New Prehistoric Finds from Costa dei Grani, Noto (Syracuse Province), Sicily

• Authors: Fituła Marta

Title variants

PL

NOWE ZNALEZISKA PREHISTORYCZNE Z COSTA DEI GRANI (GMINA NOTO, PROWINCJA SYRAKUZY), SYCYLIA

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

PL

Na wzgórzu Costa dei Grani, w pobliżu miasta Rosolini (Ryc. 1) podczas badań terenowych prowadzonych przez autorkę w ramach rozprawy doktorskiej przygotowywanej pod kierunkiem prof. dr. hab. K. Szymczaka i mających na celu zweryfikowanie kontekstu środowiskowego neolitycznych stanowisk wschodniej Sycylii, pozyskano cenny materiał archeologiczny. zabytki: 54 fragmenty ceramiki i 9 artefaktów kamiennych - pochodzą z 8 miejsc określonych odpowiednio CG1-CG8 (Ryc. 2), przy czym ich największe zagęszczenie zostało zidentyfikowane na szczycie wzgórza oraz na jego południowo-zachodnim zboczu. Większość materiału ceramicznego z Costa dei Grani stanowią fragmenty naczyń różnej wielkości i zastosowania, począwszy od dzbanków, kubków aż po duże pitosy, czy tzw. fruttiere („naczynia na owoce”), natomiast zbiór zabytków z kamienia obejmuje min. krzemienne narzędzia, bazaltowe siekierki i fragment żarna (Ryc. 3-10). Na podstawie analizy formalnej zabytków, zwłaszcza ceramiki, możliwe było ustalenie przynależności do kultury Castelluccio z epoki brązu (2200-1450 p.n.e.), której maksymalny zasięg występowania obejmował niemalże całą Sycylię (Ryc. 11). Charakterystyczne dla tej kultury naczynia malowane (czarna dekoracja na jasnym bądź czerwonawym tle) należą do matt painted ware, typowej także dla obszarów Grecji i centralnej Anatolii. Niektóre fragmenty ceramiki z Costa dei Grani należą do pucharów/mis na wysokiej nóżce (fruttiere), których powierzchnię wewnątrz, jak i na zewnątrz, pokrywały geometryczne wzory, znajdujące liczne analogie na innych stanowiskach kultury Castelluccio (Ryc. 12). W obrębie badanego zespołu zostały ponadto wyróżnione elementy kultury Malpasso i horyzontu Rodi- -Tindari-Vallelunga, natomiast pozostałe fragmenty pod względem formy i dekoracji wykazują ścisłe związki z tradycją chalkolitu (kultury Sant’Ippolito i Serraferlicchio) oraz neolitu (zabytki kamienne). Ukształtowanie naturalne terenu, dostęp do wody słodkiej, żyzność gleby, dostęp do złóż mineralnych (kwarcyt, selenit, gips), strategiczne położenie - to niektóre z cech, które wspierają hipotezę o lokalizacji na wzgórzu osady kultury Castelluccio oraz zamieszkiwaniu tych terenów począwszy od neolitu. Przemawia za tym również repertuar zabytków oraz ich dystrybucja na omawianym terenie, ale weryfikacja będzie możliwa tylko podczas systematycznych badań wykopaliskowych. Prezentowany zespół zabytków jest dotąd jedynym publikowanym materiałem archeologicznym pochodzącym z Costa dei Grani.

Keywords

EN

Castelluccio Culture, Costa dei Grani, flint tools, fruttiere, prehistory of Sicily

• Publisher: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Journal: Światowit
• Year: 2015
• Volume: Tom XII (LIII), fasc. A
• Pages: 171-183

