Nauka w walizce

• Authors: Abriszewski Krzysztof

Title variants

EN

Suitcase science

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule proponuję rozszerzenie krążeniowego ujęcia praktyk naukowych wprowadzone przez Bruno Latoura w Nadziei Pandory, o koncepcję kapitalistycznego systemu-świata Immanuela Wallersteina. Pozwala to zaobserwować szereg nowych zjawisk i zależności związanych z szeroko pojmowanymi praktykami uprawiania nauki, które pierwotny model Latoura całkowicie pomijał. Wykorzystując pojęciowość Wallersteina argumentuję, że Latour przedstawił konceptualizację odpowiadającą nauce centrowej (rdzeniowej). Analizując wybrany przykład kariery akademickiej, przedstawiam specyfi kę działania nauki na półperyferiach. Szczególnie koncentruję się na zjawisku, które określam jako „naukę walizkową”. Jej centralną fi gurę jest przewożenie w walizce znacznej liczby nadbitek artykułów naukowych i książek, które w nowym miejscu stają się cennymi zasobami. Wokół walizkowego przewożenia tekstów narasta cały zespół praktyk, przekonań, nawyków i działań instytucjonalnych, które łącznie określam jako asemblaż, ponieważ nie stanowią ani zwartej, wydzielonej całości kulturowej, ani instytucjonalnej. Zamiast tego wtapiają się w inne, istniejące już formy.

EN

In the paper, I extend Bruno Latour’s circulatory model of scientifi c practices from his Pandora’s Hope, with Immanuel Wallerstein’s theory of capitalist world-system. This enables to shed light on various phenomena, actions, and relations not taken into account by the Latour’s approach. Drawing on Wallerstein’s concepts, I argue that Latour’s model offers only a blueprint for the science of the center (core). I analyze an example of academic career to discuss the features of semi-peripherial science. I am particularly interested in the cluster of phenomena named “suitcase science”. Its basic fi gure is a suitcase fi lled with photocopies of scientifi c texts and books that once transferred to a new location turn into valuable resources (capital). Thus, suitcase relocated to a new place – to be precise, from the core to the periphery – becomes the focal point for many new practices, beliefs, habits and institutional actions. As a whole they are more of a heterogenic assemblage than a (sub)culture or a set of institutions. In the last paragraphs I analyze some of its specifi c features.

Keywords

PL

nauka walizkowa; półperyferia; centrum (rdzeń); kapitalistyczny system-świat; krążeniowy model praktyki naukowej Latoura; widmo; teoria aktora-sieci (ANT); studia nad nauką i technologią (STS); asemblaż

EN

suitcase science; semi-periphery; center (core); capitalist world-system; Latour’s circulatory model of scientific practices; spectre; Actor-Network Theory (ANT); Science and Technology Studies (STS); Assemblage

• Publisher: Science Studies Committee, Polish Academy of Sciences
• Journal: Zagadnienia Naukoznawstwa
• Year: 2016
• Volume: 52
• Issue: 1(207)
• Pages: 87-112

