicher Bezirksverein na Zjeździe Delegatów Okręgu ZPU Bawaria.
• Protokół z posiedzenia Prezydium Zarządu Głównego w dniu 12 grudnia 1959.
• Protokół z posiedzenia Zarządu Głównego z dnia 13.V.1953 r.
• Protokół z posiedzenia Zarządu Głównego ZPU z dnia 8–9.03.1958 r.
• Przeprowadzenie propagandy na rzecz działającego Związku (ZPU).
• Przygotowania do nowej organizacji Polaków, „Nasza Emigracja”, 17 II 1951, r. IV, nr 5/116.
• Rachunek przychodów i wydatków za czas od 1.10.1963 do 30.09.1964 r., Polska Macierz Szkolna Zarząd Główny.
• Regulamin Komitetu dla spraw Szkolnych i Oświatowych przy Zarządzie Głównym Zjednoczenia Polskich Uchodźców w Niemczech, 14.11.1954 r.
• Regulamin obrad Rady ZPU.
• Regulamin Wyborczy.
• Regulamin Zarządu Głównego ZPU uchwalony przez Radę ZPU w dniu 29.07.1951 r.
• Składnica Pomocy Szkolnych – Sprawozdanie, 27.06.1957 r.
• Sprawozdania Szkolne okręgowe stan na dzień 1 października 1956 r. Okręg III i IV, Monachium, 4 października 1956 r.
• Sprawozdanie Jana Salwińskiego – kierownik I Okręgu Szkolnego rok szkolny
• 1956/1957, Roczne sprawozdanie okręgowe, Braunschweig, d. 13.V.1957 r.
• Sprawozdanie na siódme zebranie Zarządu Głównego ZPU w dniu 15 września 1956 r. – Dział Organizacyjny.
• Sprawozdanie Prezesa Zarządu Głównego na trzecią Radę Stowarzyszenia 13, 14, 15 listopada 1954 r.
• Sprawozdanie z działalności Komisji Oświatowej ZPU od 01.01.1957 do 31.03.1959 r.
• Sprawozdanie z działalności Komisji Oświatowej ZPU od 1.1.57 do 31.3.59, załącznik nr 4.
• Sprawozdanie z prac Komitetu Szkolnego 1956.
• Sprawozdanie ze stanu szkolnictwa polskiego na terenie Niemiec Zachodnich w roku
• 1956 złożone Radzie Stowarzyszenia ZPU w dniu 24 listopada 1956 przez Stanisława Kempf-Sokorskiego, kierownika pedagogicznego Komitetu dla spraw Szkolnych
• i Oświatowych przy Zarządzie Głównym ZPU.
• Statut Stowarzyszenia „Zjednoczenie Polskich Uchodźców w Niemczech” z dnia 15 IV 1955 r.
• Szkolnictwo polskie w Niemczech. 31 nauczycieli i 1041 uczniów, „Ostatnie Wiadomości”,
• 14 III 1957, nr 63, [wycinek prasowy z Archiwum Pracowni Badań nad Polską Emigracją w Niemczech po 1945 r.].
• Świadectwa Polskiej Szkoły Przedmiotów Ojczystych (w zakresie szkoły powszechnej)
• Nakładem Komisji Oświatowej Zjednoczenia Polskich Uchodźców w Niemczech.
• Świadectwo Polskiej Szkoły Przedmiotów Ojczystych nakładem Komisji Oświatowej Zjednoczenia Polskich Uchodźców w Niemczech.
• W. Kański do Zarządu Głównego, Londyn 12.02.1965 r.
• Zakładanie Ognisk, Kół i Gromad.
• Zestawienie wykonania budżetu na rok 1955/56 (od 11.03.55 do 22.11.1956), Dortmund, dnia 22.11.1956 r.
• Zestawienie za okres sprawozdawczy od 01.04.1959 do 31.12.1964 r.
• Życiorys Leona Latrowskiego Bonn.
• Dyczewski L., Polacy w Bawarii. Tożsamość etniczno-kulturowa, wchodzenie w społeczeństwo niemieckie, Lublin, 1993.
• Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, red. K. Dopierała, Toruń, 2003, t. 1.
