Kolorystyka XIII-wiecznych, ceglanych fryzów arkadowych i zębatych w Małopolsce

• Authors: Dettlof Paweł

Title variants

EN

The Colouristic of Thirteenth-century Brick Arcade and Castellated Friezes in Little Poland

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

Arcade friezes, composed of crossing arches, originating from Lombardy, comprise the most characteristic decorative motif of Late Romanesque brick buildings in Central and Northern Europe. An analysis of thirteenth-century friezes, conducted from the viewpoint of the manner of their display, leads to the conclusion that the backgrounds of the friezes were whitewashed or plastered for the purpose of a more marked emphasis of their form and outline. In a number of the examined thirteenth-century monuments (churches: Cistercian in Mogiła, Franciscan and Dominican in Cracow) extant fragments of the original plaster in the background of the friezes appear to confirm the thesis about the principle of their original display based on a contrast of the red arcades and the white plaster of the backdrop. The so-called castellated friezes, usually accompanying arcade friezes, made of bricks placed diagonally, were also tinted, a fact which up to now remained unnoticed. Their colouristic impact, consisting in a contrast of the white and the red, usually assumed the form of colouristic alternation: red bricks occurred interchangeably with whitewashed bricks. The plastering of the background of the arcade friezes and the painting of bricks in the castellated friezes rendered legible and enriched the architectonic forms of the usually rather modest brick Romanesque buildings, introducing additional accents.

Keywords

PL

budownictwo ceglane; fryzy arkadowe; kościół oo. dominikanów w Krakowie; fryz ząbkowy; detal architektoniczny

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 2000
• Issue: 4
• Pages: 347-354

Dates

published

2000

Contributors

author

Dettlof Paweł

References

• Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 1996, s. 20.
• Lexikon der Kunst, В. I, Leipzig 1968, s. 761; Lexikon der Kunst, В. II, Leipzig 1989, s. 600 -6 0 1 ; Lexikon der Kunst, В. IV, Leipzig 1977, s. 2 3 3 -2 3 4 ;
• O. Stiehl, H. Wentzel, Backsteinbau, (w:) Reallexikon zur deutschen Kunstgeschichte, В. I, Stuttgart 1937, s. 1347-1349;
• Z. Świechowski, Wczesne budownictwo ceglane w Polsce, „Studia z Dziejow Rzemiosła i Przemysłu”, I, 1961, s. 115—119;
• Z. Świechowski, Znaczenie Wioch dla polskiej architektury i rzeźby romańskiej, „Rocznik Historii Sztuki”, t. V, 1965, s. 7 8 -8 0 ;
• J. Zachwatowicz, Architektura, (w:) Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku, red. M. Walicki, t. I, Warszawa 1971, s. 148, 193;
• T. Mroczko, Polska sztuka przedromańska i romańska, Warszawa 1978, s. 188.
• E. Małachowicz, Wrocławski zamek książęcy i kolegiata Sw. Krzyża na Ostrowie, Wrocław 1993, s. 3 1 -3 6 .
• L. Wetesko, Romańska i wczesnogotycka architektura kościoła pocysterskiego w Oliwie (XII-XIII w.), „Nasza Przeszłość”, z. 83, 1994, s. 43 8—439;
• L. Wetesko, Oliwa, (w:) Monasticon Cisterciense Poloniae, t. II: Dzieje i kultura męskich klasztorow cysterskich na ziemiach polskich i dawej Rzeczypospolitej od średniowiecza do czasow wspołczesnych, red. A. M. Wyrwa, J. Strzelczyk, K. Kaczmarek, Poznań 1999, s. 2 7 4 -2 7 6 .
• Z. Świechowski, Architektura na Śląsku do połowy XIII wieku, Warszawa 1955, s. 9 -1 0 , 14-31;
• F. V. Arens, Bogenfries, (w:) Reallexikon zur deutschen Kunstgeschichte, В. II, Munchen 1983, s. 1 010-1026.
• A. K. Porter, Lombard Architecture, London- Oxford 1917, I, s. 2 2 4 -2 2 5 , 2 2 9 -2 3 1 .
• Reallexikon zur deutschen Kunstgeschichte, В. I, Stuttgart 1937, s. 1426.
• E. Małachowicz, Architektura zakonu dominikanow na Śląsku, (w:) Z dziejow sztuki śląskiej, red. Z. Świechowski, Warszawa 1978, s. 126-127.
• A. Grzybkowski, Wczesnogotycki kościoł i klasztor dominikanow w Sieradzu, Warszawa 1979, s. 84.
• Z. Świechowski, Znaczenie kościoła w Prandocinie, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. I, 1956, s. 15-16, ryc. 4, 19;
• M. Arszyński, O problemach kolorystyki fasad, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu”, z. 16: Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo I, 1966, s. 151-167;
• M. Poksińska, Polichromia w rzeźbie i architekturze polskich kościołow cysterskich okresu średniowiecza, „Nasza Przeszłość”, z. 83, 1994, s. 3 4 1 -3 5 9 ;
• K. Pospieszny, O barwności rezydencji Wielkich Mistrzow Zakonu Krzyżackiego w Malborku, (w:) Sztuka około 1400, Materiały Sesji Stowarzyszenia Historykow Sztuki, Poznań 1995, t. I, Warszawa 1996, s. 2 5 1 -2 6 7 .
• J. Frycz, Restauracja i konserwacja zabytkow architektury w Polsce w latach 17 9 5 -1 9 1 8 , Warszawa 1975, s. 102, ił. 54.
• B. Schmid, Die Widerherstellung der Marienburg, Konigsberg 1934.
• M. Kilarski, O właściwą fakturę muru zabytkow, „Ochrona Zabytkow” 1955, nr 1, s. 2 3 -3 3 .
• O. Stiehl, Backsteinbauten in Norddeutschland und Danmark, Stuttgart 1923;
• M. Brykowska, Badania historyczno-architektoniczne elewacji budowli zabytkowych, „Wiadomości konserwatorskie wojewodztwa krakowskiego”, z. 5: Materiały z sesji naukowej pt. „Problemy konserwacji elewacji budowli zaby tkowych”, Krakow 1996, s. 8 0-83;
• E. Łużyniecka, Studia nad kolorystyką i fakturą architektury średniowiecznych klasztorow cysterskich w Polsce, (w:) Monasticon Cisterciense Poloniae, t. I, s. 2 4 9 -2 6 0 .
• Archiwum Wojewodzkiego Oddziału-Służby Ochrony Zabytkow w Krakowie, nr inw. 25.390/98, Konserwacja elewacji kościoła oo. franciszkanow w Krakowie 1995-1 9 9 7 , Dokumentacja opisowa oprać. B. Konieczny, P. Pencakowski, A. Piotrowski, mpis, Krakow 1998, s. 7, 2 2 -2 3 .
• Z. Gołubiewowa, Kościoł dominikański w Sandomierzu w XIII stuleciu i jego dekoracja architektoniczna, (w:) Studia nad historią dominikanow w Polsce 12 2 2 - 1972, t. II, Warszawa 1975, il. 9, s. 94.

Identifiers

ISSN

0029-8247