Czy ewolucja ma kierunek?

• Authors: Maciej Błaszak

Title variants

EN

Is biological evolution directed?

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Standard neodarwinowski przyjmuje, że ewolucja biologiczna nie ma celu i kierunku. Gdyby odegrać taśmę z ewolucją życia raz jeszcze, to – jak twierdził Stephen Jay Gould – rezultat z pewnością byłby różny od tego, który znamy. Słowem, spośród trzech czynników ewolucyjnych zmian: losowych zdarzeń, dziedzicznej historii populacji i doboru naturalnego, Gould podkreślał rolę dwóch pierwszych i minimalizował znaczenie trzeciego. Eksperymenty z pałeczką okrężnicy czy jaszczurkami anolis dowiodły jednak, że ewolucja ma nie tylko charakter przystosowawczy, lecz również w dominującej mierze konwergentny. Dobór naturalny jest silniejszym czynnikiem od historii populacji (przystosowawczość), a na dodatek sam podlega ograniczeniom przez prawa fizyczne rządzące formą, funkcją i zachowaniem układów żywych (konwergencja). Jedno z nich – prawo konstruktalne – sformułowane przez Adriana Bejana, głosi, że ewolucja układów przepływowych zmierza w stronę udrożnienia kanałów przepływu materii, energii i informacji. Ewolucja nie ma zatem celu, niemniej jednak ma kierunek wyznaczony fizycznymi prawami, które obowiązywały zanim na Ziemi pojawiło się życie.

EN

Neodarwinian standard assumes that biological evolution has neither a goal nor a direction. Stephen Jay Gould famously said that re-running the tape of life will always give different outcomes. The paper argues that Gould was wrong doubly. Firstly, he underestimated the significance of natural selection in the evolutionary proces. Secondly, he did not see the canalization of natural selection by thermodynamic constraints. Evolution is both adaptive and mostly convergent. It has not a goal, but its direction is delineated by thermodynamic constructal law stated by Adrian Bejan.

Keywords

PL

prawo konstruktalne Bejana; głębia logiczna Bennetta; ewolucja konwergentna

EN

Bejan constructal law; Bennett logical depth; convergent evolution

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja Biologiczna i Środowiskowa
• Year: 2014
• Issue: s1
• Pages: 57-63

Dates

published

2014-09-02

Contributors

author

Maciej Błaszak

• Instytut Filozofii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu