Odpowiedzialność w ujęciu filozoficznym jako przyczynek do rozważań o odpowiedzialności przedsiębiorstw

• Authors: Inga Mizdrak

Title variants

EN

A Philosophical Take on Responsibility as a Contribution to the Discussion of Businesses Responsibility

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tematem artykułu jest odpowiedzialność, która spośród wielu ontycznych warunków jej aktualizacji (np. odpowiedniej kwalifikacji etycznej, dyspozycji intelektualnej czy racjonalności działania) zakłada przede wszystkim wolność, która konstytuuje wszelką aktywność podmiotów, zarówno osobowych, jak i formalno-prawnych. Oddziałuje przeto w specyficzny sposób na kształtowanie wewnętrznej struktury jednostki ludzkiej czy organizacji. Podjęto próbę dookreślenia kategorii odpowiedzialności na podstawie koncepcji w ujęciu R. Ingardena i K. Wojtyły pod kątem możliwej aplikacji ich koncepcji do współczesnego pojmowania etycznego przedsiębiorstwa. Okazuje się, że filozoficzne rozróżnienia na odpowiedzialność „przed czynem” i „po czynie” R. Ingardena oraz odpowiedzialność za kogoś i za samego siebie według K. Wojtyły mogą służyć za swoisty „elementarz” w rozmaitych formach zarządzania i w podejmowaniu strategii biznesowych. Głównym przedmiotem dociekania staje się kwestia wskazania, że współczesna polaryzacja stanowisk w kwestii odpowiedzialności przedsiębiorstw (choć poparta złożoną argumentacją) jest w rzeczywistości dość jałowa, a może nawet pozorna. Istotne bowiem jest nie to, czy i jaką osobowość posiada spółka, ale co jest istotą jej odpowiedzialności i co jest jej podstawową odpowiedzialnością.

EN

The topic of this paper is responsibility, which has many ontic conditions, including, among many others, appropriate ethical qualification, intellectual disposition and rationality of action, but whose primary one is freedom, which is constitutive of all activity by subjects, both personal and legal ones. Freedom, therefore, has a special effect on the inner structure of an individual or organisation. My first aim is to define more closely the category of responsibility, on the basis of the most important intuitions of Roman Ingarden and Karol Wojtyła, and to consider the applicability of their ideas to the modern understanding of the ethical business. It becomes clear that Ingarden’s philosophical distinction between responsibility “before the act” and “after the act” and Wojtyła’s concept of responsibility “for” someone and for oneself can serve as fundamental reference points in various forms of management and in the choice of business strategies. I argue that the current polarisation of views on the responsibility of businesses (even though supported by complex networks of arguments) is sterile, or perhaps even spurious. What truly matters is not the legal status of a company, but what its basic responsibilities are and the essence of its responsibility.

Keywords

PL

odpowiedzialność; czyn; świadomość; wolność

EN

responsibility; acting; awareness; freedom

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
• Journal: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
• Year: 2013
• Issue: 917
• Pages: 5-20

Contributors

author

Inga Mizdrak

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Katedra Filozofii, ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków, Poland

References

• Etyka biznesu. Z klasyki współczesnej myśli amerykańskiej [1997], red. L.V. Ryan CSV i J. Sójka, „W drodze”, Poznań.
• Filek J. [2001], Filozofia jako etyka, Znak, Kraków.
• Filek J. [2003], Filozofia odpowiedzialności XX wieku, Znak, Kraków.
• Filek J. [2005], Jeśli biznesem biznesu jest biznes, „Tygodnik Powszechny”, nr 17.
• Filek J. [2010], Życie, etyka, inni, Homini, Kraków.
• Friedmann M. [1970], The Social Responsibility of Business is to Increase its Profits, „The New York Times Magazine”, September 13.
• Ingarden R. [1973], Książeczka o człowieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Ingarden R. [1989], Wykłady z etyki, PWN, Warszawa.
• Ladd J. [1970], Morality and the Ideal of Rationality in Formal Organizations, „The Monist”, vol. 54, nr 4.
• Mizdrak I. [2007], Problematyka powinności moralnej na gruncie doświadczenia człowieka w ujęciu Karola Wojtyły [w:] Poznać człowieka. Księga jubileuszowa na siedemdziesiąte urodziny Prof. Adama Węgrzeckiego”, IMJT, Kraków.
• Wojtyła K. [1986], Wykłady lubelskie, KUL, Lublin.
• Wojtyła K. [2000], Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne, wyd. 3, KUL, Lublin.