Wpływ wyboru papieża Jana Pawła II na stosunek władz państwowych do Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim. Metody i przykłady

• Authors: Śmierzchalski-Wachocz Dariusz

Title variants

EN

Impact of the election of Pope John Paul II on the attitude of state authorities to the Catholic Church in Western Pomerania. Methods and examples

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

16 października 1978 roku wybór papieża Polaka – Jana Pawła II przebudził Kościół katolicki w Polsce i samo społeczeństwo. Natomiast pierwsza pielgrzymka do Ojczyzny w 1979 roku, do której nie mogło dojść w 1966 roku w osobie papieża Pawła VI, ośmieliły Polaków, w tym także ludzi Kościoła. Wybór papieża Polaka przełożył się na prawdziwy bum powołaniowy w Polsce, w tym w seminarium paradyskim, nad którym nie były w stanie zapanować władze komunistyczne. Natomiast pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny i kolejne dwie przebudziły sumienia Polaków, jak to podkreśla George Weigel w swoich publikacjach. Owocem pielgrzymki były narodziny „Solidarności”. Przez kolejne lata 80. Kościół oraz społeczeństwo w Polsce, a tym bardziej na tzw. Ziemiach Odzyskanych, żyło w klimacie i duchu pielgrzymek papieskich oraz peregrynacji obrazu MB Częstochowskiej. Jednak system komunistyczny nie zamierzał dać za wygraną. Nasilił na ogromną skalę działania operacyjne Służby Bezpieczeństwa, czego wyrazem były skrytobójcze mordy ludzi z opozycji. Przykładem jest rodzina Mariana Jurczyka oraz ludzi Kościoła katolickiego, w tym ks. Jerzego Popiełuszki. Jednak takie działania jedynie wzmagały w społeczeństwie i osobach duchownych wolę walki z systemem. Stąd dni systemu komunistycznego w Polsce, w tym na Pomorzu Zachodnim, były policzone. Kontraktowe wybory z czerwca 1989 roku jedynie potwierdziły ten fakt. Niestety, nie udało się w 1990 roku ostatecznie odciąć ludzi minionego sytemu i jego mentalności. Czego konsekwencje kraj przeżywał i niestety, nadal przeżywa na różnych płaszczyznach życia politycznego, społecznego, a zwłaszcza w przekazach mediów prywatnych, pozostających w rękach ludzi związanych z minionym systemem.

EN

On December 16, in 1978, the election of the Polish Pope John Paul II awakened the Catholic Church in Poland and the society itself. The first pilgrimage of the Pope to Poland in 1979, that couldn’t be realized in 1966 as a pilgrimage of the Pope Paul VI, encouraged Polish people as well as the Church. The election of the Polish cardinal as a pope caused in Poland the beginning of a real “boom” of vocations to priesthood, also in Paradyz (Paradyż) Seminary. Even communist authorities were not able to control it. The first pilgrimage of Pope John Paul II to His homeland and the next, awakened the conscience of Polish nation, as G. Weigel emphasizes in his publications. “The birth” of “Solidarity” was the fruit of this first pilgrimage. Over the following 1980s, the Church and the society in Poland, and especially on the so-called Regained Territories, lived in the spirit and atmosphere of both – papal pilgrimages and the peregrination of the miraculous image of Our Lady of Czestochowa (Częstochowa). However, the communist system was not going to give up. It intensified on the large scale the operations of the Security Service, expressed in treacherous murders of people of opposition. The example of such oppression was the family of Marian Jurczyk, also people and priests of the Catholic Church, like priest Jerzy Popiełuszko, murdered treacherously. However, such action only intensified in society and in clergy the spirit of fighting with the system. Hence the days of the communists were numbered. The regulatory election in June 1989 only confirmed this fact. Unfortunately, in 1990 it was not possible to finally cut off the people of the passing system and its mentality; it have caused the consequences, which were and still are in various areas of political and social life, and especially in the media, remaining in the hands of people of the passing system.

Keywords

PL

komunizm; duchowieństwo; Solidarność; opozycja; Kościół katolicki; Pomorze Zachodnie i Środkowe; Jan Paweł II; pielgrzymki; Szczecin; Koszalin; biskup Kazi¬mierz Majdański; biskup Ignacy Jeż

EN

Communism; clergy; Solidarity; opposition; the Catholic Church; Western and Central Pomerania; John Paul II; Szczecin; Koszalin; bishop Kazimierz Majdański; bishop Ignacy Jeż

• Publisher: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego w Szczecinie / Wyższe Seminarium Duchowne w Koszalinie
• Journal: Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
• Year: 2020
• Issue: 27
• Pages: 501–523

