Antyprzysłowia, memy, antyslogany. Kontrmówienie jako strategia komunikacji

• Authors: Ewa Kozioł-Chrzanowska

Title variants

EN

Anti-proverbs, memes, anti-slogans. Contraspeech as a communication strategy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Kontrmówienie to zjawisko realizujące się w opozycji do mówienia oficjalnego, obowiązującego w danym społeczeństwie i czasie. Kontrmówienie może przejawiać się w przeciwstawieniu się konkretnej standardowej jednostce języka lub tekstu (frazeologizm, przysłowie, zagadka itp.). W jego ramach powstają też samodzielne twory językowe opozycyjne do ogólniej rozumianego mówienia przyjętego oficjalnie w danej społeczności i w danym czasie. Do charakterystycznych cech przejawów kontrmówienia można zaliczyć powtarzalność i zwięzłość, często również wykorzystywanie znanych tekstów kultury (skrzydlatych słów, obrazów, zdjęć). Kontrmówienie, choć samo w sobie nie jest nowym zjawiskiem, zmienia się obecnie (przybiera na sile, wykorzystuje nowe formy, takie jak memy internetowe) pod wpływem nowych kanałów komunikacji (Internet, SMS-y) oraz wszechobecnej karnawalizacji kultury.

EN

Contraspeech is a linguistic phenomenon of oposing the traditional forms of communication used in a given society in a specific time. It may mean changing typical language constructions and species (proverbs, slogans, riddles etc.) or creating a new linguistic form — differing from the official communication codes of the society. All types of contraspeech are repetitive and concise; they often use well-known texts of culture (e.g. maxims, photos, paintings). This practice is developing owing to carnivalization of contemporary culture, the ability of building speech communities and its characteristic brevity. However contraspeech is not an entirely new phenomenon, it has changed recently due to using new means of communication, especially internet memes.

Keywords

PL

kontrmówienie; procesy antytekstowe; antyprzysłowie; mem internetowy

EN

Contraspeech; anti-text processes; anti-proverb; Internet meme

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Socjolingwistyka
• Year: 2014
• Issue: 28
• Pages: 49-66

Dates

published

2014

Contributors

author

Ewa Kozioł-Chrzanowska

• Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Kraków

References

• Buttler D. 1989: Dlaczego zanikają przysłowia w dwudziestowiecznej polszczyźnie?, Poradnik Językowy 5, 332–337.
• Chlebda W. 1996, Frazeologia potocznych gatunków mowy (rozpoznanie wstępne), [w:] Lewicki A.M. (red.): Problemy frazeologii europejskiej, t. 1, Warszawa: Energeia, 15–28.
• Chlebda W. 2005: Szkice o skrzydlatych słowach. Interpretacje lingwistyczne, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Czarnecka K., Zgółkowa H. 1991: Słownik gwary uczniowskiej, Poznań: SAWW.
• Grad J., Mamzer H. 2004: Wprowadzenie, [w:] Grad J., Mamzer H. (red.): Karnawalizacja. Tendencje ludyczne w kulturze współczesnej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Heca hecą: Przekrój nr 1293 18.01.1970, 8–9; nr 1299 1.03.1970, 7; nr 1302–3 Wielkanoc 1970, 6; nr 1304 5.04.1970, 15; nr 1308 3.05.1970, 9; nr 1315 21.06.1970, 9; nr 1316 28.06.1970, 8; nr 1319 19.07.1970, 9; nr 1320 26.07.1970, 8; nr 1323 16.08.1970, 9; nr 1328 20.09.1970, 9; nr 1331 11.10.1970, 9; nr 1337 22.11.1970, 9; nr 2329 11.02.1990, 12; nr 2330 18.02.1990, 13; nr 2335 25.03.1990, 13; nr 2337 8.04.1990, 12–13; nr 2351 15.07.1990, 12; nr 45/2942 11.11.2001, 77; nr 17–18/2966–7 28.04.2002, 105.
• Kamińska M. 2011: Niecne memy. Dwanaście wykładów o kulturze Internetu, Poznań: Galeria Miejska „Arsenał”.
• Kochan M. 2002: Slogany w reklamie i polityce, Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
• Kołowiecki W. 2012: Memy internetowe, jako nowy język Internetu, Kultura i Historia 21, <http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/kultura-i-historia-nr-212012> [22 grudnia 2013].
• Krzyżanowski J. (red.) 1969–1978: Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, t. 1–4, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Majkowska G. 1988: Klasyfikacja semantyczna zamierzonych modyfikacji związków frazeologicznych, [w:] Bassaj M., Rytel D. (red.): Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej, t. 5, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 143–163.
• Markiewicz H., Romanowski A. 2007: Skrzydlate słowa. Wielki słownik cytatów polskich i obcych, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Markiewka T. 2002: Karnawał z Bachtinem i bez Bachtina. O zjawisku karawalizacji we współczesnej humianistyce, [w:] Stoff A., Skubaczewska-Pniewska A. (red.): Teoria karnawalizacji. Koneksty i interpretacje, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu M. Kopernika, 265–284.
• Markowski A. 2006: Funkcje tekstów językowych, [w:] Markowski A. (red.): Encyklopedia szkolna WSiP. Nauka o języku, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Nagajowa M. 2005: Słownik rymowanek potocznego języka polskiego,Warszawa: Key Text.
• Pisarkowa K. 2013: Wyliczanki polskie, Wrocław: Wydawnictwo Petrus.
• Rumińska M. 2007: Michała Bachtina teoria karnawalizacji języka, [w:] Mazur J., Rumińska M. (red.): Humor i karnawalizacja we współczesnej komunikacji językowej, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Sieńko M. 2009: Demotywatory. Graficzne makra w komunikacji i kulturze, [w:] Filiciak M., Ptaszek G. (red.): Komunikowanie (się) w mediach elektronicznych, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 127–145.
• Simonides D. 1976: Współczesny folklor słowny dzieci i nastolatków, Kraków: PWN.
• Szpila G. 2000: Skamielina czy żywy organizm — przysłowie w prasie polskiej, [w:] Szpila G. (red.): Język trzeciego tysiąclecia, Kraków: Krakowskie Towarzystwo Popularyzowania Wiedzy o Komunikacji Językowej „Tertium”, 215–224.
• Walkiewicz A. 2012: Czym są memy internetowe? Rozważania z perspektywy memetycznej, Teksty z Ulicy. Zeszyt memetyczny nr 14, 49–69.
• Zimny R., Nowak P. 2009: Słownik polszczyzny politycznej po roku 1989, Warszawa Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Żygulski K. 1976: Wspólnota śmiechu, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Identifiers

ISSN

0208-6808