Kino i teatr – kulturowa kolizja mediów (1895-1914)

• Authors: Marek Hendrykowski

Title variants

EN

Cinema and Theatre – Cultural Collision of the Media (1895-1914)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor skupia się na metodologicznych problemach badania zależności między teatrem i filmem na przełomie XIX i XX w. Tezą wyjściową jest twierdzenie, że w przypadku związków teatru i filmu w najwcześniejszym okresie rozwoju kinematografii mamy do czynienia nie z prostym stykiem dwu zbliżonych do siebie dziedzin, lecz z intrygującym i bardzo złożonym zjawiskiem kulturowym. Związki między teatrem a filmem na ogół były w przeszłości traktowane jako coś oczywistego, dając z jednej strony sposobność do wywyższania teatralnego Olimpu ponad pogardzaną plebejską rozrywkę, jaką stanowiły ruchome obrazy (nieprzypadkowo zwane pogardliwie flickers, czyli „migotkami”). Z drugiej strony długo pokutowało przekonanie wywyższające kino jako dziedzinę twórczości, która stała się sobą dopiero wówczas, gdy rzekomo zerwała więzy teatralnego uwikłania. Autor dowodzi, że teatralno-filmowym powinowactwom z przełomu XIX i XX w. daleko do jednoznacznej oczywistości. Wprost przeciwnie, okazują się one bardzo złożone. Aby je rozpoznać, należy uwzględnić kilka perspektyw badawczych: filmoznawczą, teatrologiczną, medioznawczą, kulturoznawczą oraz komparatystyczną. Kino „spotykało” się w tamtym czasie nie tylko z teatrem, lecz również z innymi dziedzinami kultury: literaturą, malarstwem czy muzyką. Jednak żadne z tych spotkań nie było tak dramatyczne, pełne napięcia i zarazem owocne dla przyszłości ruchomych obrazów, jak właśnie wczesna ewolucja ich relacji ze światem teatru.

EN

The author focuses on the methodological problems of studying the relationship between theatre and film in the late 19 th and early 20 th century. His starting point is the claim that in the case of relations between theatre and film in the earliest stages of the development of the cinema, we are not dealing with a simple junction between domains similar to each other, but an intriguing and very complex cultural phenomenon. Relationships between theatre and film in general have in the past been treated as a matter of course, on the one hand giving one the opportunity to exalt the theatrical Olympus as opposed to the plebeian and despised entertainment of moving pictures (they were not contemptuously called flickers by mistake). On the other hand, a belief lingered exalting the cinema as a field of creativity, which only became itself when it allegedly broke all the bonds with the theatre. The author argues that the affinities between theatre and film of the late 19 th and early 20 th century are not obvious. On the contrary, they prove to be very complex. In order to recognise them, one needs to consider several research perspectives: film studies, theatre studies, media studies, cultural studies and the comparative perspective. The cinema of the time, touched on not only theatre, but other forms of culture such as literature, painting or music. However, none of these relationships was as dramatic, tense and fruitful for future moving images, as the early evolution of the relationship with the world of theatre.

Keywords

PL

teatr; film

EN

theatre; film

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2014
• Issue: 87-88
• Pages: 6-31

Contributors

author

Marek Hendrykowski

• Katedra Filmu, Telewizji i Nowych Mediów, Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań