Krajobraz kulturowy : perspektywy badań i ochrony

• Authors: Kornecki Marian

Title variants

EN

CULTURAL LANDSCAPE. RESEARCH AND PROTECTION PERSPECTIVES

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The paper was presented at the conference Conservation of Historical Monuments on the Threshold o f the 21st Century, Cracow. October 1990. The protection of the cultural landscape, as a context of values comprising the identity of heritage and also as a conservation problem, is not a new ^ssue any more. In the beginning of the 20th century still, Polish theoreticians perceived the significance of the surroundings and environment of historical monuments as a factor determining their influence and formed the first postulates of landscape protection. In times contemporary to us, many authors have influenced the determination of the theoretical criteria of these problems, by using the concepts of „monumental spatial structures , „landscape architecture", „historical space" and others, outlining also the principles of reconstruction of the landscape, in its broad sense. Some scientific and conservation circles have also prepared documentation in this sphere, some of it still of an experimental nature. However, the case was worse with the implementation attempts, which was caused first of all by the insufficiency of the appropriate legal regulations and the incoherence of the potentially involved authorities and institutions. In spite of everything, evolution tried to keep up with the needs o f the times and in accordance w ith the up-to-dateness of views. The cultural landscape is a register of history in a concrete space. Its shape and identity features have been formed by primary factors originating from nature and secondary factors, being the result of man's activity. The similarity of cocreating factors has gradually determined the formation of common features, adequate for each region and country. It should also be added that important meaning for the development of identity features of the cultural landscape is in the spiritual culture factors, strongly influencing the crystallization of material features. Poland's cultural landscape was shaped in the orbit of Western culture, but with considerable features of a specific cultural junction — between the West and the East. The cultural landscape developed in a harmonious way, so long as the logical balance between the activity of man and the „effeciency of a concrete space was not disturbed. Currently, there are accelerated phenomena of degradation of the natural environment due to excessive utilization, devastation of historical spatial structures, disappearance of the historical substance and other negative phenomena. The disappearance of awareness conducive to the preservation of regional separateness is a dangerous thing, as is the rush towards incorrectly understood modernity and negligence in the field of „spiritual culture" stimulating protection and continuation of values of interest to us. The recent decades have brought damages in our country, in part irreversible, as a result of a consciously steered campaign of a doctrinal nature, aiming at obliteration of cultural separateness. As has already been said, Polish scientific and conservation circles have developed premises for counteraction, next to the attempts to expand intervention in accordance with the expansion of the concept of historical monument. An important experience here was, among others, the creation of landscape parks, which took into consideration the postulate of preserving the full context of values and the organization of multi-sphere institutional forms, implementing the desired integration of protection of all the elements comprising the cultural identity of the protected areas, including the cooperation of historical momument protection with the protection of nature, which had been neglected in the past. One of the important achievements was also development o f the methodology of multi-specialist investigations and inclusion of these results in the conclusions concerning the establishment of several-degree zones of conservation protection, introduced as an obligatory element in spatial engineering. Execution difficulties resulted from lack of necessary personnel and means for the broad implementation of these principles according to need. Today, Poland is going through a significant period of political and economic changes. These are also accompanied by changes in the sphere of the organization administration, including conservation authorities. In the face of these changes, new perspectives are emerging for cultural landscape protection in a contemporary view, which is no longer negated, but whose execution according to need is a vague metter. Hopefully, the coming years will being the desired results, and the currently reformed conservation services will be able to meet the awaiting challenges.

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 1991
• Issue: 1
• Pages: 19-25

