Zmienny wzorzec adaptacji a czynniki osobowości HEXACO i samoocena

• Authors: Januszewska Dorota , Pawlak Katarzyna , Sierańska Dagmara

Title variants

EN

Changeable pattern of adaptation in relation to the HEXACO personality factors and self-esteem

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Cel. Celem artykułu jest przedstawienie powiązania między zmiennym wzorcem adaptacji a emocjonalnością, ugodowością i samoooceną jako czynnikami osobowości. „Zmienny” wzorzec adaptacji jest nabytym sposobem przystosowania, który charakteryzuje się wysoką tożsamościową i emocjonalną zmiennością. Jest podobny do zaburzenia osobowości borderline, ale nie ma klinicznego nasilenia. Metody badań. Badania przeprowadzone zostały metodą kwestionariuszową przy wykorzystaniu Skali Samooceny RSES (M. Rosenberga), Kwestionariusza Osobowości HEXACO-60 (K. Lee i M. Ashtona) oraz Kwestionariusza Jaka/Jaki Jesteś? (Z. Łosia). Zbadanych zostało 191 osób w wieku 32-58 lat. Wyniki. Stwierdzono, że zmienny wzorzec adaptacji istotnie statystycznie koreluje z takimi zmiennymi osobowościowymi jak emocjonalność (pozytywnie), oraz ugodowość, uczciwość i samoocena (wszystkie negatywnie). Nie było istotnych związków z ekstrawersją i sumiennością. Wnioski. Zmienny wzorzec adaptacji ma zatem układ czynników osobowości sugerujący niezbyt dobre przystosowanie społeczne osób o takiej charakterystyce. Wiedza ta może być użyteczna dla terapeutów i pracowników socjalnych. Ograniczeniem badania jest zakres wieku osób badanych (pominięci byli „wyłaniający się” dorośli).

EN

Aim of the study. The aim of this study was to determine the connections between the changeable personality pattern, Emotionality, Agreeableness and Self-esteem as personality factors. The “Changeable” personality pattern is an acquired way of adaptation, characterized by high emotional and identity changeability. It is similar to borderline personality disorder, but there is no clinical severity. The participants were 191 adults between the ages of 32 to 58. Research method. The participants completed the HEXACO-60 Personality Inventory (K. Lee, M.C. Ashton), Self-Esteem Scale (RSES, M. Rosenberg), and Questionnaire Jaka/Jaki Jesteś? [What Are You Like?] (Z. Łoś). Results. The results showed that the Changeable pattern of adaptation has statistically significant connections with Emotionality (positive), and with Agreeableness, Honesty-Humility, Self-esteem (all negative). There were not any significant connections with Extraversion and Conscientiousness. Conclusions. The Changeable pattern of adaptation has a set of personality factors suggesting a poor adaptation of people with such personality characteristics. These results can be useful for therapists and social workers. The limitation of the study is the range of age of the subjects (the "emerging" adults were not included).

Keywords

PL

zmienny wzorzec adaptacji; osobowość; zaburzenie borderline; samoocena; HEXACO

EN

Changeable pattern of adaptation personality; borderline personality disorder self-esteem; HEXACO

• Publisher: Fundacja Pro Scientia Publica
• Journal: Ogrody Nauk i Sztuk
• Year: 2019
• Issue: 9
• Pages: 374-387

Contributors

author

Januszewska Dorota

• Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego ul. Dawida 1, 50-528 Wrocław

author

Pawlak Katarzyna

• Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego ul. Dawida 1, 50-528 Wrocław

author

Sierańska Dagmara

• Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego ul. Dawida 1, 50-528 Wrocław