Contributors

author

Fituła Marta

References

• BACCI SPIGO G.M., MARTINELLI M., 1996 Considerazioni sulla cultura di Rodi-Tindari nel territorio di Messina, (in:) D. Cocchi Genick (ed.), L’antica eta del bronzo in Italia, Atti del Congresso di Viareggio, 9-12gennaio 1995, Firenze, 175-183.
• BERNABO BREA L., 1982, La Sicilia prima dei Greci, Milano (1st ed. 1958).
• CASTELLANA G., 2002 La Sicilia neliimillenio a.c., Caltanisetta.
• CULTRARO M., 1996 La facies di Castelluccio, (in:) D. Cocchi Genick (ed.), Lantica eta del bronzo in Italia, Atti del Congresso di Viareggio, 9-12 gennaio 1995, Firenze, 163-174.
• GIMBUTAS M., 1989 The Language of the Goddess, San Francisco.
• GIORDANO I., (forthcoming) Un insediamento castellucciano a Granati Vecchiapresso Rosolini, (in:) M. Cultraro, A. Crispino (eds.), Prima di Thapsos. La Sicilia centro orientale tra l’Eneolitico finale e l’Eta del Bronzo Antico, Atti Convegno di studio: Museo P Orsi, Siracusa, 16-17Dicembre 2011, Roma.
• GUZZARDI L., 1992 Insediamento dell’Eta del Bronzo a Vendicari (Noto) con ceramiche del tipo Thapsos, Tarxien Cemetery e Borg in-Nadur, (in:) D. Cocchi Denick (ed.), L’eta el bronzo in Italia nei secoli dalXVI alXIVa.C., Congresso (Viareggio, 26-30 Ottobre 1989), “Rassegna di Archeologia” 10, 772-773.
• GUZZARDI L., 2001 Il territorio di Noto nelperiodo Greco, (in:) F. Balsamo, V. La Rosa (eds.), Contributi alla geografia storica dell’agro netino, Atti delle Giornate di studio (Noto, Palazzo Trigona, 29-30-31 maggio 1998), Rosolini, 97-109.
• GUZZARDI L., 2008 L’area del Siracusano e l’arcipelago maltese nella Preistoria, (in:) A. Bonanno, P. Militello (eds.), Malta in the Hybleans, the Hybleans in Malta/Malta negli Iblei, gli Iblei a Malta, Atti del Convegno Internazionale (Catania 30 settembre, Sliema 10 novembre 2006), Progetto K.A.S.A. (Koine Archeologica, Sapiente Antichita) 2, Palermo, 39-48.
• GUZZARDI L., BASILE B., 1996 Il Capo Pachino nellAntichita, (in:) F. Prontera (ed.), La Magna Grecia e il Mare, Studi di storia marittima, Taranto, 189-225.
• LIBRA G., 2005 Il sito preistorico di Stafenna, “Sicilia Archeologica” 38, 125-136.
• NICOLETTI F., 1998, L’industria campigana e gli strumenti levigati di Monte Grande, (in) G. Castellana (ed.), Il santuario castellucciano di Monte Grande e l’approvvigionamento dello zolfo nel Mediterraneo nell’eta del Bronzo, Palermo, 359-405.
• ORSI P., 1892, La necropoli sicula di Castelluccio (Siracusa), “BuUettino di Paletnologia Italiana” XVIII, 1-32, 67-84.
• ORSI P., 1893, Scarichi del villaggio di Castelluccio (Sicilia), “Bullettino di Paletnologia Italiana” XIX, 30-51.
• ORSI P., 1897 L’eta della necropoli di Castelluccio in provincia di Siracusa, “Bullettino di Paletnologia Italiana” XXIII, 104-105.
• PICCIONE P., COPAT V., COSTA A., 2008 La ceramica dipinta della facies di Castelluccio: variabilita stilistica e confni territoriali, “Rivista di Scienze Preistoriche” LVIII, 211-238.
• PICCOLO S., 2007, Antiche Pietre. La Cultura dei dolmen nellapreistoria della Sicilia sud-orientale, Siracusa.
• PROCELLI E., 2001 Le frequentazioni piu antiche, (in:) F. Balsamo, V. La Rosa (eds.), Contributi alla geografia storica dell’agro netino, Atti delle Giornate di studio (Noto, Palazzo Trigona, 29-30-31 maggio 1998), Rosolini, 29-46.
• TERRANOVA G., 2008, Le tombe a fronte pilastrata: problemi di lettura metrica, (in:) A. Bonanno, P. Militello (eds.), Malta in the Hybleans, the Hybleans in Malta/Malta negli Iblei, gli Iblei a Malta, Atti del Convegno Internazionale (Catania 30 settembre, Sliema 10 novembre 2006), Progetto K.A.S.A. (Koine Archeologica, Sapiente Antichita) 2, Palermo, 55-70.
• TUSA S., 1999 La Sicilia nella preistoria, Palermo.