Władysław Żeleński – kompozytor i pedagog. Relacja między stylem twórczym a postawą pedagoga

• Authors: Renat Maryla

Title variants

EN

Władysław Żeleński – composer and pedagogue. The relationship between his composing style and his pedagogical mindset

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Cel badań. Celem badań było sprawdzenie jakie istnieją relacje między stylistyką twórczości kompozytorskiej Władysława Żeleńskiego a jego osobowością i postawą pedagoga. Metodologia. Przedmiotem badań była szeroko rozumiana literatura przedmiotu, obejmująca opracowania leksykalne, stylokrytyczne, publicystyka muzyczna dotycząca dzieł kompozytora oraz relacje i wspomnienia jego uczniów. Literaturę analizowano w porządku chronologicznym, po czym dokonano analizy porównawczej literatury omawiającej styl twórczości i wspomnień uczniów ukazujących jego charakter i postawę pedagoga. Końcowym etapem badań była analiza porównawcza wniosków na temat stylu twórczości a postawą w pedagogice. Wyniki. Analiza porównawcza literatury wykazała wspólne stanowisko historyków w ocenie stylu kompozytorskiego, który był tradycyjny, zachowujący klasyczne wartości. Władysław Żeleński dysponował rzetelną techniką kompozytorską, tworzył zgodnie z wyznawanymi przez siebie ideałami, przestrzegał dyscypliny formalnej. Twórczość jego najpełniej wypowiadała się w gatunku liryki wokalnej i posiadała akcenty patriotyczne, była łagodna w ekspresji. Analiza wspomnień uczniów Władysława Żeleńskiego wykazała, że jako pedagog był bardzo wymagający, stawiający na pierwszym planie przestrzeganie ścisłych reguł w nauce teorii muzyki, a w nauczaniu gry na instrumencie bezbłędnego przygotowania do lekcji. W toku pracy pedagogicznej wykazywał się brakiem cierpliwości i gwałtownością reakcji, reprezentował typ osobowości choleryka. Wnioski. Władysław Żeleński posiadał dychotomiczną osobowość: kompozytor – liryk, pedagog – choleryk. Twórczość Władysława Żeleńskiego była terenem realizacji artystycznych ideałów, a pedagogika terenem ich obrony, dlatego osobowość kompozytora ukazuje się jako jedność przeciwieństw, złączonych ideą wyznawania klasycznego ideału porządku w muzyce.

EN

The aim of the research. The aim of this paper is to investigate the relationship between Włądysław Żeleński’s composing style and his personality and pedagogical mindset. Methodology. The research examines the broad subject literature, including encyclopedic entries, stylistic analyses, journal articles which discuss the composer’s works and the accounts and memories of his pupils. The literature was analyzed in a chronological order, which was followed by a contrastive analysis which elaborated on the creative style and the accounts of the students, which showed Żeleński’s character and pedagogical mindset. The final stage of the research was a contrastive analysis of the conclusions regarding his works vis-à-vis his views on pedagogy. Conclusions. The contrastive analysis of the literature showed that historians had a shared position regarding Żeleński’s traditional composing style, which conserved classical values. Władysław Żeleński had a solid composing technique, creating works in accordance with his ideals and formal discipline. His creative output was most clearly conveyed in the art song and had a gentle expression with patriotic overtones. The analysis of the accounts of Żeleński’s pupils revealed that he was a very demanding teacher, who first and foremost valued a strict adherence to the rules of music theory and flawless preparation for instrument lessons. His teaching was characterized by a lack of patience and fierce reactions – he had a choleric temperament. Conclusions. There was a dichotomy in Żeleński’s personality: a lyrical composer and a choleric teacher. His artistic ideals were realized in his works and vindicated in his teaching – hence his personality was a unity of opposites, connected by faith in the classical ideal of order in music.

Keywords

PL

styl twórczy; pedagog; twórczość Władysława Żeleńskiego

EN

creative style; pedagogue; the works of Władysław Żeleński

• Publisher: Fundacja Pro Scientia Publica
• Journal: Ogrody Nauk i Sztuk
• Year: 2018
• Issue: 8
• Pages: 513-524

Contributors

author

Renat Maryla

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, Wydział Sztuki ul. Waszyngtona 4/8, 42-200 Częstochowa

References

• Boy-Żeleński, T. (1933). Ze wspomnień o Władysławie Żeleński. Muzyka, 1, 10-11.
• Chybiński, A. (1912). Władysław Żeleński (W 75 rocznicę urodzin). Kronika Powszechna, 48, 374-376.
• Dziadek, M. (2005). Żeleński Władysław. W: M. Podhajski (red.), Kompozytorzy polscy 1918 – 2000. II Biogramy (ss. 1132-1137). Gdańsk-Warszawa: Akademia Muzyczna.
• Jachimecki, Z. (1931). Władysław Żeleński. W dziesiątą rocznicę śmierci. Orkiestra, 2-3, 22-23; 36-37.
• Jachimecki, Z. (1987). Władysław Żeleński. II wyd. Kraków: PWM.
• Hanicki, T. (1896). Koncert kompozytorski Władysława Żeleńskiego. Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne, 19 (658), 214-215.
• Haraschin, S. (1950). Kompozycje fortepianowe Władysława Żeleńskiego (niepublikowana praca magisterska). Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• Hoesick-Podolska, J. (1961). Wspomnienia o Władysławie Żeleńskim. Ruch Muzyczny, 4, 1-3.
• Michalska, W. (1937). Utwory kameralne Władysława Żeleńskiego wydane drukiem (niepublikowana praca magisterska). Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• Negrey, M. (2012). Żeleński Władysław. W: E. Dziębowska (red.), Encyklopedia Muzyczna, część biograficzna, t. 12, w – z (ss. 392-401). Kraków: PWM SA.
• Reiss, J. (1939). Almanach muzyczny Krakowa 1780 – 1914. t. 1. Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.
• Reiss, J. (1948). Władysław Żeleński (1837 – 1921). Poradnik Muzyczny, 5, 1-4.
• Reiss, J. (1984). Najpiękniejsza ze wszystkich jest muzyka polska. Kraków: PWM.
• Rieger, A. (1937/38). Pieśni solowe z towarzyszeniem fortepianu Władysława Żeleńskiego (niepublikowana praca magisterska). Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• Sikorski, J. (1859). Przegląd kompozycji. Ruch Muzyczny, 42, 365.
• Stevich, F. (1862). Korespondencya. Pamiętnik Muzyczny i Teatralny, 31, 490-494.
• Swaryczewska, K. (1967). Żeleński Władysław. W: J. M. Chomiński (red.), Słownik muzyków polskich, tom II, M – Z (ss. 311-313). Kraków: Instytut Sztuki PAN.
• Szopski, F. (1926). Wspomnienia o Władysławie Żeleńskim. Muzyka, 4, 150-153.
• Szopski, F. (1928). Władysław Żeleński. Warszawa: Gebethner&Wolff.
• Żeleński, W. (1937). Moje pamiętniki. Wiadomości Literackie, 30, 2-3.