References

• APA [American Psychiatric Association] (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5). (5th ed.). Washington, DC: Author.
• Ashton, M. C., Lee, K. (2009). The HEXACO–60: A short measure of the major dimensions of personality. Journal of Personality Assessment, 91 (4), 340-345.
• Bagby, R. M., Costa Jr, P. T., Widiger, T. A., Ryder, A. G., Marshall, M. (2005). DSM-IV personality disorders and the Five-Factor Model of personality: A multi-method examination of domain- and facet-level predictions. European Journal of Personality, 19 (4), 307-324. DOI: 10.1002/per.563.
• Baumeister, R. F., Tice, D. M., Hutton, D. G. (1989). Self‐presentational motivations and personality differences in self‐esteem. Journal of personality, 57 (3), 547-579.
• Campbell, J. D., Chew, B., Scratchley, L. S. (1991). Cognitive and emotional reactions to daily events: the effects of self‐esteem and self‐complexity. Journal of Personality, 59 (3), 473-505.
• Cierpiałkowska, L. (2014). Zaburzenie osobowości borderline. W: L. Cierpiałkowska, E. Soroko (red.), Zaburzenia osobowości. Problem diagnozy klinicznej (ss. 171-197). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Cierpiałkowska, L., Soroko, E. (2014). Zaburzenia osobowości w modelach medycznych i w psychologii różnic indywidualnych. W: L. Cierpiałkowska, E. Soroko (red.), Zaburzenia osobowości. Problem diagnozy klinicznej (ss. 15-34). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Crocker, J., Luhtanen, R. K., Cooper, M. L., Bouvrette, A. (2003). Contingencies of self- worth in college students: theory and measurement. Journal of personality and social psychology, 85 (5), 894.
• Downey, G., Feldman, S. I. (1996). Implications of rejection sensitivity for intimate relationships. Journal of personality and social psychology, 70 (6), 1327.
• Dzwonkowska, I., Lachowicz-Tabaczek, K., Łaguna, M. (2008). Samoocena i jej pomiar: SES. Polska adaptacja skali SES M. Rosenberga: podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Eysenck, H. J. (1991). Dimensions of personality: 16, 5 or 3? – Criteria for a taxonomic paradigm. Personality and Individual Differences, 12 (8), 773-790.
• Farnham, S. D., Greenwald, A. G., Banaji, M. R. (1999). Implicit self-esteem. W: D. Abrams D., Hogg M. A. Social identity and social cognition (s. 230-248). Malden: Blackwell Publishing.
• Fila-Jankowska, A. (2009). Samoocena autentyczna. Co ukrywamy sami przed sobą. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.
• Gorbaniuk, O., Włodarska, E. (2015). Markery Wielkiej Szóstki polskiego leksykonu osobowości w badaniach samoopisowych. Psychologia Społeczna, 10 (3), 266-282. DOI: 10.7366/1896180020153402.
• Grabski, B., Gierowski, J. K. (2012). Zaburzenia osobowości – różne spojrzenia i próby ich integracji. Psychiatria Polska, 46 (5), 829-844.
• Hattie, J. A., Myers, J. E., Sweeney, T. J. (2004). A factor structure of wellness: Theory, assessment, analysis, and practice. Journal of Counseling & Development, 82 (3), 354-364.
• Ivey, A. E., Ivey, M. B. (1998). Reframing DSM-IV: Positive strategies from developmental counseling and therapy. Journal of Counseling and Development, 76 (3), 334-350.
• Lee, K., Ashton, M. C. (b.d.). The HEXACO Personality Inventory – Revised. A measure of the six major dimensions of personality. Pobrane z: http://hexaco.org/scaledescriptions.
• Lewis, G. J. Bates, T. C. (2014). How genes influence personality: evidence from multi- facet twin analyses of the HEXACO dimensions. Journal of Research in Personality, 51, 9-17. DOI: 10.1016/j.jrp.2014.04.004.
• Łoś Z. (2010). Rozwój psychiczny człowieka w ciągu całego życia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. Pobrane z: http://ebooki.wuwr.pl/category/rozwoj-psychiczny-czlowieka-w-ciagu-calego-zycia-408.
• Łoś Z. (2013). Kwestionariusz do badania wzorców adaptacji osób dorosłych. Prace Psychologiczne, 62, s. 457-496. Pobrano z: http://ebooki.wuwr.pl/preview/4351.
• McCrae, R. R., Costa Jr, P. T. (2005). Osobowość człowieka dorosłego. Perspektywa teorii pięcioczynnikowej. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Miller, J. D., Dir, A., Gentile, B., Wilson, L., Pryor, L. R., Campbell, W. K. (2010a.). Searching for a vulnerable dark triad: Comparing factor 2 psychopathy, vulnerable narcissism, and borderline personality disorder. Journal of Personality, 78 (5), 1529-1564. DOI: 10.1111/j.1467-6494.2010.00660.x.
• Miller, J. D., Maples, J., Few, L. R., Morse, J. Q., Yaggi, K. E., Pilkonis, P. A. (2010b.). Using clinician-rated Five-Factor Model data to score the DSM–IV personality disorders. Journal of Personality Assessment, 92 (4), 296-305. DOI: 10.1080/00223891.2010.481984.
