Między etniczno-genealogicznym a kulturowym rozumieniem narodu. O potrzebie historycznojęzykowych badań polszczyzny jako języka obcego i drugiego

• Authors: Władysław T. Miodunka

Title variants

EN

Between the ethno-genealogical and the cultural understanding of nation. On the need for historical linguistic study of Polish as L2 and as a foreign language.

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The starting point for our reflection is the observation that the notion of nation has been gaining importance for Poles since the beginning of the 18th c. The political situation provoked viewing the history of the language through the prism of the nation’s fate. This left a stamp on the most important works in the field, in particular on Z. Klemensiewicz’s monumental Historia języka polskiego (‘History of the Polish language’), but also on the works of I. Bajerowa, T. Lehr-Spławiński and S. Urbańczyk. Regarding the history of Polish as the history of the language of the Polish nation has never been reappraised as yet. The author refers to the evolution of sociological concepts and considers the political, ethnogenealogical and cultural understanding of nation (Demos, Ethnos and Kulturnation respectively) to eventually declare his support for the latter. New interpretations of national culture are discussed, as they appear in the works of sociologists (A. Kłosowska, J. Kurczewska), historians and literary historians (A. Borowski, P. Bukowiec, L. Marinelli and E. Prokop-Janiec), in order to justify the postulate of introducing a new view on Polish into the linguists’ consciousness. The interpretation proposed here holds that not only those who were born Polish, are carriers of the language but also the representatives of national and ethnic minorities, immigrants and foreigners who learned Polish for various reasons. Thus understood, the user base learns and uses the language as L1 (Poles and people of Polish descent in different countries of residence), L2 (members of national and ethnic minorities, immigrants) or as a foreign language (foreigners). The phenomenon that the representatives of all these social groups use Polish, is suggested to be called polonofonia (‘polonophony’), to match the pattern of Fr. francophonie, Port. lusofonia. The author believes that future historical linguistic research should devote more space to Polish as L2 and as a foreign language. So far, history of the Polish language seen as the language of users of non-Polish descent, only occurred outside of the mainstream of Polish linguistics, in the works of such authors as M. Strycharska- -Brzezina, A. Burzyńska, A. Dąbrowska and W. Miodunka. Polish linguistics has till now paid little attention to such phenomena as bilingualism, multilingualism, linguistic and cultural contact, and to case studies of bilinguals, e.g. of Polish romantic authors. This ought to change. The author claims that such a view on the Polish language entails a change in the perception of its strength. It turns out that the language was taught as a foreign language to Germans as early as the first half of the 16th c., that it was used as L2 by the representatives of national minorities in the times of the First and Second Polish Republic, that members of other nations have for ages been accepting the Polish language and culture as their own, and not only were Poles becoming denationalized. When viewed from this perspective, Polish appears as one of the more eminent European languages, and also one that is particularly important for communication in Central and Eastern Europe.

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
• Year: 2011
• Issue: 1(11)
• Pages: 179-204

Contributors

author

Władysław T. Miodunka

• Uniwersytet Jagielloński, Kraków

References

• Abrahamowicz Z., 1975, Mesgnien-Meniński Franciszek (1620–1698), [w:] Polski słownik biograficzny, t. xx/3, z. 86, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk, s. 464–466.
• Borawski S., 2000, Wprowadzenie do historii języka polskiego, Warszawa.
• Borowski A., 2005, Tożsamość polska i wielokulturowość jako problem edukacji polonistycznej, [w:] M. Czermińska (red.), Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja: Zjazd Polonistów, Kraków, 22−25 września 2004, t. ii, Kraków, s. 172–186
• Brzezina M., 1978, O potrzebie studiów nad polszczyzną mniejszości narodowych w przeszłości, „Biuletyn PTJ”, xxxvi , s. 59–63.
• Brzezina M., 1986, Polszczyzna Żydów, Warszawa – Kraków.
• Brzezina M., 1989, Polszczyzna Niemców, Warszawa – Kraków.
• Budyta-Budzyńska M., 2010, Socjologia narodu i konfliktów etnicznych, Warszawa.
• Bukowiec P., 2008, Dwujęzyczne początki nowoczesnej literatury litewskiej, Kraków.
• Burzyńska A., 2002, Jakże rad bym się nauczył polskiej mowy… O glottodydaktycznych aspektach relacji język a kultura w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Wrocław.
• Cieśla M., 1974, Dzieje nauki języków obcych w zarysie. Monografia z zakresu historii kultury, Warszawa.
• Cuq J.-P. (red.), 2003, Dictionnaire du didactique du français langue étrangère et seconde, Paris.
• Cuq J.-P., Gruca I., 2005, Cours de didactique du français langue étrangère et seconde, Nouvelle édition, Paris.
• Czelakowska A., 2010, Opisy fleksyjne w gramatykach polskich 1817−1939, Kraków.
• Dąbrowska A., 2000, Tradycje nauczania języka polskiego jako obcego we Wrocławiu do ii wojny światowej, „Przegląd Polonijny” xxvi, z. 1, s. 95–101.
• Dąbrowska A., 2010, Co kryje się w słowie obcy? Z zagadnień nauczania języka polskiego jako obcego, „Poradnik Językowy” nr 10, s. 21–34.
• Dąbrowska A., Pasieka M., 2008, Obraz rodziny w podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego. Ujęcie diachroniczne, [w:] W. T. Miodunka i A. Seretny (red.), W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, Kraków.
• Dobesz U., Pasieka M., 2000, Nauczanie języka polskiego jako obcego na Uniwersytecie Wrocławskim po II wojnie światowej, „Przegląd Polonijny” XX VI, z. 1, s. 103–108.
• Dubisz S., 2009, Dzieje języka polskiego jako problem badawczy w pracy historyka języka. „Poradnik Językowy” z. 3, s. 19–34.
• S. Urbańczyk (red.), 1994, Encyklopedia języka polskiego, Wrocław – Warszawa – Kraków.
• Gajda S. (red.), 2001a, Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, Opole.
• Gajda S., 2001b, Współczesna polska sytuacja językowa, [w:] S. Gajda (red.), Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, Opole, s. 17–63.
• Gajda S. (red.), 2008a, Język polski w europejskiej przestrzeni kulturowo-językowej, Opole.
• Gajda S., 2008b, Polszczyzna wobec kultury polskiej i europejskiej, [w:] S. Gajda (red.), Język polski w europejskiej przestrzeni kulturowo-językowej, Opole, s. 9–75.
• Ihnatowicz I., Mączak A., Zientara B., Żarnowski J., 1988, Społeczeństwo polskie od x do xx wieku, Warszawa.
• Jan Paweł ii, 2005, Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci, Kraków.
• Kajtoch W., 1999, Języki mniejszości narodowych w Polsce, [w:] W. Pisarek (red.), Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, Kraków, s. 279–305.
• Klemensiewicz Z., 2009, Historia języka polskiego, Warszawa.
• Kłoskowska A., 2005, Kultury narodowe u korzeni, Warszawa.
• Kucharska E., Walecki W. (red.), 1998, Dajcie mi za nie pół trzecia grosza… / Gebt mir dorfuer dritthalb groschen…, Kraków.
• Kurczewska J., 1979, Naród w socjologii i ideologii polskiej, Warszawa.
• Kurczewska J., 1999, Naród, [w:] W. Kwaśniewicz (red.), Encyklopedia socjologii, t. ii, Warszawa.