• Hładkiewicz W., Emigracyjne dylematy. Działalność Zjednoczenia Polskich Uchodź-
• ców w Niemczech, w: W kręgu idei, polityki i wojska. Studia ofiarowane Profesorowi Januszowi Farysiowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. T. Sikorski, H. Walczak, A. Wątor, Szczecin, 2009.
• Janusz G., Działalność kulturalno-oświatowa Polonii w Republice Federalnej Niemiec, w:
• Polonijna oświata szkolna i pozaszkolna. Wybrane zagadnienia, red. A. Koprukowniak, R. Kucha, Lublin, 1985.
• Janusz G., Polonia w Niemczech Zachodnich po II wojnie światowej, w: Polacy w świecie.
• Polonia jako zjawisko społeczno-polityczne, red. A. Koprukowniak, W. Kucharski, Lublin, 1986, cz. 2.
• Janusz G., Polonia w Republice Federalnej Niemiec, seria „Rozprawy Wydziału Humanistycznego – Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Rozprawy Habilitacyjne”, 59, Lublin, 1990.
• Janusz G., Szkolnictwo polonijne w Niemczech Zachodnich po drugiej wojnie światowej, w: Szkolnictwo polonijne w XX wieku. Studia i rozprawy, red. A. Koprukowniak, Lublin, 1986.
• Jasiek P., Szkolnictwo polskie w Niemczech w latach 1945–1971, „Polak w Niemczech”, 1972, nr 50.
• Klimaszewski Z. T., Emigracja Polska w Niemczech, Białystok, 2009.
• Kowalczyk W., Szkolnictwo polskie w Niemczech 1945–1948, Warszawa, 1971.
• Kucharski W., Szkolnictwo polonijne w Niemczech Zachodnich. Wybrane zagadnienia, w: Stan i kierunki rozwoju oświaty polonijnej, red. tenże, Lublin, 1978.
• Mrowiec F., Czy trudno być Polakiem w Niemczech. Pięćdziesiąt lat pracy Polskiej Misji
• Katolickiej w Niemczech, w: Polacy w Niemczech. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej w Mülheim/Ruhr w dniach 20–22 września 1995 r., red. M. Lis, Opole, 1996.
• Radzik T., Polska Macierz Szkolna Zagranicą. 1953–1993, Londyn, 1995.
• Ruchniewicz K., Podróże Polaków do Berlina na przełomie XIX i XX wieku, w: Podróżujący Polacy w XIX i XX wieku, red. N. Kasparek, A. Staniszewski, seria „Studia i Materiały – Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Olsztynie”, nr 100, Olsztyn, 1996.
• Ruchniewicz K., Polacy w RFN w latach pięćdziesiątych XX wieku, w: Wokół historii i polityki. Studia z dziejów XIX i XX wieku dedykowane profesorowi Wojciechowi Wrzesiń-
• skiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. A. Ciesielski i in., Toruń, 2004.
• Ruchniewicz K., Polska emigracja niepodległościowa w Niemczech 1945–1989, „Przegląd Polonijny”, Kraków, 2001, z. 3 (101).
• Ruchniewicz K., Polskie zabiegi o odszkodowania niemieckie w latach 1944/45–1975,
• seria „Acta Universitatis Wratislaviensis”, nr 2930, Wrocław, 2007.
• Ruchniewicz K., Stosunek rządu Republiki Federalnej Niemiec wobec emigracji polskiej
• w Niemczech, w: Polonia w Niemczech. Historia i współczesność, Warszawa, 1995.
• Ruchniewicz K., Wprowadzenie, w: Migration und Integration als europäische Erfahrung am Beispiel deutscher Metropolen im 19. und 20. Jahrhundert. Die Polen im Ruhrgebiet und Berlin / Migracja i integracja jako europejskie doświadczenie na przykładzie niemieckich metropolii w XIX i XX w. Polacy w Zagłębiu Ruhry i Berlinie,hrsg. / red. D. Briesen, Z. Fras, K. Ruchniewicz, Wrocław, 1996.
• Szkolnictwo polonijne na świecie. Zarys syntezy, red. A. Koprukowniak, Lublin, 1995.
• Wolak Ł., Działacze Zjednoczenia Polskich Uchodźców w Niemczech w materiałach organów bezpieczeństwa PRL w latach 1945–1970, w: Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2010. Referaty, red. N. Jarska, T. Kozłowski, seria „Letnia Szkoła Historii Najnowszej”, t. 4, Warszawa, 2011.