Udział jednostek cudzoziemskich Waffen-SS i Wehrmachtu w działaniach wojennych na Pomorzu Zachodnim w pierwszych miesiącach 1945 roku. Część II

• Authors: Wybranowski Dariusz

Title variants

EN

Participation of Foreign Units in the Waffen-SS and Wehrmacht in the Military Activities in West Pomerania during the First Months of 1945. Part 2

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The present article is the second part of the description of the battles and activities of the Waffen-SS foreign units in West Pomerania (German: Provinz Pommern), and includes the period from February 21st, 1945 to the end of April, 1945. At the beginning the author discusses the battles between the Red Army and the rest of the 11th Voluntary Armoured SS Division ‘Nordland’, the 23rd Voluntary Armoured Grenadiers’ SS Division ‘Nederland’, the 27th Voluntary Armoured Grenadiers’ Division ‘Langemarck’, and the 28th Voluntary Armoured Grenadiers’ Division ‘Wallonien’ along the river Ina for the town of Chociwel (German: Freienwalde) and for various other towns situated between the Stargard Land and the Maszewo Land (among other things, Lisewo / Voßberg, Warchlino / Groß Wachlin, Dzwonowo / Schönebeck). The description has been completed with the battles of the 10th Armoured Waffen-SS Division ‘Frundsberg’ (in its majority composed of ethnic Germans) in Nowogard (German: Naugard) and its surroundings and in Goleniów (German: Gollnow), as well as the battles near Drawno (German: Neuwedel). However, the main question of the article is the analysis of the participation of the 11th Division ‘Nordland’ and the 28th Waffen-SS Division ‘Wallonien (or rather what was left of it) and the rest of other Waffen-SS foreign units in the battles fought near Gryfino (German: Greifenhagen), on the edge of the Puszcza Bukowa (English: Beech Forest; German: Buchheider Forst), and in the present-day right-bank districts of Szczecin (among other things, Szczecin-Wielgowo / Augustwalde, Płonia / Buchholz, etc.), in the direction of Dąbie Lake (German: Dammschersee). The most fierce battles were fought by the SS foreign units (together with other units) on March 12th to March 20th, 1945 in defence of Szczecin-Zdroje (German: Finkenwalde), Szczecin-Klęskowo (German: Hökendorf) and – first of all – in the one-week defence of Szczecin-Dąbie (German: Altdamm). At the end of the article there is a description of the battles waged by the rest of foreign units on the outskirts of Szczecin in April, 1945 (inter alia, near Moczyły / Schillersdorf and Kurów / Curow), and a description of the further activities of those units, in the defence of Berlin and their final surrender, as well as a description of the fate of particular units and individual soldiers.

Keywords

PL

druga wojna światowa na Pomorzu; Waffen SS; jednostki cudzoziemskie

EN

WW2 in Pomerania; Waffen-SS; SS foreign units

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Przegląd Zachodniopomorski
• Year: 2015
• Issue: 1
• Pages: 91-124
• Physical description: artykuł

