Rytm pracy w kancelarii księcia wschodniopomorskiego, Mściwoja II (1266–1294)

• Authors: Gut Agnieszka

Title variants

EN

The Rhythm of Work in the Chancellery of Mściwoj (Mestwin) II (1220–1294), an East Pomeranian Duke (1266–1294)

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The article analyses all the documents issued by the 13th-century chancellery of Mestwin II, an East Pomeranian Duke, year by year, as well as in particular months and days. These data have been processed statistically in order to obtain cyclical and seasonal fluctuations in the rhythm of work in the Chancellery. The results of the analysis prove that Mestwin’s Chancellery, like all the Medieval Chancelleries, generally functioned on a permanent basis. Yet, some cyclical and seasonal fluctuations may be detected, which shows the uniqueness of chancellery work at the court of the last of the Samborides (German: Samboriden, Polish: dynastia Sobiesławiców). What was noticed in the case of the annual cycles was an increase of documents issued each year after 1273, which might be associated with a process, speeded up under Mestwin, of strengthening the legal role of documents as evidential proof or a way to realise political objectives. Yet, that steady process was disrupted in the years in which the number of diplomas issued was decisively higher. Those increases resulted from the current needs of external and internal policies. The analysis of the rhythm of work in particular years indicates some seasonal fluctuations caused by the year’s seasons, because fewer documents were issued in autumn and winter. Seasonal fluctuations were also caused by the liturgical calendar, because the dating of documents were cumulated during some ecclesiastical holidays, like Lent or Christmas. It is also probable that the liturgical calendar influenced the chancellery’s activity during the week, as the most documents were dated on Monday; it may result from the fact that the legal activities made public during the Sunday’s Mass were put down on paper on that day. Many documents were also dated on Sunday, as well as on Friday, which may be connected with the ceremony of diploma handing in on dies Dominicus.

Keywords

PL

Pomorze Wschodnie; dyplomatyka; średniowieczne kancelarie

EN

East Pomerania; diplomatic(s); Medieval chancelleries

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Przegląd Zachodniopomorski
• Year: 2016
• Issue: 1
• Pages: 53-72