• Millon, T., Davis, R., Millon, C., Escobar, L., Meagher, S. (2005). Zaburzenia osobowości we współczesnym świecie. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia PTP.
• Morrison, J. (2016). DSM-5 bez tajemnic. Praktyczny przewodnik dla klinicystów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Murray, S. L., Holmes, J. G., Griffin, D. W., Bellavia, G., Rose, P. (2001). The mismeasure of love: How self-doubt contaminates relationship beliefs. Personality and Social Psychology Bulletin, 27 (4), 423-436.
• Pastuszak, A. (2012a.). Regulacja emocji u pacjentów z zaburzeniem osobowości borderline – aktualne kierunki badań. Psychiatria Polska, 46 (3), 401-408.
• Pastuszak, A. (2012b.). Strategie regulacji emocji a inteligencja emocjonalna u pacjentów z zaburzeniem osobowości borderline. Psychiatria Polska, 46 (3), 409-420.
• Pilch, I. (2013). Sześcioczynnikowy model osobowości jako narzędzie analizy osobowościowych różnic pomiędzy grupami wyborców. Politicial Preferences, 5, 11-27. DOI: 10.6084/m9.figshare.811846.
• Rosenberg, M., Schooler, C., Schoenbach, C., Rosenberg F. (1995). Global self-esteem and specific self-esteem: Different concepts, different outcomes. American Sociological Review, 60 (1), 141-156. DOI: 10.2307/2096350.
• Siuta J. (2006), Inwentarz osobowości NEO-PI-R Paula T. Costy Jr i Roberta R. McCrae. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
• Skodol, A. E. (2012). Diagnosis and DSM-5: Work in progress. W: T. A. Widiger (red.), The Oxford Handbook of Personality Disorders (35-57). New York: Oxford University Press.
• Solarz-Bogusławska, J., Araszkiewicz, A., Bogusławski, W. (2017). Emocje i relacje interpersonalne u pacjentów z osobowością typu borderline. Borgis – Medycyna Rodzinna, 20 (3), 215-221. DOI: 10.25121/MR.2017.20.3.215.
• Sperry, L. (2002). From psychopathology to transformation: Retrieving the developmental focus in psychotherapy. Journal of Individual Psychology, 58 (4), 398-421.
• Strus, W., Cieciuch, J. (2014). Poza Wielką Piątkę – przegląd nowych modeli struktury osobowości. Polskie Forum Psychologiczne, 19 (1), 17-49.
• Taylor, S. E., Brown, J. D. (1988). Illusion and well-being: a social psychological perspective on mental health. Psychological bulletin, 103 (2), 193.
• Trzebińska, E. Balsam, K. (2013). Samoocena w zaburzeniach osobowości. Przegląd Psychologiczny, 56 (1), 97-116.
• WHO [World Health Organization] (1998). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzenia zachowania w ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne. Red. przekładu polskiego S. Pużyński i J. Wciórka. Kraków – Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne ,,Vesalius” i Instytut Psychiatrii i Neurologii.
• Widiger A. T., Costa T. P., McCrae R. R. (2002). A proposal for axis II: Diagnosing personality disorders using the Five-Factor Model. W: P. T. Costa, T. A. Widiger (red.), Personality disorders and the Five-Factor Model of personality (ss. 431-456). Washington, DC: American Psychological Association.
• Widiger A. T., Frances J. A. (2002) Toward a dimensional model for the personality disorders. W: P. T. Costa, T. A. Widiger (red.), Personality disorders and the Five-Factor Model of personality (ss. 23-44). Washington, DC: American Psychological Association.
• Widiger, T. A., Samuel, D. B., Mullins-Sweatt, S., Gore, W. L., Crego, C. (2012). An integration of normal and abnormal personality structure: The Five-Factor Model. W: T. A. Widiger (red.), The Oxford Handbook of Personality Disorders (ss. 82-107). New York: Oxford University Press.
• Widiger, T. A., Trull, T. J. (1992). Personality and psychopathology: An application of the Five-Factor Model. Journal of Personality, 60 (2), 363-393.
• Wiggins, J., Pincus, A. (1989). Conceptions of Personality Disorders and Dimensions of Personality. Psychological Assessment: A Journal of Consulting and Clinical Psychology, 1 (4), 305-316.
• Wojciszke, B., Doliński, D. (2008). Psychologia społeczna. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, tom 2 (ss. 294-447). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Yamagata, S., Suzuki, A., Ando, J., Ono, Y., Kijima, N., Yoshimura, K., Ostendorf, F., Angleitner, A., Riemann, R., ,Spinath, F. M., Livesley, W. J., Jang, K. L. (2006). Is the genetic structure of human personality universal? A cross-cultural twin study from North America, Europe, and Asia. Journal of Personality and Social Psychology, 90 (6), 987-998. DOI: 10.1037/0022-3514.90.6.987.