Mistycyzm i ezoteryzm a koncepcje godności człowieka w renesansowych Włoszech

• Authors: Smoluk-Stachowska Joanna

Title variants

EN

Mysticism and esoterism in the concepts of human dignity in the Italian renaissance

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje przegląd mistycznych i ezoterycznych motywów zaczerpniętych z myśli pitagorejskiej, hermetyzmu wschodniego oraz mistyki żydowskiej zwanej kabałą, które miały wpływ na kształtowanie się renesansowych koncepcji godności człowieka we Włoszech. Idea harmonijnej jedności całego wszechświata, koncept reinkarnacji wraz z jej teleologicznym celem, możliwość przemiany człowieka czy też ujmowanie świata za pomocą języka, będącego jednocześnie ontologicznym fundamentem całego kosmosu, zainspirowały takich myślicieli, jak: Marsilio Ficino, Giovanni Pico della Mirandola, Cristoforo Landino czy Gianozzo Manetti. W niniejszym studium, autorka pokazuje, jaki wpływ miały owe mistyczne założenia – mające swoją genezę zarówno w mistyce Wschodu, jak i Zachodu – na ukształtowanie się renesansowych koncepcji godności człowieka, które stały się następnie podwalinami dla nowoczesnego postrzegania kondycji istoty ludzkiej.

EN

This article presents different mystical and esoteric motifs gained mainly through Pythagorean thought, Eastern Hermeticism and Jewish mysticism called Kabbalah , which had a biggest impact on the formulation of the renaissance concept of the Dignity of Man in Italy. The ideas of united harmony – mystical union of the Universe, reincarnation with its theleological goals, human metamorphosis and vision of the world as a language reality – which is also an ontological fundament of all the Cosmos, inspired famous renaissance thinkers such as Marsilio Ficino, Giovanni Pico della Mirandola, Cristoforo Landino or Gianozzo Manetti. In this paper, the author shows, what influence could have this mystical assumptions - whose roots are in Eastern and Western mysticism – on the formulation of the renaissance concepts of Dignity of Man, which are also a fundamental base for modern anthropological thinking about human condition and dignity.

Keywords

PL

renesans; godność; pitagoreizm; kabała; mistyka

EN

renaissance; human dignity; Pythagorean thought; Kabbalah; mysticism

• Publisher: "Pedagogium" Wydawnictwo OR Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Szczecinie
• Journal: Edukacja Humanistyczna
• Year: 2021
• Issue: 2
• Pages: 35-50

Dates

published

2021-12-20

Contributors

author

Smoluk-Stachowska Joanna

• Wyższa Szkoła Humanistyczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Szczecinie