• Lehr-Spławiński T., 1978, Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Warszawa.
• Ligara B., 1987, Galicyzmy leksykalne w listach Zygmunta Krasińskiego na tle wpływów francuskich w polszczyźnie xix wieku. Studium bilingwizmu polsko-francuskiego, Kraków.
• Ligara B., 2010, Bilingwizm polsko-francuski Adama Mickiewicza. W stronę antropologii lingwistycznej, „LingVaria” nr 2 (10), s. 141–170.
• Marinelli L., 2005, Polonocentryzm w historii literatury – jego racje i ograniczenia (w uniwersyteckiej syntezie historycznoliterackiej), [w:] M. Czermińska (red.), Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja: Zjazd Polonistów, Kraków, 22−25 września 2004, t. II, Kraków.
• Miłosz Cz., 1997, Abecadło Miłosza, Kraków.
• Miodunka W., 1990a, Moc języka i jej znaczenie w kontaktach językowych i kulturowych, [w:] W. Miodunka (red.), Język polski w świecie. Zbiór studiów, Warszawa – Kraków, s. 39–49.
• Miodunka W., 1990b, Język a identyfikacja kulturowa i etniczna. Studium kształtowania się tożsamości rodzeństwa należącego do drugiego pokolenia Polonii australijskiej, [w:] W. Miodunka (red.), Język polski w świecie. Zbiór studiów, Warszawa – Kraków, s. 105–125.
• Miodunka W. T., 1999, Język polski poza Polską, [w:] W. Pisarek (red.), Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, Kraków, s. 306–325.
• Miodunka W. T., 2003, Bilingwizm polsko-portugalski w Brazylii. W stronę lingwistyki humanistycznej, Kraków.
• Miodunka W. T. (red.), 2009, Nowa generacja w glottodydaktyce polonistycznej, Kraków.
• Miodunka W. T., 2010a, Historia polszczyzny jako języka obcego. O potrzebie i koncepcji opisu, [w:] R. Przybylska, J. Kąś, K. Sikora (red.), Symbolae grammaticae in honorem Boguslai Dunaj, „Biblioteka LingVariów”, t. 9, Kraków, s. 119–131.
• Miodunka W. T., 2010b, Polszczyzna jako język drugi. Definicja języka drugiego, [w:] J. S. Gruchała, H. Kurek (red.), Silva rerum philologicarum. Studia ofiarowane prof. M. Strycharskiej- Brzezinie z okazji Jej jubileuszu, „Biblioteka LingVariów”, t. 10, Kraków, s. 233–245.
• Miodunka W. T., 2010c, O obecność w historii języka polskiego studiów nad polszczyzną mniejszości narodowych i grup etnicznych. Jubileusz prof. Marii Strycharskiej-Brzeziny, „LingVaria”, nr 2 (10), s. 267–277.
• Miodunka W. T., 2010d, Dwujęzyczność, walencja kulturowa i tożsamość (e)migracji polskiej w świecie, „Biuletyn PTJ” XVI, s. 51–71.
• Pisarek W. (red.), 1999, Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, Kraków.
• Prokop-Janiec E., 2005, Literatura i kultura mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w dyskursie większości, [w:] M. Czermińska (red.), Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja: Zjazd Polonistów, Kraków, 22−25 września 2004, t. ii, Kraków.
• Sękowska E., 2010, Język emigracji polskiej w świecie. Bilans i perspektywy badawcze, Kraków.
• Stachowski S., 2010, Lista zestawień leksykalnych polsko-tureckich Franciszka Menińskiego, [w:] J. S. Gruchała, H. Kurek (red.), Silva rerum philologicarum. Studia ofiarowane prof. M. Strycharskiej-Brzezinie z okazji Jej jubileuszu, „Biblioteka LingVariów”, t. 10, Kraków, s. 385–390.
• Strycharska-Brzezina M., 2009, Socjostylistyka a dzieje literatury polskiej. Studia nad stylizacją językową w utworach literackich, Kraków.
• Wielka Encyklopedia PWN, t. 1–31, Warszawa 2001–2005.
• Wierzbicka A., 1999, Język – umysł – kultura. Wybór prac pod red. J. Bartmińskiego. Warszawa.
• Wróblewska-Pawlak K., Język – tożsamość – imigracja. O strategiach adaptacyjnych Polaków zamieszkałych we Francji w latach osiemdziesiątych xx wieku, Warszawa.
• Zieniukowa J., 2001, Kaszubszczyzna, [w:] S. Gajda (red.), Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, Opole, s. 445