Kształtowanie się tureckiej tożsamości kulturowej po reformach Kemala Mustafy Atatürka

• Authors: Emilia Skowron

Title variants

EN

Shaping of Turkish Culture Identity after the Reforms of Kemal Mustafa Atatürk

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Republika Turcji powstała w 1923 r. i stała się nowym tworem państwowym odrzucającym przeszłość osmańską. Podstawową kategorią stał się jednolity naród – przeciwieństwo wieloetnicznego społeczeństwa Imperium Osmańskiego, w którym istotna była przynależność do ummy muzułmańskiej a nie do narodu. Całkowite zmodernizowanie, wg założyciela i reformatora nowej Turcji – Atatürka, mogło dokonać się tylko poprzez reformy inspirowane osiągnięciami cywilizacji europejskiej. W pierwszych latach wprowadzono wiele zmian, które miały przebudować państwo na wzór europejski. Wśród głównych nurtów należy wyróżnić laicyzm usuwający religię ze sfery publicznej w celu otwarcia społeczeństwa na nowoczesne rozwiązania. Widoczne są trzy nurty kształtujące tożsamość Turków: turecki (przedislamski), muzułmański i nacjonalistyczny. Wskazuje to na złożoność tożsamości mieszkańców, którzy czują się jednocześnie Turkami i muzułmanami. Rodzi się pytanie o ich przynależność cywilizacyjną ze względu na to, że przyjęli wiele z cywilizacji europejskiej przy jednoczesnym kultywowaniu dawnych praktyk i podtrzymywaniu wartości wyrastających z islamu. Dziś coraz bardziej widoczne jest odnawianie się islamu, co wskazuje na powierzchowność procesów laicyzacji stojących u podstaw tworzenia nowej Republiki Turcji.

EN

The Republic of Turkey, founded in 1923, has become a new state formation rejecting the Ottoman past. The unified nation has become a primary category—the opposite of the multi-ethnic society of the Ottoman Empire, in which belonging to the Muslim umma was more important than belonging to the nation. According to the founder and reformer of the new Turkey—Atatürk, complete modernization could only take place through reforms inspired by the achievements of European civilization. In the first years many changes were introduced, which were to rebuild the country on a European model. Laicism can be distinguished as the main trend, that removed religion from the public sphere in order to open society to modern solutions. There are three trends that shape the Turkish identity: Turkish (pre-Islamic), Muslim and nationalist. This indicates the complexity of the identity of Turkish residents who feel both as Turks and Muslims. The question arises about their affiliation to a civilization due to the fact that they adopted many of European civilizations while cultivating old practices and maintaining values rooted in Islam. Today, the restoration of Islam is becoming more and more visible, which indicates on the exterior of the secularization processes underlying the creation of the new Turkish Republic.

Keywords

PL

Atatürk; islam; kemalizm; laicyzm; tożsamość; Turcja

EN

Atatürk; Islam; kemalism; laicism; identity; Turkey

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2019
• Volume: 10
• Issue: 3
• Pages: 123-145