Contributors

author

Śmierzchalski-Wachocz Dariusz

• Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego

References

• „Papież musiał zginąć”. Wyjaśnienia Ali Agcy. Wstęp i opracowanie dokumentów Andrzej Grajewski, wybór dokumentów Andrzej Grajewski, Michał Skwara. Katowice: Wydaw¬nictwo Kurii Metropolitalnej „Gość Niedzielny”, Instytut Pamięci Narodowej, 2011.
• 30 lat seminariów duchownych na Pomorzu Zachodnim, red. Tadeusz Ceynowa. Koszalin: Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego, 2013.
• Archiwum Akt Nowych w Warszawie. KC PZPR, sygn. LI/230.
• Archiwum Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie. Sygn. 00103/152; t. 4, 00103/152, t. 54; 00103/152, t. 58; 0058/38/CD/1; 0012/220, t. 4; 0012/275, t. 1; 0024/298, t. 3; 008/641, t. 2; 0012/221, t. 4; 0012/221, t. 6; 0012/221, t. 7; 0012/221, t. 10; 0012/221, t. 11; 0012/222, t. 4; 00103/152, t. 6; 00103/152, t. 10; 0012/219, t. 3; 0012/223, t. 2; 0012/271, t. 2; 0012/222, t. 2; 0012/275, t. 1; 00104/474.
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Poznaniu, Sygn. 060/157, t. 7; 060/275.
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, BU 0713/ 184, t. 1.
• Archiwum Państwowe w Szczecinie Wydział ds. Wyznań UW. Sygn. 10.
• Archiwum Państwowe w Zielonej Górze Wydział ds. Wyznań UW. Sygn. 273; 12.
• Ceynowa, Tadeusz. „30 lat Wyższego Seminarium Duchownego w Koszalinie”. W: 30 lat seminariów duchownych na Pomorzu Zachodnim, red. Tadeusz Ceynowa. Koszalin: Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego, 2013.
• Ceynowa, Tadeusz. „Aparat bezpieczeństwa wobec biskupa Ignacego Jeża w początkach jego działalności w Koszalinie”. W: Kościół katolicki w realiach władzy komunistycznej na Pomorzu Środkowym w latach 1945–1989, red. Tadeusz Ceynowa, Paweł Knap. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej, 2011.
• Garlicki, Andrzej. Karuzela. Rzecz o Okrągłym Stole. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 2004.
• Jan Paweł II w Szczecinie. Meldunki operacyjne Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych z 1987 roku. Wstęp Zbigniew Stanuch, wybór i opracowanie Magdalena Semczyszyn, Anna Sitkowska, Zbigniew Stanuch. Warszawa–Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej, 2008.
• Komunizm w Polsce. Zdrada – zakłamanie – zniewolenie, red. Włodzimierz Bernacki, Henryk Głębocki, Maciej Korkuć, Filip Musiał, Jarosław Szarek, Zdzisław Zblewski. Kraków: Wydawnictwo Kluszczyński, 2005.
• Latka, Rafał. Episkopat Polski wobec stosunków państwo-Kościół i rzeczywistości społeczno-politycznej PRL 1970–1989. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2019.
• Litka, Piotr, Grzegorz Głuszak. Skompromitować papieża. Nieznane fakty i dokumenty dotyczące Jana Pawła II. Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej, 2011.
• Litka Piotr. Ksiądz Jerzy Popiełuszko. Dni, które wstrząsnęły Polską. Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej, 2010.
• Maciejowski, Maciej. „Kościół katolicki wobec strajków w Szczecinie (17 sierpnia – 3 września 1988 r.)”. W: Zarejestrujcie nam „Solidarność”! Strajk sierpniowy 1988 r. w Szczecinie. Materiały pokonferencyjne red. Artur Kubaja i Maciej Maciejowskiego. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej, 2009.
• Prokop, Krzysztof Rafał. Biskupi zachodniopomorscy (X–XX w.). Koszalin, 2003.
• Raina, Peter. Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989. T. 3: lata 1975–1989. Poznań–Pelplin: Wydawnictwo W drodze, 1996.
• Raina, Peter. Troska o internowanych. Interwencje abp. Dąbrowskiego u gen. Kiszczaka. 1982–1989. Warszawa: Wydawnictwo von Borowiecky, 1999.
• Rolicki, Jan. Edward Gierek: przerwana dekada. Warszawa: Wydawnictwo Fakt, 1990.
• Śmierzchalski-Wachocz, Dariusz. Duchowieństwo rzymskokatolickie na Pomorzu Zachodnim, Środkowym i Ziemi Lubuskiej w świetle dokumentów państwowych z latach 1945–1989. T. 1. Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2014.
• Weigel, George, Ostateczna rewolucja. Kościół sprzeciwu a upadek komunizmu. Tłum. Wojciech Buchner. Poznań: Wydawnictwo W drodze, 1995.
• Weigel, George. Świadek nadziei. Biografia papieża Jana Pawła II. Tłum. Maria Tarnowska, Jadwiga Piątkowska, Dominika Chylińska, Jacek Illg, Rafał Śmietana. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2000.
• Wejman, Grzegorz. „30-lecie Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Szczecinie”. W: 30 lat seminariów duchownych na Pomorzu Zachodnim, red. Tadeusz Ceynowa. Koszalin: Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego, 2013.
• Wizyta Jana Pawła II w Polsce 1979. Dokumenty KC PZPR i MSW, wstęp i opracowanie Andrzej Fiszke, Marcin Zaremba. Warszawa: Biblioteka Więzi, 2005.
• Zieliński, Zygmunt. Kościół w Polsce. 1944–2002. Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne Polwen, 2003.
• Zieliński, Zygmunt. Papiestwo i papieża dwóch ostatnich wieków. Warszawa: Wydawnictwo Pax, 1999.

Identifiers

DOI

10.18276/skk.2020.27-29