Dates

published

2015

Contributors

author

Wybranowski Dariusz

• Szczecin

References

• 27. SS Freiwilligen- Grenadier- Division „Langemarck”, http://zweiter-weltkrieg-lexikon.de/index.php/Waffen-SS/SS-Divisionen/27-SS-Frei.
• Adamczewski L., Burza nad Provinz Pommern. Upadek prowincji pomorskiej Trzeciej Rzeszy, Zakrzewo 2012.
• Anklewicz M., 70 lat temu w Gryfinie. Początek walk o Gryfino, www.gryfino.pl/artykul/7070-lat-temu-w-Gryfinie-Poczatek-walk-o-Gryfino_8.
• Białecki T., Dąbie w 1945 roku we wspomnieniach Mariana Wieczorka, pierwszego polskiego komendanta wojennego miasta, w: Dąbie poprzez wieki, red. R. Gaziński, K. Marcinowski, Szczecin 2010.
• Biranowska-Kurtz A., Rembas M., Dąbie. Prawobrzeże Wielkiego Szczecina, Szczecin 2009.
• Bishop C., Zagraniczne formacje SS. Zagraniczni ochotnicy w Waffen-SS w latach 1940–1945, Warszawa 2006.
• Bitwa o Szczecin. Rosówek 26.04.2014, www.youtube.com/watch?v=N7BeyaHuCIY.
• Borowski T., Ostatnia krew na Pomorzu. Léon Degrelle i walońscy ochotnicy Waffen-SS, luty–maj 1945, Poznań 2013.
• Borowski T., Droga do zagłady. Skandynawscy ochotnicy Waffen-SS w bitwie o Berlin, „Militaria XX Wieku” 2011, nr 22 (Wydanie Specjalne).
• Bieszanow W., 1945 – rok zwycięstwa, Warszawa 2013.
• Bliss H., Hofman J., Als Stargard verloren ging, Witzenhausen 1995.
• Blosfelds M., Łotewski ochotnik Legionu SS, Warszawa 2009.
• Ciechanowski G., Ciechanowski J., Murawski M., Kurs bojowy Szczecin. Bombardowania Szczecina i Polic na tle wojny powietrznej w Europie (1940–1945), Szczecin 2009.
• Erenc M., Walki o Międzyodrze pod Szczecinem w operacji berlińskiej Armii Radzieckiej w kwietniu 1945 roku, „Przegląd Zachodniopomorski” 1994, z. 4.
• Degrelle L., Front wschodni 1941–1945, Międzyzdroje 2002.
• Die Deutsche Wochenschau z dn. 22 marca 1945, Festung Stettin – walki w Dąbiu, www.youtube.com/watch?=JD2s8VQv4wQ.
• Die Lage an der Fronten am 20. März 1945, www.kriegsende. aktuell. ru. sowinform/131.
• Golczewski K., Porzucona twierdza. Szczecin 1944–1945, Poznań 1967.
• Goleniów w marcu 1945 r., red. J. Kazaniecki, www.historia. goleniow.pl/ files/marzec1945.pdf.
• Guderian H., Wspomnienia żołnierza, Warszawa 2003.
• Harder G., Klasik M., Dziwnowski front 3.3.1945–4.5. 1945, Goleniów 2011.
• Hillblad T., Zmierzch bogów. Wspomnienia szwedzkiego ochotnika z 11. Dywizji Waffen-SS „Nordland”, 1944–1945, Warszawa 2011.
• Kirchubel R., Pancerne armie Hitlera na froncie wschodnim, Wrocław 2013.
• Klęska 10. Korpusu SS, www.granty.net/kleska-10-korpusu-ss.
• Kosiarz E., Wyzwolenie Polski Północnej 1945, Gdynia 1967.
• Kraśnicki A., 70 lat po wielkiej bitwie o Szczecin. Oto pamiątki po krwawych walkach (zdjęcia i wideo), http:m.szczczecin.gazeta.pl/56,106520,17634735,70_ lat_po_wielkiej_bitwie_ o_Szczecin_ Oto_ pamiatki.html.
• Kurowski F., Bitwy pancerne II wojny światowej we wspomnieniach Hasso von Manteuffla, Kraków 2012.
• Lindenblatt H., Pommern 1945. Eines der letzten Kapitel in der Geschichte vom Untergang des Dritten Reiches, Würzburg 2008.
• Leszczyński M., Pomorze 1945, Warszawa 2014.
• Łuczak M., Szczecin-Dąbie-Altdamm, Szczecin 2014.
• Michaelis R., 11. SS-Freiwilligen Panzer Grenadier Division „Nordland”, Warszawa 2004.
• Michaelis R., 10. SS Panzer-Division „Frundsberg”, Warszawa 2006.
• Murawski E., Der Kampf um Pommern. Die letzten Abwehrschlachten im Osten, Lindenbaum Verlag GmbH 2010.
• Polski czyn zbrojny w II wojnie światowej, t. III: Ludowe Wojsko Polskie 1943–1945, red. W. Jurgielewicz, Warszawa 1973.
• Pozostałości po krwawych walkach nad Odrą, www.mmszczecin.pl/213529.
• Słownik współczesnych nazw geograficznych Pomorza Zachodniego z nazwami przejściowymi z lat 1945–1948, red. T. Białecki, Szczecin 2002.
• Steiner F., Ochotnicy Waffen-SS. Idea i poświęcenie, Gdańsk 2010.
• Suworow W., Żukow – cień zwycięstwa, Warszawa 2002.
• Szczecin/Rosówek – Fotoreportaż. 26.04.2014, www.kierunek.szczecin.pl/szczecin-informacje/ szczecinrosowek-fotoreportaz-26-04-2014-inscenizacja-historyczna-bitw.
• Szutowicz A., 2. Dywizja Artylerii w walkach pod Drawnem, www.choszczno. info.pl/2009/09/22/2-dywizja-artylerii-w-walkach-pod-drawnem-w-1945-r.html.
• Tatoń J., Wojenne okruchy. Próba odtworzenia działań bojowych wojsk niemieckich na ziemi stargardzkiej na przełomie lutego i marca 1945 roku, „Stargardia” 2002, t. II.
• The History of SS-Freiwilligen – Panzer – Grenadier – Brigade-Division „Nederland”, www.waffen-ss.nl/nedgesch-e-php.
• Tieke W., Tragödie um die Treue. Kampf und Untergang des III. (germ.) Panzer- Korps (3. Aufgabe), Osnabrück 1978.
• Trigg J., SS Flamands. L’histoire de la 27ͤ division SS de grenadiers volontaires Langemarck, Jourdan Editions 2010.
• Wiadomość z 27.02.2011 r., Szczecin będzie miał forteczną wersję wieży czołgowej ze słynnej Pantery?, www.Mm.szczecin.pl/361001/2011/2/27/szczecin-bedzie-mial -forteczna-wersje-wiezy-ze-slynnej-pantery?
• Zawadzki R., Przyczółek Dąbie, 21.05.2011, www.youtube.com/ watch?=gTrtvAYbe94.
• Żerko S., Ilustrowany Leksykon II Wojny Światowej, Poznań 2004.
• Żukow G., Wspomnienia i refleksje, Warszawa 1985.

Identifiers

DOI

DOI: 10.18276/pz.2015.1-05