Dates

published

1991

Contributors

author

Kornecki Marian

References

• S. T omk o w i c z, Szpecenie kraju. Krakow 1909;
• E. Ł u s k i n a, W obronie piękności kraju. Krakow 1913;
• G. K o w а I s k i, O naszą kulturę. Uwagi o odbudowie kraju i ratowaniu zniszczonych wojną zabytkow. W: Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa Opieki nad Polskimi Zabytkami Sztuki i Kultury za r. 1914 i 1915. Krakow 1916, ss. 5-34.
• J .B o g d a n ow s k i , Wybrane problemy rewaloryzacji w świetle teorii i praktyki. W: Informacja MR 1.6, Zakład Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej. Krakow 1986, ss. 7-26;
• J. W. Rączka, Podstawy rewaloryzacji architektury w regionach' krajobrazowych (Wartości i zagrożenia — rozważania nad metodą — cechy regionalne — problemy rewaloryzacji). Monografia 35, Politechnika Krakowska, Krakow 1985.
• H. P i e ń k o w s k a , Nowa metoda planowania konserwatorskiego. Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, XI, 1977, ss. 107-114.
• J. B o g d a n o w s k i , M. Ł u c z y ńs k a - B r u z d a , Z. N o v e k Architektura krajobrazu. Warszawa-Krakow 1973, wyd. II 1979, tamże obszerny wybor literatury wcześniejszej.
• A. K a r ł o ws k a - Kamz o wa , Przestrzeń historyczna jako forma szczegolna krajobrazu kulturowego. W: Mapa obiektow i zespołow zabytkowych Państwa Polskiego. Rydzyna 1984, ss. 5-17.
• Przestrzeń historyczna częścią polskiej przestrzeni. Materiały sympozjum naukowego. W: Ochrona zabytkow a gospodarka przestrzenna Polski, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, PAN, Biuletyn Informacyjny z. 52, Warszawa 1985, ss. 5-123.
• J. Pr us z yńs k i , Prawna ochrona zabytkow architektury w Polsce. Warszawa 1977; Memoriał o stanie zabytkow w Polsce. Oprać. Głowna Komisja Ochrony Zabytkow SHS pod kier. T. Rudkowskiego. Warszawa 1981.
• J. K ł o c z ows k i , Dzieje chrześcijaństwa polskiego. T. I, Paryż 1987, passim;
• T. Ch r z a n ow s k i , Wędrowki d o Sarmacji euro - pejskiej. Krakow 1988, ss. 7-53.
• M. Ch owa n i e c , Zarys teorii i zasad kształtowania osiedli i terenow wiejskich. Krakow 1986.
• G. Henkel , Die Strukturwandel landlicher Siedlungen in der BRD. Paderborn-Munchen 1978, ss. 1 -3.
• J. B o g d a n ows k i , Regionalizm nasz czy obcy? (Manowce wspołczesnego regionalizmu. W: Wybrane zagadnienia ochrony konserwatorskiej historycznych struktur regionalnych oraz ich wspołczesne architektoniczno-urbanistyczne kształtowanie. Materiały z II Ogolnopolskiego Sympozjum A rchitektury Regionalnej. Krakow-Zakopane 1981, ss. 69-75.
• M. Ł u c z y ń s k a - B r u z d a , Parki krajobrazowe Polski Południowej.„ Czasopismo Techniczne" 1967; (z. 1-B(103);
• Z. Novak, M. Ł u c z y ń s k a - B r u z d a , J. B o g d a n o w s k i , System parkow krajobrazowych Polski Południowej jako wspołczesna skała terenow rekreacyjnych. Teka Komisji Urbanistyki i Architektury IV, 1970, ss. 69-79.
• J. B o g d a n o w s k i , Metoda „jednostka — wnętrze" w rewaloryzacji krajobrazu miast zabytkowych. Teka Komisji Urbanistyk' i Architektury XI, 1 977, s. 73 in.;
• J. B o g d a n o w s k i, Kompozycja i planowanie w architekturze krajobrazu. Ossolineum 1976, ss. 50-59.
• B. Treter , Uwagi o związku między przyrodą a zabytkami. „0chrona Przyrody" 1933- nr 13.
• Z. J a g o d z i ń s k i , M. Kornec k i , Studium zagospodarowania przestrzennego strefy konserwatorskiej „ A " w Dobczycach. Koncepcja rewaloryzacji oraz budowa skansenu.W: Ochrona krajobrazu kulturowego. Między dokumentacją a realizacją. Warszawa 1984, ss. 64-92;
• Ciż, Tabelaryczna metoda analizy tradycyjnego budownictwa wiejskiego jako podstawa syntezy badań regionalnych, tamże, ss. 93-103;
• M. Grabski , Model dokumentacji konserwatorskiej „Świnna Poręba". „Ochrona Zabytkow" 1989, nr 2, ss. 182-185.
• M. Kornecki , Dokumentacja konserwatorska w świetle problemu rewaloryzacji wsi. „Informacje Bieżące PKZ" 1980, nr 36;
• M. Kornecki, Polnische Wege zur Wiederaufwertung des Dorfes. Erfahrungen und Probleme aus der Sicht der Denkmalpflege. „Berichte zur deutschen Landeskunde", Trier, Bd. 54,1980, ss. 53-81 ;
• M. Kornecki. Problemy pejzażu kulturowego wsi. „Ochrona Zabytkow" 1982, nr 3-4, ss. 143-154;
• M. Kornecki, Ochrona krajobrazu kulturowego. Między dokumentacją a realizacją. W: publ. pod tym samym tytułem. Warszawa 1984, ss. 8-57;
• M. Kornecki, Problemes de l'identite et de la mise en valeur du paysage culturel de la campagne. W: Problemes du patrimoine et de l'identite culturelle en Pologne. PKN ICOMOS 1984 (materiały na międzynarodowe kolokwium w Rostocku, NRD);
• M. Kornecki, Protection o f traditional village buildi ig — a problem o f preserving the identity o f Polish cultural landscape. W: Old Cultures in New Worlds. PKN ICOMOS 1987 (materiały na międzynarodowe kolokwium w Waszyngtonie);
• M. Kornecki, Probleme der Kulturlandschaft in Polen. Betrachtungen aus der S icht Denkmalpflege. „Loccumer Protokolle" 12/1987 (materiały z międzynarodowego kolokwium: Kolloquium zur Europaischen Kampagne fur den landlichen Raum. Rehburg-Loccum, RFN) ss. 47-67.

Identifiers

ISSN

0029-8247