References

• Abulafia A., We-Zot Yehudah, [w:] „Auswhal Kabbalistischer Mystic, vol.1, Leipzig 1853.
• Arystoteles, O duszy, PWN, Warszawa 1988.
• Avizier N., Kabbalah, Science and the Creation of the Universe,[w:]”Jewish Action”, vol.65, nr 1, Fall 2004.
• Berghaus G., Neoplatonic and Pithagorean notions on World Harmony and Unity and Their Influence on Renaissance Dance Theory, [w:] “Dance Research:The Journal of the Society for Dance Research”, Vol. 10, nr.2. 1992.
• Burns D., /the Chaldean Oraclesod Zoroaster.Hekate’s Church and Platonic Orientalism in Psellos and Plethon,[w:]”Aries”, vol.6, nr.2, 2006.
• Chastel A., Art. Et Humanisme a Florence Au temps de Laurent Le Magnifique, Presses Universitaire de France, Paris 1959.
• Copenhaver B. P., Number, Shape and Meaning in Pico’s Christian Cabala:The Upright Tsade, The Closed Mem, And The Gaping Jaws of Azazel [w:]”Natural Particulars: Nature and the Disciplines in Reinassance Europe”, Cambridge, MA/London: MIT Press 1999.
• Ferrero L., Storia del pitagoreismo nel mondo Romano, Torino 1995.
• Ficino M., Opera, Bazylea 1576.
• Garin E., Filozofia odrodzenia we Włoszech, Warszawa 1969.
• Garin E., La cultura filosofica del Rinascimento italiano, Florence 1961.
• Garin E., La filosofia 1. Dal medio evo all’umanesimo, [w:] Storia dei generi letterari italiani, Milano 1947.
• Geller M., Geus K., Esoteric Knowledge in Antiquity – Some Thoughts, [ w:] Esoteric Kcowledge in Antiquity, Max Planck Institut fur Wissenschaftsgeschichte 2014.
• Goetschel R., Kabała, Warszawa 1994.
• Goodrick-Clarke N., The Western Esoteric Traditions, Oxford University Press 2008.
• Ha-Bahir Sefer, [w:] The Book Bahir: An Edition Based on the Earliest Manuscripts, ed. D. Abrams, Los Angeles: Cherub Press 1994.
• Ha-Zohar Sefer, [w:] The Zohar Pritzker Edition, transl. D. C. Matt, Stanford University Press 2004-2007.
• Idel M., Jewish Kabbalah and Platonism in the Middle Ages and Renaissance, [w:] Neoplatonism and Jewish Thought, State University of New York 1992.
• Idel M., Kabbalah in Italy.1280-1510. A Survey, New Haven-London 2011.
• Kieszkowski B., Studi sul Platonismo del Rinascimento in Italia, Firenze 1936.
• Kubok D., Problem “apeiron” i „peras” w filosofii przedsokratejskiej, Katowice 1998.
• Lewy H, Chaldaean Oracles and Theurgy: Mysticism, Magic and Platonism in the Later Roman Empire, Kair 1956.
• Landini C., Quaestiones camaldulenses ad Federicum Urbinatum principem, Florentiae 1480.
• Lubac H., Pico della Mirandola. L’alba incompita del Rinascimento, Milano 1975.
• Mirandola G.P. della, Mowa o godności człowieka, [w:] Nowicki A., Filozofia włoskiego odrodzenia, Warszawa 1966.
• Mirandola G.P.della , Oration of the dignity of Man, Chicago:Regnery Publishing 1956.
• Mirandola G.P. della, De hominis dignitate, Heptaplus, De ente et uno e Scritti vari, Florence 1942.
• Mirandola G.P della, On the Dignity of Man, Indianapolis/Cambridge 1965.
• Mirandola G.P. della, Conclusiones Nongentae:le novecento tesi dell’anno, Firenze 1995.
• Miszczyński D., Wyrocznie chaldejskie. Wprowadzenie do zagadnienia i teologii systemu chaldejskiego, Kraków 2013.
• Mordell P., The origins of letters and numerals.According to the Sefer Yetzirah, Philadelphia-Breslau 1914.
• Nowicki A., Filozofia włoskiego Odrodzenia, Warszawa 1966.
• Ogren B., Renaissance and Rebirth: Reincarnation in Early Modern Italian Kabbalah, Brill 2009.
• Platon, Fedon, PWN, Warszawa 1986.
• Reale G., Historia filozofii starożytnej. T1, Lublin 2018.
• Salutati C., Epistolario, Roma 1891-1911.
• Scholem G., Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki, Warszawa 2007.
• Scholem G., Jewish Gnosticism, wyd II, Nowy Jork 1964.
• Scholem G., Kabbalah , New York: Penguin/Meridian, 1978.
• Smoluk-Stachowska J., Wpływ kabały na filozofię Giovanniego Pica della Mirandoli, nie wydane
• Suchodolski B., Narodziny nowożytnej filozofii człowieka, Warszawa 1968.
• Swieżawski S., Dzieje filozofii europejskiej XV wieku, T.6, Warszawa 1983.
• Wirszubski Ch., Giovanni Pico della Mirandola’s Encounter with Jewish Mysticism, Harvard University Press, Cambridge 1989.
• Wirszubski Ch., Giovanni Pico’s Companion to Kabbalistic Symbolism, [w:] Studies in Mysticism and Religion presented to Gershom Scholem, Jerusalem 1967.
• Wolfson E.R., Along the Path:Studies in Kabbalistic Myth, Symbolism and Hermeneutics, State University of New York Press 1995.
• Yates F, A.Giordano Bruno and the Hermetic Philosophy, London 1967.

Identifiers

ISSN

1507-4943