Tussen sacralisatie en banalisering. Lijden in de theologie van Edward Schillebeeckx

• Authors: Antoni Nadbrzeżny

Title variants

EN

Between Sacralization and Banalization. Suffering in the Theology of Edward Schillebeeckx

PL

Między sakralizacją a banalizacją. Cierpienie w teologii Edwarda Schillebeeckxa

• Languages of publication: NL

Abstracts

EN

This paper discusses the relationship between human suffering and the Christian praxis of solidarity in the theology of Edward Schillebeeckx. The author first describes the personalist and humanist character of Schillebeeckx’s theology. He then presents the different types of individual and communal suffering. In the final part of his paper, the author expounds the categories of orthopraxis and metanoia. Emphasis is placed upon the concepts of the Christian solidarity and resistance to suffering. It is not suffering itself but the human attitude toward those who suffer that manifests and advances the Reign of God in our earthly history.

PL

Autor podejmuje ważny problem relacji między ludzkim cierpieniem a chrześcijańską praktyką solidarności w ujęciu Edwarda Schillebeeckxa. Poszukuje on wiarygodnej odpowiedzi na pytania dotyczące źródeł i sensu ludzkiego cierpienia oraz specyfiki chrześcijańskiej reakcji na liczne jego przejawy w świecie. W pierwszej części artykułu autor przedstawia kontekstualny i humanistyczny charakter teologii Schillebeeckxa, w której po Vaticanum II nastąpił wyraźny zwrot antropologiczny i hermeneutyczny. Ludzka egzystencja dotknięta dramatem wyobcowania, zniewolenia i poniżenia stała się centralnym przedmiotem refleksji w świetle Bożego objawienia i szeroko rozumianego chrześcijańskiego doświadczenia. Według Schillebeeckxa teologia nie może ograniczyć się wyłącznie do poprawnej interpretacji prawd wiary (ortodoksja), lecz musi również dążyć do wypracowania kryteriów umożliwiających pozytywną przemianę świata według logiki Królestwa Bożego objawionego w nauczaniu i działaniu Jezusa Chrystusa (ortopraksja). W drugiej części artykułu została zaprezentowana fenomenologia ludzkiego cierpienia, które stanowi realną i niezwykle zróżnicowaną rzeczywistość. Niektórym jego formom człowiek może w pewnym zakresie nadać sens, lecz ogromny obszar niezawinionego i niechcianego cierpienia pozostaje poza możliwością ludzkiej racjonalizacji. Złożony fenomen cierpienia stanowi wyzwanie dla współczesnej teologii kontekstualnej, która nie powinna pomijać bolesnych aspektów ludzkiej kondycji. Pod wpływem egzystencjalizmu Schillebeeckx postrzega cierpienie człowieka bardziej jako angażującą tajemnicę niż możliwy do rozwiązania problem. W trzeciej części autor ukazuje symbol Królestwa Bożego będący wyrazem zbawczej obecności Boga w świecie. Jezus w swym nauczaniu i działaniu objawia Boży sprzeciw wobec długiej historii niezawinionego ludzkiego cierpienia. Jego zmartwychwstanie jest źródłem nadziei na pełne zwycięstwo nad cierpieniem. Proegzystencjalny styl życia Jezusa stanowi zarówno dla chrześcijan, jak i wszystkich ludzi dobrej woli wezwanie do odpowiedzialnego praktykowania solidarności z cierpiącymi i odważnego protestu przeciwko czynnikom generującym cierpienie. Jezus jest obrazem miłosiernego i wyzwalającego Boga, który nie chce cierpienia człowieka spowodowanego jego poniżeniem, upokorzeniem i zniewoleniem. Będąc zawsze obecnym w bolesnym doświadczeniu ludzkiego cierpienia, Bóg objawia się w nim jako „transcendentne veto” wobec wszelkich form agresji, opresji i niesprawiedliwości. Nie tyle jednak cierpienie samo w sobie, co raczej ludzkie działanie w służbie cierpiącym stanowi „przestrzeń”, w której manifestuje się i realizuje zbawcza wola Boga. W zakończeniu artykułu autor podkreśla, że zdecydowany sprzeciw wobec zła i naśladowanie miłosierdzia Jezusa stanowią adekwatną chrześcijańską odpowiedź na misterium ludzkiego cierpienia. Istnieje trzecia droga między banalizacją a sakralizacją cierpienia. Jest nią autentyczna solidarność z cierpiącymi, w ramach której Bóg wyraźnie objawia się jako promotor dobra i przeciwnik zła.

Keywords

PL

Edward Schillebeeckx; fenomenologia cierpienia; kontekstualna teologia; chrześcijańska ortopraksja; sprzeciw; solidarność

EN

Edward Schillebeeckx; phenomenology of suffering; contextual theology; Christian orthopraxis; resistance, solidarity

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Teologiczne
• Year: 2018
• Volume: 65
• Issue: 2: Teologia dogmatyczna
• Pages: 47-61

Contributors

author

Antoni Nadbrzeżny

• Wydział Teologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Borgman, E., Edward Schillebeeckx. A Theologian in his History, London: Continuum 2004.
• D’hert, I., Een spoor voor ons getrokken: de Jezustrilogie van Edward Schillebeeckx, Baarn: Nelissen 1997.
• McManus, K. ‘Suffering in the Theology of Edward Schillebeeckx’, in: Theological Studies 60(1999), p. 476-491.
• Metz, J. B., Teologia wobec cierpienia, vertaald door J. Zychowicz, Kraków 2008.
• Nadbrzeżny, A., Schillebeeckx Edward, in: Encyklopedia Katolicka, vol. 17, red. E. Gigi-
• lewicz, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2012, col. 1224-1226.
• Oosterhuis, H., Hoogeveen, P., God is ieder ogenblik nieuw. Gesprekken met Edward Schillebeeckx, Baarn: Ambo 1982.
• Schillebeeckx E., ‘Krytyczny status teologii’, in: Concilium (1971), wyd. specjalne, p. 46-51.
• Schillebeeckx, E., Gerechtigheid en liefde, genade en bevrijding, Bloemendaal: Nelissen 1977.
• Schillebeeckx, E., Mensen als verhaal van God, Baarn: Nelissen 1989.
• Schillebeeckx, E., Theologisch testament. Notarieel nog niet verleden, Baarn: Nelissen 1994.
• Schreiter, R.J. (ed.), The Schillebeeckx Reader, New York: Crossroad 1984.
• Snijdewind, H., Leeswijzer bij ‘Jezus, het verhaal van een Levende’ van Edward Schillebeeckx, Baarn: Nelissen 1994.

Identifiers

DOI

10.18290/rt.2018.65.2-4