Dates

published

2016

Contributors

author

Gut Agnieszka

• Uniwersytet Szczeciński

References

• Źródła
• Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, t. I–IV, wyd. I. Zakrzewski, Poznań 1877–1881; t. VI, wyd. A. Gąsiorowski, H. Kowalewicz, Warszawa–Poznań 1982; t. XI, wyd.
• A. Gąsiorowski, T. Jasiński, T. Jurek, I. Skierska, Poznań 1999.
• Pommerellisches Urkundenbuch, hrsg. v. M. Perlbach, Danzig 1882.
• Pommersches Urkundenbuch, Bd. II–III, bearb. v. R. Prümers, Stettin 1881–1891; Bd. VI, bearb. v. O. Heinemann, Stettin 1906–1907.
• Zdrenka J., Nieznany dokument Mściwoja II z roku 1274?, w: Personae, colligationes, facta. Profesorowi Kazimierzowi Jasińskiemu w 70. rocznicę urodzin przyjaciele,
• koledzy, uczniowie, red. J. Bieniak i in., Toruń 1991, s. 283–284.
• Zielińska K., Przywilej Mszczuja II z 1277 r. dla kasztelana puckiego Czcibora, Zeszyty Naukowe UMK w Toruniu, Nauki Humanistyczno-Społeczne, z. 354, Historia V,
• 1969, s. 16–19.
• Opracowania
• Bartoszewicz A., Czas w małych miastach. Studium z dziejów kultury umysłowej późnośredniowiecznej Polski, Warszawa–Pułtusk 2003.
• Bieniak J., Postanowienia układu kępińskiego (15 lutego 1282), „Przegląd Historyczny”, LXXXII, 1991, z. 2, s. 223–229.
• Bruski K., Ziemie nad dolną Wierzycą od XIII do początku XV wieku, Gdańsk 1997.
• Gąsiorowski A., Skierska I., Targ w czasie zakazanym. Średniowieczna norma i praktyka, w: Kościół. Kultura. Społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów
• nowożytnych, red. S. Bylina i in., Warszawa 2000.
• Górski Z., Itinerarium Mszczuja II (1264–1294), „Acta Universitatis Nicolai Copernici – Nauki Humanistyczno-Społeczne. Historia”, 8, 1973, z. 54.
• Górski Z., Oznaczanie dnia w dokumentach książąt Pomorza Gdańskiego, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, Prace Wydziału Nauk Humanistycznych, Seria C, nr 16,
• Prace Komisji Historii XI, Warszawa–Poznań 1975.
• Grzegorz M., Komturstwo gniewskie i jego strategiczne znaczenie, Bydgoszcz 2003.
• Gut A., Falsyfikaty pelplińskie do 1309 r., w: Kaci, święci, templariusze, red. B. Śliwiński, Malbork 2008 (Studia z dziejów średniowiecza, 14).
• Gut A., Średniowieczna dyplomatyka wschodniopomorska. Dokumenty i kancelarie Pomorza Wschodniego do 1309 roku, Szczecin 2014.
• Hlavaček I., Zur Frage der Saisonalität und des Arbeitsrhythmus in der mittelalterlichen Verwaltung. Bemerkungen zur Auslaufstatistik der Kanzleien der letzten
• Přemysliden und Johanns von Luxemburg, w: Homines et societas. Czasy Piastów i Jagiellonów. Studia historyczne ofiarowane Antoniemu Gąsiorowskiemu w 65.
• rocznicę urodzin, red. T. Jasiński, T. Jurek, J.M. Piskorski, Poznań 1997.
• Jasiński K., List Mściwoja II do margrabiów brandenburskich. Uwagi polemiczne i postulaty badawcze, w: Pomerania Mediaevalis. Pomorze słowiańskie i jego sąsiedzi
• X–XV wiek, red. J. Hauziński, Gdańsk 1995.
• Jasiński K., Pomorsko-krzyżackie układy pokojowe z 1267 i 1268 roku, „Zapiski Historyczne”, XLVII, 1982, z. 4.
• Jasiński K., Wojna domowa na Pomorzu Gdańskim w latach 1269/70–1272 (ze szczególnym uwzględnieniem roli rycerstwa i możnowładztwa), w: Społeczeństwo Polski
• Średniowiecznej, t. 3, red. S.K. Kuczyński, Warszawa 1985.
• Kętrzyński S., O elementach chronologicznych dokumentów Kazimierza Wielkiego, Rozprawy Akademii Umiejętności, Wydział Historyczno-Filozoficzny, Seria II, t. 31,
• 1914.
• Kopczyński M., Podstawy statystyki. Podręcznik dla humanistów, Warszawa 2005.
• Kriedte P., Die Herrschaft der Bischöfe von Włocławek in Pommerellen von den Anfängen bis zum Jahre 1409, Göttingen 1974.
• Krzyżanowski S., Dyplomy i kancelaryja Przemysła II. Studyjum z dyplomatyki polskiej XIII wieku, Pamiętnik Akademii Umiejętności, Wydział Filologiczny i Historyczno-
• Filozoficzny, t. VIII, 1890.
• Kujot S., Dzieje Prus Królewskich, cz. 1: Do 1309 r., „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, 22, 1915.
• Labuda G., Pomorsko-krzyżacki zatarg graniczny z roku 1267/1268. Przyczynek do migracji Prusów na Pomorze Gdańskie, „Zapiski Historyczne”, L, 1985, z. 2.
• Lingenberg H., Urkundenfälschungen des Klosters Oliva und anderer geistlicher Institutionen Pommerellens/Pommerns (bis ca. 1310), Lübeck 1996.
• Pakulski J., Itinerarium książęco-królewskie Przemysła II, „Studia Źródłoznawcze”, 39, 2001.
• Powierski J., Układ kamieński (1264) na tle stosunków między książętami pomorskimi, Krzyżakami i Prusami w latach sześćdziesiątych XIII wieku, „Rocznik Olsztyński”,
• VIII, 1968.
• Problemy nauk pomocniczych historii, t. 5, Katowice 1976.
• Rubczyński W., Wielkopolska pod rządami synów Władysława Odonicza (1239–1279), „Rocznik Filarecki”, 1, 1886.
• Schaller H.M., Der Heilige Tag als Termin mittelalterlicher Staatsakte, „Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters”, 30, 1974.
• Skierska I., Sabbatha sanctifices. D zień ś więty w średniowiecznej Polsce, Warszawa 2008.
• Spors J., Dzieje polityczne ziemi sławieńskiej, słupskiej i białogardzkiej XII–XIV w., Poznań–Słupsk 1973.
• Spors J., Podziały administracyjne Pomorza Gdańskiego i Sławieńsko-Słupskiego od XII do początku XIV w., Słupsk 1983.
• Śliwiński B., Jeszcze w sprawie układów pomorsko-krzyżackich z roku 1267/1268, „Zapiski Historyczne”, LVII, 1992, z. 2–3.
• Śliwiński B., Pierwszy przywilej rycerski księcia Mściwoja II. Krytyka autentyczności dokumentu z roku 1266 dla Ścibora z Gacek, „Studia Źródłoznawcze”, XXXII–
• XXXIII, 1990.
• Śliwiński B., Pogranicze kujawsko-pomorskie w XII–XIII wieku. Z dziejów Bydgoskiego i Wyszogrodzkiego w latach 1113–1296, Warszawa–Poznań 1989.
• Śliwiński B., Rola polityczna możnowładztwa na Pomorzu Gdańskim w czasach Mściwoja II, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego, Rozprawy i monografie,
• nr 86, Gdańsk 1987.
• Śliwiński B., Rola polityczna rycerstwa gdańskiego w okresie wojny domowej na Pomorzu Gdańskim w latach 1269–1271, „Zapiski Historyczne”, LI, 1986, z. 2.
• Śliwiński B., Układ księcia wschodniopomorskiego Mściwoja II z margrabiami brandenburskimi w Choszcznie w 1269 r. Powrót problemu, w: Mieszczanie, wasale,
• zakonnicy, red. B. Śliwiński, Malbork 2004 (Studia z dziejów średniowiecza, 10).
• Zielińska K., Zjednoczenie Pomorza Gdańskiego z Wielkopolską pod koniec XIII w. Umowa kępińska 1282 r., Toruń 1968.