Dates

published

2016

Contributors

author

Abriszewski Krzysztof

• Instytut Filozofii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń

References

• Abriszewski K., 2008, Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura, Kraków: TAiWPN Universitas.
• Abriszewski K., 2010, Splatając na nowo ANT. Wstęp do Splatając na nowo to, co społeczne, [w:] B. Latour, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, Kraków: TAiWPN Universitas, s. iii-xxxvi.
• Abriszewski K., 2013, Kulturowe funkcje fi lozofowania, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Arrighi G., 1983, The Geometry of Imperialism. The Limits of Hobson’s Paradigm, London: Verso.
• Barthes R., 2000, Mitologie, tłum. A. Dziadek, Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Berger P., 1995, Rewolucja kapitalistyczna. Pięćdziesiąt tez o dobrobycie, równości i wolności, tłum. Z. Simbierowicz, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Berger P., Luckmann Th., 1986, Społeczne tworzenie rzeczywistości, tłum. J. Niżnik, Warszawa: PIW.
• Bourdieu P., Wacquant L.J.D., 2001, Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, tłum. A. Sawisz, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Butler J., Laclau E., Žižek S., 2014, Przygodność, hegemonia, uniwersalność: współczesne debaty na lewicy, tłum. A. Czarnacka, M. Kropiwnicki, S. Królak, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Callon M., 2014, Wprowadzenie do socjologii translacji. Udomowienie przegrzebków i rybacy z zatoki Saint-Brieuc, tłum. M. A. Chojnacka, w: E. Bińczyk, A. Derra red.: Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Callon M., Latour B., 1981, Unscrewing the big Leviathan: how actors macro-structure reality and how sociologists help them to do so, [w:] K. Knorr-Cetina, A. V. Cicourel red., Advances in social theory and methodology. Toward an integration of micro- and macro-sociologies, London: Routlege and Kegan Paul, s. 277–303.
• DeLanda M., 2007, A New Philosophy of Society. Assemblage Theory and Social Complexity, London: Continuum.
• Derrida J., 2006, Spectres of Marx. The State of the Debt, the Working of Mourning and the New International, New York, London: Routledge Classics.
• Fleck L., 1986, Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu i kolektywie myślowym, tłum. M. Tuszkiewicz, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
• Giddens A., 2008, Konsekwencje nowoczesności, tłum. E. Klekot, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Goody J., 2006, Logika pisma a organizacja społeczeństwa, tłum. G. Godlewski, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Goody J., 2011, Poskromienie myśli nieoswojonej, tłum. M. Szuster, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Havelock E.A., 2006, Muza uczy się pisać. Rozważania o oralności i piśmienności w kulturze Zachodu, tłum. P. Majewski, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Havelock E.A., 2007, Przedmowa do Platona, tłum. P. Majewski, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Haraway D., 1988, Wiedza usytuowana: problem z nauką w feminizmie a przywilej przyjęcia częściowej, niepełnej perspektywy, tłum. A. Derra, w: E. Bińczyk, A. Derra red.: Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 103–133.
• Knorr-Cetina K., 2014, Etnograficzne studium pracy naukowej: w stronę konstruktywistycznej interpretacji nauki, tłum. M. Wróblewski, [w:] E. Bińczyk, A. Derra red.: Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 181–212.
• Laclau E., Mouffe Ch., 2007, Hegemonia i socjalistyczna strategia: przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej, tłum. S. Królak, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Latour B., 1987, Science in Action, How to Follow Scientists and Engineers through Society, Cambridge Mass.: Harvard University Press.
• Latour B., 1988, The Pasteurization of France, Cambridge, London: Harvard University Press.
• Latour B., 2009a, Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji, tłum. A. Czarnacka, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Latour B., 2009b, Dajcie mi laboratorium a poruszę świat, tłum. K. Abriszewski, Ł. Afeltowicz, „Teksty Drugie” 1/2: 163–192.
• Latour B., 2010, Splatając na nowo to co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, tłum. K. Abriszewski, A. Derra, Kraków: TAiWPN UNIVERSITAS.
• Latour B., 2013, Nadzieja Pandory: eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką, tłum. K. Abriszewski i in., Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Law J., 2008, After Method. Mess in social science research, London, New York: Routledge Taylor & Francis Group.
• Mitchell T., 2002, Rule of Experts: Egypt, Techno-Politics, Modernity, Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
• Mitchell T., 2011, Carbon Democracy. Political Power in the Age of Oil, London, New York: Verso.
• Mitchell T., 2015, Czy komar może przemówić, [w:] „Prace Kulturoznawcze” 18: 17–58.
• Mol A., 1999, Ontological politics. A word and some questions, [w:] J. Law, J. Hassard red., Actor Network Theory and After, Oxford: Blackwell Publishers, s. 74–89.
• Mouffe Ch., 2015, Agonistyka: polityczne myślenie o świecie, tłum. B. Szelewa, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Nowak A.W., 2011, Podmiot, system, nowoczesność, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.
• Nowak A.W., 2015, Ontologia a aksjologia – co możemy zyskać, a co stracić, używając teorii aktorasieci? Diagnoza wstępna, [w:] „Prace Kulturoznawcze” 18: 65–80.
• Ong W.J., 1992, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, tłum. J. Japola, Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Stross Ch., 2014, The Rhesus Chart, New York: Ace Books.
• Wallerstein I., 2004, Koniec świata jaki znamy, tłum. M. Bilewicz, A. Jelonek, K. Tyszka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Wallerstein I., 2007, Analiza systemów-światów. Wprowadzenie, tłum. K. Gawlicz i M. Starnawski, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG.
• Wróblewski M., 2015, Teoria aktora-sieci zaangażowany program studiów nad nauką a problem polityczności, [w:] „Prace Kulturoznawcze” 18: 143–161.
• Žižek S., 2008a, For They Know Not What They Do: Enjoyment as a Political Factor, London, New York: Verso.
• Žižek S., 2008b, Lacan, tłum. J. Kutyła, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.