Contributors

author

Emilia Skowron

References

• Ananicz, Szymon. Turcja i Armenia w cieniu Wielkiej Tragedii. https://www.osw.waw.pl/sites/default/files/komentarze_167.pdf (dostęp: 07.01.2019).
• Bilsel, Fatma. „Islam, modernity and politics of public realm of Turkey. The Kocatepe complex of Ankara. W Building as political act, redakcja Beth Young, Thomas Gelsanliter. Nowy Jork: Wydawnictwo ACSA, 1997.
• Bromberek, Agata & Agata Wielgołaska. Turcja: półprzewodnik obyczajowy. Warszawa: Nowy Świat, 2011.
• Chudziak, Mateusz. „Atatürk fantazmatyzowany. Ludowe wyobrażenia o założycielu Republiki Tureckiej”. Sensus Historiae 21, nr 4(2015): 153-170.
• Chudziak, Mateusz. Pucz jako mit założycielski. Filary ideologiczne nowej Turcji. Warszawa: Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, 2017.
• De Mattei, Roberto. Turcja w Europie. Tłumaczyła Katarzyna Piekarz. Kraków: Stowarzyszenie Kultury Chrześcijańskiej, 2009.
• Dyczewski, Leon. Kultura polska w procesie przemian. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1993.
• Ersan, Gökhan. „Secularism, Islamism, Emblemata: The Visual Discourse of Progress in Turkey”. Design Issues 23, nr 2 (2007): 66-82.
• Falski, Jacek. „Zderzenie państwa świeckiego z państwem wyznaniowym. Turecki spór o laickość”. W Państwo wyznaniowe. Doktryna, prawo i praktyka, redakcja Jarosław Szymanek. Warszawa: Elipsa Dom Wydawniczy, 2011.
• Golka, Marian. Cywilizacja współczesna i globalne problemy. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2012.
• Huntington, Samuel. Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego. Tłumaczyła Hanna Jankowska. Warszawa: Wydawnictwo Literackie Muza SA, 2008.
• Kałużyński, Stanisław. Tradycje i legendy ludów tureckich. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1986.
• Karbowska, Agata. Kultura strategiczna Turcji za czasów Atatürka. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2017.
• Kołodziejczyk, Dariusz. Turcja. Warszawa: Wydawnictwo Trio: Collegium Civitas, 2011.
• Koneczny, Feliks. O wielości cywilizacyj, Komorów: Wydawnictwo Antyk Marcin Dybowski, 1995.
• Lewis, Bernard. Narodziny nowoczesnej Turcji. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972.
• Łątka, Jerzy. Atatürk: twórca nowoczesnej Turcji. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2016.
• Matusiak, Marek. Wielki skok: Turcja pod wodzą Erdoğana. Warszawa: Wydawnictwo Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, 2015.
• Orhan, Ebru. Tureckie media za rządów Recepa Tayyipa Erdoǧana (2003-2014). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2017.
• Piotrowski, Stanisław. Tureckie blaski i cienie. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1975.
• Reychman, Jan. Historia Turcji. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.
• Rusiński, Mikołaj. Turcja – na wschód od Europy, na zachód od Azji. W Bliski Wschód w XXI wieku. Polityka – Społeczeństwo – Zmiana, redakcja Joanna Piechowiak-Lamparska, 29-40. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2014.
• Shaw Stanford i Ezel. Historia Imperium Osmańskiego i Republiki Tureckiej. T. 2: 1808-1975. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2012.
• Stirling, Paul. „Social ranking in Turkish village”. The British Journal of Sociology 4, nr 1(1953): 31-44.
• Sulkowski, Mariusz. „Świeckość, wolność religijna i prawa człowieka jako fundamenty demokracji liberalnej – percepcja w chrześcijaństwie i islamie”. W Implementacja zasad religijnych w sferze politycznej, redakcja Ryszard Michalak. Zielona Góra: Wydawnictwo Morpho, 2016.
• Szymański, Adam. Między islamem a kemalizmem: problem demokracji w Turcji. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 2008.
• Szymański, Adam. „Turcja jako pomost między Wschodem a Zachodem?”. W Wschód w globalnej i regionalnej polityce międzynarodowej, redakcja Adam Bartnicki. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2009.
• Toynbee, Arnold. Studium historii. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2000.
• Troński, Bronisław. Turcja bez tajemnic. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1981.
• Yıldırım, Magdalena. Życie codzienne w Stambule. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2014.
• Yocum, Glenn. „Notes on an Easter Ramadan”. Journal of the American Academy of Religion 60, nr 2(1992): 201-230
• Zürcher, Erik. Turcja: od sułtanatu do współczesności. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2013.

Identifiers

DOI

10.18290/rkult.2019.10.3-6