Zmiany semantyki morfemu rdzeniowego *myš- a zmiany motywacji zachodniosłowiańskich fitonimów dialektalnych

• Authors: Padporynava Liubou

Title variants

EN

The changes in semantics of root morpheme *myš- and the changes in motivation of West Slavic dialectal phytonyms

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zawężenie wyobrażeń rdzennych użytkowników języka o zwierzęciu Mus L. powoduje zmiany w semantyce morfemu rdzeniowego *myš- i odpowiednio w motywacji zachodniosłowiańskich fitonimów dialektalnych o tym rdzeniu. Zmiany semantyczne polegają na specjalizacji znaczenia, kiedy to towarzyszące od początków istnienia słowa wyobrażenia i skojarzenia emocjonalne zostają wypchnięte na peryferia semantyki. Prowadzi to do stopniowego zacierania się więzi motywacyjnych pomiędzy fitonimami a ich nazwami. Jednym ze sposobów na zachowanie fitonimów dialektalnych jest adaptacja mechanizmów motywacyjnych do opisanych wyżej zmian semantycznych. W przypadku omawianych w artykule nazw roślin fitonimy, pierwotnie motywowane okrywowością roślin, stopniowo zmieniły swoją motywację na korzyść podobieństwa do myszy. Przyczyny danych zmian upatrujemy w tym, że sem ‘pełznący’ nie jest już odbierany przez rdzennych użytkowników języka jako składnik semantyki rdzenia *myš-, a więc motywacja fitonimów uległa zmianie i obecnie realizowana jest przez aktualnie uświadamiany sem ‘mysi’.

EN

Contraction of the concept of the animal Mus L. leads to changes in semantics of the root morpheme *myš- and accordingly in motivation of West Slavic dialectal phytonyms. The changes in semantics are based on specialization of meaning. As a result, the emotional associations, which was accompanied to the phytonyms at earlier stages, turn up at the periphery of the semantics. This fact leads to gradual loss of connection between the plant properties and the semantics of the roots of their names. The motivational mechanisms of phytonyms adapt to the changes of the semantics. As a result, the phytonyms, which were motivated by covering the ground with their leaves and stalks, are gradually becoming motivated by their similarity with the mice. The reason of these changes is that now the seme ‘groundcover’ is not realized by native speakers as a component of actual semantics of the root *myš-, so the motivation of the phytonyms has changed and become to embody in the seme ‘mousy’.

Keywords

PL

fitonimia zachodniosłowiańska; semantyka; motywacja semantyczna

EN

West Slavic phytonyms; semantics; semantic motivation

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2017
• Volume: LXIV
• Pages: 217-232

Dates

published

2017

Contributors

author

Padporynava Liubou

• Katedra Językoznawstwa Teoretycznego i Słowiańskiego, Wydział Filologiczny, Białoruski Uniwersytet Państwowy

References

• Abajew Wasilij, 1995, Izbrannyje trudy, t. II, Obszczeje i srawnitielnoje jazykoznanije, „Ir” Publishers, Władikawkaz.
• Annienkow Nikołaj, 1878, Botaniczeskij słowarʹ, Tipografija Impieratorskoj Akadiemii Naukб Sankt-Pietierburg.
• Borisowa Antonina, 1955, Wieronika – Veronica L., Fłora SSSR, t. XXII, s. 329–500.
• Clifford H. Trevor, Bostock Peter D., 2007, Etymological Dictionary of Grasses, Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg.
• Cwielow Nikołaj N., red., 2004, Fłora Wostocznoj Jewropy, t. XI, Towariszczestwo Naucznych Izdanij KMK, Moskwa–Sankt-Pietierburg.
• Dubisz Stanisław, red., 2003, Uniwersalny słownik języka polskiego [CD-ROM], Warszawa.
• Dylewska-Kupisz Jolanta, 1979, Funkcja podobieństwa wyrażona w kompozycjach (na podstawie ukraińskiego materiału botanicznego), „Prace Filologiczne”, 38, s. 17–26.
• Gubanow Iwan, Kryłowa Irina, Tichonowa Walentina, red., 1976, Dikorastuszczije poleznyje rastienija SSSR, Izdatielstwo „Mysl”, Moskwa.
• Gubanow Iwan, Kisielowa Klara, Nowikow Władimir, Tichomirow Wadim, red., 2002–2004, Iłlustrirowannyj opriedielitiel rastienij Sriedniej Rossii, t. 1–3, Towariszczestwo Naucznych Izdanij KMK, Moskwa.
• Hladká Zdeňka, 2000, Přenesená pojmenování rostlin v českých dialektech, Masarykova univerzita v Brně, Brno.
• Litwinskaja Swietłana A., 2006, Ekołogiczeskaja encykłopiedija dieriewjew i kustarnikow (ekołogija, gieografija, poleznyje swojstwa), Izdatielstwo „Tradicyja”, Krasnodar.
• Machek Václav, 1954, Česká a slovenská jména rostlin, Nakladatelství Ceskoslovenské akademie vĕd, Praha.
• Mielniczuk Aleksander S., 1986, O suszcznosti biegłogo s-, „Etimologija 1984”, s. 137–146.
• Pawłowski Eugeniusz, 1974, Polskie nazwy roślin (Próba klasyfikacji semantycznej), „Studia Indoeuropejskie”, 37, s. 163–169.
• Rejewski Marian, 1996, Pochodzenie łacińskich nazw roślin polskich, Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, Warszawa.
• Tołstoj Nikita I., 2004, Sławianskije driewnosti: Etnolingwisticzeskij słowarʹ,
• t. 3: K–P, Izdatielstwo „Mieżdunarodnyje otnoszenija”, Moskwa.
• Trubaczow Oleg N., 1963–, Etimołogiczeskij słowarʹ sławianskich jazykow, t. I–, Izdatielstwo „Nauka”, Moskwa.

Identifiers

ISSN

0076-0390